Tegenover een beurscrisis staat de regering machteloos. Het regent, wij verdelen de paraplu’s, zegt minister van Sociale Zaken en Pensioenen Frank Vandenbroucke.
Banken en verzekeringsmaatschappijen waarschuwen al meer dan tien jaar dat de staat haar wettelijke pensioenverplichtingen niet zal kunnen blijven nakomen, wegens te weinig geld. Het alarmsignaal heeft succes: bang gemaakte burgers kopen bij hen allerlei pensioenspaarbeleggingen. Het beschot tussen analyse en reclame is dun.
Maar het kan verkeren. De aandelenbeurzen zitten op hun knieën en leveren onvoldoende op voor het pensioensparen. De privépensioenen krijgen het moeilijker dan de wettelijke. De toestand is nog niet echt dramatisch te noemen, maar bij de kredietinstellingen krijgen ze toch stilaan klamme handjes. ‘Wie beweert dat men de pensioenen kan toevertrouwen aan de beurs, vertelt heel gevaarlijke dingen’, zegt minister van Sociale Zaken en Pensioenen Frank Vandenbroucke (SP.A) koeltjes. De wettelijke pensioenen zijn gewaarborgd; zij steunen niet op spaargeld, maar op de ‘collectieve solidariteit’ van de beroepsbevolking die de uitkeringen van de gepensioneerden financiert. Vandenbroucke herinnert eraan dat het Zilverfonds die eerste pensioenpijler consolideert.
De overheid wast haar handen in onschuld. Maar doet Vandenbroucke er niet alles aan om de aanvullende (privé-)pensioenen te ‘democratiseren’? Zeker, ‘maar de aanvullende pensioenplannen die bedrijven en sectoren hun werknemers gunnen zijn geen beleggingsclubs’, verduidelijkt de minister. Die tweede pensioenpijler is beveiligd tegen de nukken van de beurs en moet een gewaarborgd rendement bieden. De privépensioenfondsen in België zijn trouwens veel minder ernstig door de beursproblemen getroffen dan de Nederlandse. Zij beleggen conservatiever, met minder beursrisico. Bij de noorderburen domineren de pensioenfondsen het pensioenstelsel (van de werknemers). Tijdens de topjaren op de beurs kenden zij de werkgevers bijdrageverminderingen toe. De Belgische fondsen legden reserves aan. ‘Daardoor zitten de Nederlanders nu met de gebakken peren.’
Het risico dat de beurscrisis overslaat naar de reële economie is niet denkbeeldig. Daar staat de overheid vrij machteloos tegenover. ‘Het is zorgwekkend’, verzucht minister Vandenbroucke. ‘Veel particulieren zijn getroffen. Maar het is niet onze taak beursbeleggers te beschermen. Wij kunnen alleen zorgen voor een goed vertrouwensklimaat voor de financiële en de economische wereld. Dat is de strategie van deze regering. Met een begroting in evenwicht.’
Intussen voelt de regering wel de werkloosheid aanzwellen. Het vroegere prestigieuze Bell Telephone verdwijnt als Alcatel nagenoeg volledig van ’s lands kaart. De twijfelende economie ondermijnt de politieke prioriteit om de werkzaamheidsgraad van de ouderen te verhogen. Het wordt weer het bekende verhaal van brugpensioenen, werkgelegenheidsplannen voor de jongeren en arbeidsherverdeling.
HET GAAT NIET GOED
Terug naar de jaren negentig met de besparings- en andere globale plannen van Jean-Luc Dehaene (CD&V)? Frank Vandenbroucke vindt het een flauwe vergelijking. ‘Maar de regering moet de bevolking duidelijk zeggen waar we staan: het gaat economisch niet goed. De werknemers en hun bonden moeten beseffen dat bij de loononderhandelingen de grootste voorzichtigheid geboden is.’ Dat is even wennen voor paars-groen, dat bij zijn start het geld zag binnenstromen, én voor de socialisten in de regering. ‘Socialisten zijn er om de zonneschijn eerlijk te verdelen als de zon schijnt, en om erover te waken dat de paraplu’s eerlijk worden verdeeld als het regent.’ En het regent.
Intussen realiseert minister van Financiën Didier Reynders (MR) zich dat hij iets zal moeten doen aan de financiële werknemersparticipatie. De regering kan die verantwoordelijkheid niet uit de weg gaan. De vorige regering werkte een nieuwe wetgeving uit om de werknemers bij de welvaart van hun onderneming te betrekken. Die participatie is nog niet erg populair. Werknemers die goedkoop aandelen van hun bedrijf hebben gekocht, zijn door de koersval van hun papier natuurlijk ook niet extra gemotiveerd. Jean-Luc Dehaene wou per se een betere regeling invoeren voor de aandelenopties. De kaderleden en managers die daar nu recht op hebben, worden ronduit gestraft. De verkoopprijs van de aandelen zakte onder de huidige beurskoers waartegen zij ze kunnen kopen. De optierechten worden waardeloos, terwijl bij de toekenning een stevige belasting op de verwachte theoretische winst wordt betaald. Reynders heeft er al met de premier over gesproken: die belasting moet worden gewijzigd.
de pensioenen
G.D.
