Salmonellabacteriën maken minder makkelijk de sprong van dier op mens dan vaak wordt gedacht.
De mens heeft de even onhebbelijke als begrijpelijke neiging om zijn eigen rol te minimaliseren wanneer hij (mede-)oorzaak is van een probleem. Zo wordt ter verklaring van de snelle verspreiding van salmonellabacteriën die weerstand hebben ontwikkeld tegen de meeste antibiotica die wij tegen hen inzetten, gemakshalve naar koeien en ander vee verwezen. Omdat er veel antibiotica in veevoer gemengd worden, zouden de bacteriën des te sneller weerstand verwerven en vervolgens regelmatig de sprong van dier naar mens maken.
Maar het vakblad Science maakt brandhout van die al te makkelijke verklaring. Genetici, onder wie Philippe Lemey van het Laboratorium voor Klinische en Epidemiologische Virologie van de KU Leuven, ontdekten dat er zulke grote verschillen tussen de bacteriën in mensen en in vee bestaan, dat de stelling van een regelmatige sprong niet hard kan worden gemaakt. Bovendien kunnen mensen ook vee besmetten – het overspringen werkt dus in twee richtingen.
Daarenboven bleken bacteriën uit mensen veel meer weerstand tegen antibiotica te hebben dan bacteriën uit vee. Onoordeelkundig gebruik van bestrijdingsmiddelen in de geneeskunde blijft dus een belangrijke parameter voor het immuniteitsprobleem. De onderzoekers gaan er nu van uit dat andere factoren dan lokale overdracht via vee een rol spelen in de verspreiding van de bacteriën. Ze verwijzen onder meer naar internationale verplaatsingen en geïmporteerd voedsel. Besmetting met salmonella veroorzaakt jaarlijks voedselvergiftiging en darmproblemen bij 94 miljoen mensen. De kostprijs daarvan wordt alleen in Europa en de Verenigde Staten al op 5 miljard euro geraamd.
Niet alleen mensen krijgen met bacteriële besmettingen te maken. Theofiel, de jonge potvis die begin 2012 dood op het strand van Knokke-Heist aanspoelde, blijkt te zijn gestorven aan de gevolgen van een bloedvergiftiging. Piet Cools van het Laboratorium voor Bacteriologisch Onderzoek aan de UGent onthult met zijn collega’s in Veterinary Microbiology dat het dier besmet was met de bacterie Edwardsiella tarda, die symptomen verwant aan salmonella veroorzaakt. Theofiel had meer dan 100 miljoen individuen van de bacterie in elke milliliter bloed, waardoor hij sterk verzwakt moet zijn geweest.
Het is de eerste keer dat de stranding van een walvis in verband kan worden gebracht met een bacteriële infectie, maar misschien is het iets wat wel vaker gebeurt. Omdat de bacterie ook mensen kan besmetten, moet er voorzichtig worden omgesprongen met gestrande walvissen.
DOOR DIRK DRAULANS
