FC Antwerp, de oudste voetbalclub van het land, speelt voor de derde keer in zijn bestaan in tweede klasse. En dat is de hel, fluistert iedereen die er al vertoefd heeft. Secretaris Paul Bistiaux bevestigt de geruchten.

Wij hebben het altijd graag van de tribunes horen rollen, terwijl enkele honderdjarigen met doorleefde vlaggen achter de fanfare rond het veld marcheren:

Rood en Wit: liefdevolle kleuren

Gij brengt de vijand steeds ten val

Want wat er ook moge gebeuren

Ons mannekens staan altijd pal

Rood en Wit, laat het ons herhalen

Gij zult vandaag weer zegepralen

En zingt, ja zingt nu allen mee

Rood en Wit, R.A.F.C.

De RAFC waarvan sprake, bouwjaar 1880, stamnummer 1, oudste club van het land, zit weer in tweede klasse. De derde maal in dertig jaar. In die periode leek nochtans nu en dan beterschap op komst. Toen Georg Kessler in december ’86 een eerste keer op de Bosuil neerstreek bijvoorbeeld, en aankondigde dat hij de Royal Antwerp Football Club weer het prestige zou bezorgen waarop een vereniging met deze traditie, en zeker met deze trainer, recht had. Terwijl Kessler dat plechtig en met luide stem declameerde, op de receptie na zijn voorstelling aan de pers, werden wij prompt aan de mouw getrokken door penningmeester Theo Verhaert: ‘Hoorde da? Jongen, wat hebben we nu binnengehaald?’

Kessler liet ook weten dat hij een nieuw multifunctioneel en volledig overdekbaar stadion zou bouwen, ter waarde van één komma één nul nul miljard Belgische frank. Op het veld schitterden Frans Van Rooy, Hans-Peter Lehnhoff, Marc Van der Linden en Cisse Severeyns, en toen Anderlecht voor de topper naar de Bosuil kwam, zaten er voor het laatst veertigduizend toeschouwers op de vermolmde tribunes. Antwerp eindigde dat seizoen derde.

Later kwam er nog een onverwacht hoogtepunt onder trainer Walter Meeuws, toen Antwerp na een thriller de bekerfinale tegen KV Mechelen won, en het jaar daarna zowaar de finale van de Europabeker voor bekerwinnaars bereikte. Vijfentwintigduizend fans vlogen, roeiden, of zwommen het Kanaal over om hun team op Wembley te gaan aanmoedigen, maar jammer genoeg was het Parma van Georges Grun een hesp te groot.

Dat is inmiddels elf jaar geleden, het nieuwe moderne stadion hebben ze bij herhaling gemist, en tot twee keer toe zakte The Great Old naar tweede. Vijf jaar geleden duurde het twee seizoenen om daar weer uit weg te raken, deze keer wil ‘Rood en Wit’ meteen promoveren. De eerste periodetitel ging wel aan de Antwerpse neus voorbij, richting Zulte-Waregem, maar op het moment van onderstaand gesprek voert Antwerp opnieuw de ranglijst aan. Volgend weekend wacht de topper. Op Verbroedering Geel! Secretaris en advocaat Paul Bistiaux zucht.

Paul Bistiaux: ‘Tweede klasse is een gore achterbuurt van het voetbal. Het is erger dan vijf jaar geleden. Toen was het verschil tussen de bovenste helft van tweede en de onderste van eerste veel minder groot dan nu. Het spelpeil is abominabel geworden, de techniek van veel spelers ondermaats, en het decor is soms ontmoedigend.

‘Er gaapt een grote kloof tussen eerste klasse en de rest, zoals er ook een gaapt tussen Belgisch en Europees topvoetbal. Dat is wel gebleken uit de recente ervaringen van de nationale ploeg, en van de Belgische clubs in de Europese bekers. Meteen na het Bosman-arrest heeft onze voorzitter Eddy Wauters voorspeld dat België in tien jaar tijd een voetbaldwerg van het niveau van Luxemburg zou worden. Hij heeft gelijk gekregen. Antwerp is de laatste Belgische club die een Europese finale heeft bereikt, en dat zou wel eens heel lang zo kunnen blijven.

‘Ons Belgisch voetbal is dramatisch geworden. De Ivorianen van Beveren spelen hier iedereen van het kastje naar de muur, maar de manier waarop ze zelf door Stuttgart zijn weggeblazen, deed pijn aan de ogen. De andere clubs verging het al niet beter. En wat een fouten er ook telkens gemaakt worden… Of het nu Brugge is, of Anderlecht, of Standard, of de nationale ploeg, iedere keer weer een paar flaters waarvan je achterovervalt. Iedere keer cash betaald.’

De meeste clubs willen uit de tweede klasse weg, maar ligt hun heil in eerste of in derde?

BISTIAUX: Goede vraag. Veel clubbestuurders in tweede dromen van promotie, maar de investeringen die nodig zijn voor infrastructuur en spelerskern zullen hen recht naar de ondergang leiden. Het klinkt verwaand, maar Antwerp hoort niet thuis in tweede. Er zijn trouwens bij ons mensen die menen dat wij, gezien onze lange traditie, ex officio in eerste klasse zouden moeten blijven. Voor eeuwig. Als het aan onze voorzitter ligt, staat morgen in het bondsreglement dat de laatste twee zakken, tenzij Antwerp daar bij is. In dat geval zakt de op twee na laatste mee.

Hoeveel inkomstenverlies lijdt u door in tweede te spelen?

BISTIAUX: De belangrijkste verliespost zijn de televisierechten, in Belgische frank twintig tot vijfentwintig miljoen minder. En heel wat commerciële inkomsten lopen terug. Bijvoorbeeld de seats: als een bedrijf zijn grote klanten eens wil verwennen, doet het dat niet met een avondje Antwerp-Wezet. De bijdragen van sponsors en adverteerders gaan ook achteruit, omdat de televisiecoverage zo goed als nihil is. Zelfs op de eigen regionale omroep ATV krijgen we hoogstens een paar minuutjes. En reclame-inkomsten zijn recht-evenredig met het aantal minuten op televisie.

Alleen de recettes lijden niet noodzakelijk onder een degradatie, op voorwaarde dat je de kop speelt in tweede. Er komt nu meer volk dan op het einde van vorig seizoen. We hebben dikwijls meer toeschouwers dan in de andere acht matchen van die speeldag samen. En voor alle tweedeklassers betekent de komst van Antwerp feest voor de kassier.

Maar ze worden op kosten gejaagd met verplichte veiligheidsmaatregelen.

BISTIAUX: Ik denk niet dat er nog zoveel problemen zijn met Antwerpfans. Met supporters in het algemeen trouwens: de voetbalwet en de repressie die ermee gepaard gaat, werpen vruchten af. Ik zal hout vasthouden.

Maar de verplaatsingen van Antwerp zijn een voorbeeld van wat ik ‘het Vikingsyndroom’ noem: de Noormannen komen! Het hoofd van de Antwerpse voetbalcel stuurt naar de gemeente waar wij op bezoek gaan een dossier, waarin haarfijn staat uitgelegd welk gevaar ze lopen. Dat komt dan ergens op de buiten bij de champetter of de burgemeester terecht, een bundel van vijftien centimeter dik met daarin alle veldslagen die onze mannen in het verleden hebben geleverd. Die mensen zitten van schrik een halve dag op het toilet. Dat wordt dan een crisisvergadering, de federale politie wordt te hulp geroepen, het rampenplan wordt afgekondigd, en het scheelt niet veel of de NAVO wordt ingeschakeld.

De ‘combiregeling’, ken je die? Een Antwerpse uitvinding van mijnheer Eddy Baelemans, onze nieuwe hoofdcommissaris. Je weet dat wij een nieuwe hoofdcommissaris hebben? Wel, die combiregeling geldt voor risicomatchen, zoals blijkbaar elke uitwedstrijd van Antwerp, en bepaalt dat bezoekende supporters alleen een ticket kunnen krijgen als ze met geëscorteerde bussen meereizen. Neem de derby van vorig seizoen op GBA. Antwerpsupporters uit Wilrijk moesten eerst naar Deurne komen, daar in een bus stappen, naar het Kiel rijden, de match zien, verliezen, dat was nog het ergste, een half uur in hun vak opgesloten blijven, dan terug de bus in naar Deurne, en vandaar weer naar huis. Die mensen waren zeven uur onderweg, terwijl ze op vijf minuten van het stadion woonden.

Voor de Mechelse derby, in derde klasse nota bene, moesten de supporters van Malinwa verplicht met de bus naar de Racing, achthonderd meter verder.

BISTIAUX: Ik heb de combiregeling eens moeten uitleggen aan de commissaris van Aarlen. Die mens dacht dat het Von Rundstedtoffensief herbegonnen was. De clubs waar wij op bezoek gaan, zijn zelf niet blij met die formule, want veel supporters willen niet mee met die bus. Niet onbegrijpelijk, het gaat niet altijd om een fijnbesnaard gezelschap dat een avondje naar de opera rijdt. Als de ‘combi’ van kracht is, gaan er misschien zeshonderd supporters mee, terwijl het er anders meer dan duizend zouden zijn.

Halen jullie over een heel seizoen in tweede meer toeschouwers dan in eerste?

BISTIAUX: Dat denk ik niet, omdat je de grote recettes tegen Anderlecht en Brugge mist. Anderzijds zijn die al lang niet meer wat ze geweest zijn. Toen we vier jaar geleden tegen Ingelmunster onze kampioenenmatch speelden, hadden we vijftienduizend man, uitverkocht, schitterende sfeer, de grote dagen. Een paar maanden later spelen we in eerste tegen Club Brugge en komen er niet eens zevenduizend toeschouwers. Kun je dat geloven?

Germinal Beerschot heeft hetzelfde probleem. Ze hebben geen wereldploeg, nooit gehad trouwens, maar kom, voor hun doen spelen ze ook geen onaardig voetbal. Ze hebben een mooi stadion, maar als het voor de helft gevuld is, mogen ze tevreden zijn. Ook voor Ander-lecht, Brugge, Standard. De Antwerpenaar is alleen geïnteresseerd in kampioenen. Dat is de vorige keer ons geluk geweest, toen we nog een tweede seizoen in tweede moesten blijven. We hebben toen iedereen afgedroogd, de titel gepakt met tachtig punten, bangelijk veel, eind februari stonden we al dertien punten voor de tweede. De ‘kampioenensfeer’ zat er al vroeg in, en daar komen de mensen graag op af.

Dalen de uitgaven ook in tweede?

BISTIAUX: Nu wel, omdat we ons niet aan dezelfde steen van vijf jaar geleden hebben gestoten. Dat Antwerp zou kunnen zakken, kwam in onze gedachten niet eens op. En dus zaten we opgescheept met een hoop profcontracten die we ook in tweede moesten blijven uitbetalen. Als je dan tachtig punten haalt, ben je bijna failliet aan premies alleen. Die les hebben we geleerd, in al onze contracten staan nu clausules voor het geval we degraderen.

Het aantal buitenlanders in jullie ploeg blijft erg hoog. Kun je in tweede niet opteren voor de eigen jeugd?

BISTIAUX: Een Belgische speler kost te veel en kan te weinig. En de weinigen die wél iets kunnen, gaan naar het buitenland. Waar ze dan niet mogen spelen. Ik zal u een concreet voorbeeld geven: Jens Govaerts, jongen van bij ons, negentien jaar, kan iets, doet de voorbereiding mee, en droomt van een profcontract. Maar wij hebben het geluk een samenwerkingsakkoord te kunnen sluiten met Feyenoord, dat bij ons een paar spelers uit zijn jeugdacademie in Ghana wil stallen. Tussen twee haakjes: die jeugdschool werkt met steun van Unicef, dit om de vraag over ‘mensenhandel’ en ‘uitbuiting van jonge zwartjes’ voor te zijn. Bon, bij die Afrikanen is ook een linksback, en die is beter en kost ons minder. Wat moeten we dan doen? Hem bij de reserven zetten en Govaerts laten spelen? Dan snijden we in ons eigen vlees. En dus is vader Govaerts kwaad: ‘Mijne zoon krijgt geen kans en al die zwarten mogen wél spelen…’ Ik begrijp zijn ergernis, maar we kunnen niet anders.

Eddy Wauters, ere alweer wie ere toekomt, maakte lang geleden al ophef met zijn uitspraak: ‘Liever kampioen met elf Hottentotten, dan degraderen met elf Belgen.’

BISTIAUX: En Beveren bewijst zijn gelijk. Stond op het randje van verdwijnen, kiest noodgedwongen voor samenwerking met Jean-Marc Guillou, is gereanimeerd, klimt uit de financiële put, geeft elke week spektakel, en speelt zelfs Europees. Die supporters zijn content. En of dat nu met elf Belgen is, elf Ivorianen, of elf eskimo’s, dat interesseert hen niet.

Als wij winnen, is er ook niemand die klaagt over te veel buitenlanders. Je kunt de vraag stellen of de klok wel móét worden teruggedraaid, gezien de voortschrijdende internationalisering op alle domeinen. Mogen ze in de Metropolis alleen nog Belgische films met Belgische acteurs draaien? Moeten ze zich in de discotheken beperken tot de Vlaamse top-tien? Er zou niet veel volk meer buiten komen, vrees ik.

Jullie werken met een budget van 3,5 miljoen euro, drie keer meer dan het op een na grootste in tweede.

BISTIAUX: Op papier wel. Je kunt je budget niet ineens halveren, want je hebt veel lopende contracten en rekeningen. Maar staar je niet blind op de cijfers die de clubs opgeven. Er zijn er, ik zal geen namen noemen, die géén aan de RSZ onderworpen spelers hebben. Ze kunnen mij veel wijsmaken, maar niet alles. Ik neem aan dat de loonmassa bij veel clubs lager is dan bij ons, maar doen alsof je met elf amateurs in tweede klasse speelt, gaat toch wat ver. Dat soort toestanden zijn in eerste stilaan onmogelijk geworden, maar in lagere reeksen heersen nog vaak de wetten van de jungle. Er zijn clubs in tweede met een budget van een half miljoen euro, dat is wel heel weinig, niet?

Hoe belangrijk is het om de eindronde, die de tweede stijger naar eerste aanwijst, te vermijden?

BISTIAUX: Dat is van levensbelang. Beerschot – ik bedoel dan het vorige Beerschot, of nog juister geformuleerd: een van de vorige Beerschots – is eraan kapotgegaan. Jaar na jaar de eindronde, elke keer net niet. Dat is dodelijk. Ik ben eigenlijk blij dat we nu de eerste periodetitel hebben gemist. Anders sluipt er een verraderlijke rust in de ploeg. Een mentaliteit van: ‘Het is in orde, we zitten toch al in de eindronde, en daarin spelen we ze allemaal wel kapot. Wij, Antwerp, hoeven toch niets te vrezen van Dessel of Maasmechelen.’ Dat loopt gegarandeerd verkeerd af.

Die eindronde is alleen goed voor keepers, libero’s en spitsen. Die kunnen een aardig centje bijverdienen.

BISTIAUX: Zeg dat wel. De eindronde van tweede klasse is het meest corrupte evenement van heel West-Europa. Dat overstijgt de verkiezingen in Albanië. Iedereen flikt iedereen. Spelers, trainers, clubs… ongelooflijk. Wat je in die eindronde ziet aan uitslagen en spelontwikkelingen, dat durven ze nergens anders. Eén goede raad: blijf eruit weg.

Jullie hadden een vruchtbare samenwerking met Manchester United. Interesseren zij zich nog voor een tweedeklasser?

BISTIAUX: Ze waren er vijf jaar geleden ook al bij. In tweede krijgen hun spelers meer kansen om zich te ontplooien, dan als ze in eerste elke week verliezen. De samenwerking loopt door, maar is op dit moment iets minder zichtbaar, omdat de belangrijkste uitgeleende pion geblesseerd is: de Chinees Fangzhuo Dong. Hoe is er niet met die jongen gelachen? De meeneemchinees, de afhaalchinees, met alle Chinezen maar niet met den deze… we waren weer op ons geestigste. Maar in elke wedstrijd was hij goed voor een goal. Hij sukkelt wat met zijn rug en voor eerste klasse mist hij ervaring, maar hij is een speler met toekomst. En eens te meer is Antwerp een voorloper, want veel Chinezen zie je niet in het westerse voetbal. Wacht tot over een jaar of tien.

Voor de rest is de samenwerking met Manchester alleen maar positief geweest. Ook voor hen. Veel jongens die bij ons hebben gespeeld zijn daarna in hun eerste ploeg geraakt. Danny Higginbotham hebben ze verkocht voor twee miljoen pond. Daarmee alleen zijn de kosten van de hele samenwerking meer dan gerecupereerd. John O’Shea is nu gekwetst, maar was vorig seizoen een vaste waarde. En Luke Chadwick is verkocht aan West Ham, maar van hem hadden we meer verwacht.

Hoe zit het met de fusie? Bij GBA is Ajax weggegaan, de familie Snelders is weggejaagd, en Jos Verhaeghen is het ook beu. Binnenkort is het weer afgelopen met Beerschot.

BISTIAUX: Dat is niet onmogelijk. Ik ben niet antifusie, maar ik ben er niet van overtuigd dat het een goede oplossing is. Het probleem van het Antwerpse voetbal is onoplosbaar. Als ik ’s maandags in het gerechtsgebouw kom, word ik door iedereen over het voetbal aangesproken: rechters, procureurs, griffiers, advocaten…

… veroordeelden…

BISTIAUX:… die vooral, ja. En iedereen zegt dan: ‘ We hebben gewonnen gisteren.’ Of: ‘ We hebben weer lopen knoeien.’ Allemaal mensen die zich Antwerpsupporter noemen, maar die nooit komen kijken. Wij hebben de grootste latente aanhang van het land. Er zijn mensen die van hun geboorte tot hun dood Antwerpsupporter zijn, maar van hun hele leven geen enkele match hebben gezien. Ze komen niet meer naar sport in Antwerpen, het Sportpaleis is er ook aan ten onder gegaan. Voor Clouseau of Het Swingpaleis zit het vol. Of voor Carl Huybrechts met zijn blaaskapel. Maar organiseer een zesdaagse of een tennistoernooi, en je moet de mensen betalen om te komen.

Idem in het voetbal. Ze schermen ook altijd met de grote bedrijven uit de haven. Die zouden zich engageren als er één Antwerpse fusieploeg was. Maar dat is niet juist: die bedrijven zijn gewoon niet geïnteresseerd. Een jaar of vier geleden wordt Racing Antwerpen landskampioen in het basket. Hoe lang was dat geleden? Van toen mijn grootvader nog geboren moest worden. Denk je dat er één groot Antwerps bedrijf zich achter die ploeg heeft gezet? Geen enkel. Die mensen hadden ocharme drie miljoen frank nodig om hun Europees budget rond te krijgen, ze hebben de hele haven platgelopen, noppes. Antwerpen is geen sportstad meer. Dat is vroeger anders geweest, zelfs de Olympische Spelen hebben hier plaatsgevonden, wie kan dat zeggen? Maar die tijd is voorbij. En als wij morgen fusioneren met GBA, heb je in plaats van twee marginale clubs één marginale club.

Hebben jullie de historische kans gemist met het stadion voor Euro 2000?

BISTIAUX: Dat is zeker, want ons oude stadion kost handenvol geld, dikwijls kosten op het sterfhuis. Maar je moet niet zeggen ‘jullie’. Wij hebben die kans niet gemist, het stadsbestuur van Antwerpen heeft die kans gemist. Ze konden het niet hebben dat het nieuwe stadion op de Bosuil zou staan. Alle plannen lagen klaar, wij hadden Duitse financiers, de overheid zou in het kader van Euro 2000 mee investeren. En dan gaan ze op ’t Schoon Verdiep dwarsliggen over ons dak! Dat is toch om dood te vallen? De Duitsers wilden de mogelijkheid hebben om eventueel in de toekomst misschien een afsluitbaar dak te bouwen. Zodat ze onafhankelijk van het weer evenementen konden organiseren. Daarop is het afgesprongen. Het was te veel concurrentie voor het Sportpaleis, waar de stad en de provincie belangen in hadden. En dus is Euro 2000 in België en Nederland georganiseerd, en dé stad die in het centrum van dat gebied ligt, en het meest met België-Nederland geassocieerd wordt, was er niet bij. Een absolute schande. Maar ja, dat zijn we hier ondertussen wel gewoon.

Door Koen Meulenaere

‘Volgens onze voorzitter moet Antwerp ex officio in eerste staan.’

‘De eindronde in tweede is het meest corrupte evenement in heel West-Europa.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content