Jobstudenten die in de zomervakantie een maand werken, zijn niet langer vrijgesteld van het betalen van een bijdrage aan de sociale zekerheid. De regering hoopt zo 750 miljoen frank meer te innen.
DE werkende student ontsnapte deze keer niet aan de jaarlijkse bezuinigingsronde van Dehaene II. De regering besliste alle jobstudenten van de volgende zomervakantie af sociale bijdragen te doen betalen. Nu wordt al een socialezekerheidsbijdrage van 13,07 procent afgehouden van het brutoloon van studenten als ze tijdens het school- of academiejaar aan de slag gaan. Werkgevers betalen dan 32 tot 40 procent aan het socialezekerheidsstelsel bovenop de brutowedde. Alleen studenten die in de zomervakantie slechts één maand werkten, waren van het afdragen van een socialezekerheidsbijdrage vrijgesteld. In werkelijkheid verdienden ze bruto meestal evenveel als netto. Nu besliste de regering dus om ook bij die groep bijdragen te innen.
Studenten die tussen juli en september één maand werken, leveren van volgende zomer af 2,5 procent in op hun brutoloon. De werkgevers betalen 5 procent. Wie 45.000 frank bruto per maand verdient, krijgt in ’97 nog 43.875 frank netto. Aan de werkgever kost dezelfde jobstudent 47.250 frank plus een verzekeringspolis tegen arbeidsongevallen.
SOEPEL.
De afschaffing van de vrijstelling voor jobstudenten tijdens de maanden juli, augustus en september behoorde tot de evergreens op de jaarlijks terugkerende lijst met mogelijke besparingsmaatregelen. De verleiding om alle jobstudenten te laten bijdragen tot het socialezekerheidsstelsel was voor een regering in geldnood dan ook groot. Ze schat de totale loonmassa uit studentenarbeid op zowat tien miljard frank per jaar. Door meer studenten te laten betalen, zou de socialezekerheidskas 750 miljoen aan extra bijdragen ontvangen in 1997.
Het aantal studentencontracten neemt de jongste jaren ook sterk toe. Dat bewijzen cijfers van de Arbeidsinspectie. In 1993 telde ons land nog 204.308 geregistreerde jobstudenten, het jaar daarna 234.674 en vorig jaar 292.903. Dit jaar schommelt het aantal wellicht rond de 300.000. Specialisten schatten het aandeel van de vakantiejobstudenten in dat cijfer op 75 procent.
Vakantiejobbers komen de jongste jaren ook vaker terecht in voor studenten ongebruikelijke sectoren. Vroeger bleef het fenomeen beperkt tot de horeca, nu vinden we nog nauwelijks bedrijfstakken zonder studenten. Een uitschieter is de uitzendarbeid. In 1995 sloten uitzendkantoren 74.098 studentencontracten af. Het hotelbedrijf volgt op ruime afstand met 24.554 overeenkomsten.
Studenten bieden werkgevers flexibiliteit. Ze laten toe op een goedkope manier vakantiepieken op te vangen. Bovendien bleef de administratieve rompslomp bij hun aanwerving beperkt. Er werd een arbeidsreglement aangereikt en een contract in drievoud ingevuld een exemplaar voor de student, het tweede voor de werkgever en het derde moest binnen de zeven dagen na aanwerving naar de sociale inspectie gestuurd worden. Op het einde van het jaar volgde nog een loonbriefje en daar bleef het ongeveer bij.
Van die eenvoud werd misbruik gemaakt. Rik De Jaeghere van de VZW Jobwerking, een dienst die aanleunt bij de christelijke vakbond ACV, signaleert dat sommige werkgevers hun studenten langer dan een maand in dienst hielden zonder socialezekerheidsbijdrage te betalen. Ze zouden een contract niet binnen de zeven dagen naar de Arbeidsinspectie hebben gestuurd, maar een week in de lade hebben laten liggen. Klopten de inspecteurs binnen de zeven dagen aan, dan was de werkgever wettelijk in orde. Kwam er binnen die termijn geen inspectie, dan werd het contract verscheurd. Een nieuwe overeenkomst van een maand volgde.
Zo zouden velen zes tot acht weken ten onrechte vrij van socialezekerheidsbijdrage hebben gewerkt. Zowel voor de student als voor de werkgever betekende dit een behoorlijke besparing. Want voor vakantiejobstudenten die langer dan een maand aan de slag waren, moest wel de volledige werknemers- en werkgeversbijdrage worden betaald.
ONEERLIJKE CONCURRENTIE.
Goedkope jobstudenten zijn niet altijd populair bij ?gewone? arbeiders met ervaring. Begrijpelijk. Van, bijvoorbeeld, 45.000 frank brutoloon per maand houden gewone werknemers, na aftrek van de bedrijfsvoorheffing en de socialezekerheidsbijdrage, ongeveer 30.000 frank netto over. Een onervaren jobstudent die in de vakantie een maand werkte, kreeg datzelfde brutoloon van 45.000 frank voluit.
?Gewone werknemers werden vooral tijdens de zomermaanden uit de markt geprijsd. In juli, augustus of september kunnen ze niet via een uitzendkantoor terecht. Studenten nemen bijna alle seizoenarbeid over,? zegt Rik De Jaeghere van Jobwerking. Hij verwijst naar de sociale bijdragen van 32 tot 40 procent die werkgevers voor hun gewone werknemers moeten betalen, maar niet voor vakantiejobstudenten.
Jobwerking pleitte al enkele jaren geleden voor de afschaffing van de vrijstelling van betaling van socialezekerheidsbijdrage. Uit solidariteit met afgestudeerden, die doorgaans veel moeilijker aan een baan geraken omdat ze te duur zijn. ?Studenten zouden, net als alle andere werknemers, volledige socialezekerheidsbijdragen moeten betalen. Dat kan volgens onze berekeningen jaarlijks ongeveer 4,8 miljard frank opleveren. Jongeren zouden dan ook dezelfde socialezekerheidsrechten moeten krijgen als alle andere werknemers,? aldus De Jaeghere.
De ABVV-jongeren denken er vanuit de socialistische hoek net zo over. Zij koppelden aan de afschaffing van de vrijstelling een reeks voorwaarden : een gewaarborgd loon bij ziekte, het recht op een minimumloon voor studenten, de afschaffing van de wachttijd en de wachtvergoeding, een verhoging van de studiebeurzen en een verscherpte controle op zwartwerk. Van die eisen komt dus niets in huis. Van het betalen van socialezekerheidsbijdragen door vakantiejobstudenten wel.
De Jaeghere is niet gelukkig met de recente regeringsmaatregel. ?We voelen ons bekocht. Dehaene legt aan werkende studenten een soort solidariteitsbijdrage op.? De relatief kleine inspanning die aan studenten gevraagd wordt, zal echter geen grote protestmarsen op de been brengen.
ONDOORZICHTIG.
?De regering heeft duidelijk de kool en de geit willen sparen,? zegt Brigitte De Baets, adviseur bij de jobdienst van de KU Leuven. Volgens haar is het solidariteitsprincipe, waarmee de regering haar maatregelen verdedigt, een lege doos.
Werkgevers en vakbonden menen dat de regeringsmaatregelen de groei van het aantal officieel geregistreerde studentencontracten zal afremmen. Bedrijven die traditioneel een beroep doen op studenten om vakanties van vaste werknemers en arbeidspieken tijdens de zomervakantie op te vangen, zullen wellicht ook minder geneigd zijn kinderen van het personeel in te schakelen in het kader van hun sociale politiek. De Leuvense universiteit berekende dat de extra socialezekerheidsbijdragen voor de ongeveer 650 studenten die ze in de zomer tewerkstelt, oplopen tot meer dan 750.000 frank (op een loonmassa van vijftien miljoen frank, uitbetaald in ’95).
?We deden er jaren over om studenten en werkgevers vertrouwd te maken met de huidige studentencontracten. Door de invoering van een derde socialezekerheidssysteem wordt alles nog ingewikkelder,? vindt Brigitte De Baets.
De zelfstandigenorganisatie NCMV verwacht dat de administratieve overlast bij veel bedrijven zwaarder zal doorwegen dan de extra bijdrage. Kleine bedrijven zonder vast personeel zullen waarschijnlijk geen studenten meer in dienst nemen tijdens de vakantie. Andere ondernemingen zullen wellicht een beroep moeten doen op een sociaal secretariaat, dat de papierwinkel beheert. Een sociaal secretariaat rekende voor dat de administratiekosten in KMO’s vaak hoger zullen liggen dan de eigenlijke werkgeversbijdrage van 5 procent. Bij een salaris van 40.000 frank bruto zou de werkgever 2.000 frank extra voor de sociale zekerheid en 7.000 frank administratiekosten moeten neertellen.
Volgens NCMV-adviseur Erik Van Laer zijn de zware loonkost en lastige administratieve procedures voor werkgevers de voornaamste redenen om zwartwerk aan te trekken. Ook de werknemersorganisaties vermoeden dat sommigen van het officiële pad zullen afwijken naar dat van het zwartwerk. Rik De Jaeghere van Jobwerking vreest dat nogal wat studenten aan de kust enkele dagen gratis zullen moeten werken, om de werkgeversbijdrage te compenseren. Alle betrokkenen betwijfelen overigens of de regering effectief 750 miljoen frank zal vinden met de nieuwe maatregel.
?Intussen staat de deur open voor jaarlijkse verhogingen van de socialezekerheidsbijdrage van jobstudenten,? merkt NCMV-man Van Laer op. Zo komen we over enkele jaren wellicht tot de gelijkschakeling van de bijdragen van studenten en andere werknemers. Of beide groepen ook van dezelfde rechten zullen kunnen genieten, is minder waarschijnlijk.
Bruno De Keyser
Voor de student met een vakantiebaan is bruto is niet langer gelijk aan netto. Vakbonden en werkgevers wijzen de regelwijziging om diverse redenen af.
