Minister van Justitie Jo Vandeurzen wil meer bevoegdheden voor de inlichtingendiensten. Advocaat Hafida Talhaoui van de orde van Vlaamse balies kijkt met argusogen toe.
‘Angst is een slechte raadgever’, meent de Antwerpse advocaat Hafida Talhaoui. ‘We mogen niet toestaan dat de overheid met het argument van de nationale veiligheid onze vrijheden zomaar terzijde schuift.’ De voorbije tijd heeft zij dit onderwerp met argusogen gevolgd voor de Vlaamse Conferentie bij de Balie in Antwerpen. Sinds de war on terror na 9/11 worden volgens haar overal fundamentele rechten bedreigd, in ruil voor een gevoel van veiligheid. In de Verenigde Staten leidde dat tot excessen zoals geheime gevangenissen, folteringen en het massaal afluisteren van burgers.
De Europese lidstaten volgden en joegen een pak antiterreurmaatregelen door de parlementen. België voerde in 2004 een omstreden antiterrorismewet in, die enkele maanden geleden nog in het geding kwam toen het Antwerpse hof van beroep de Turkse DHKP-C vrijsprak als terreurgroep. Volgens het vonnis onder meer omdat de wet geen beperking mag toelaten van fundamentele rechten, zoals de vrijheid van vergadering, vereniging of meningsuiting.
In 2005 was er de wet op de bijzondere onderzoeksmethodes (BOM). Hafida Talhaoui: ‘Opvallend hieraan was dat de overheid aan het Openbaar Ministerie en de politiediensten uitgebreide bevoegdheden toekende om opsporingsmethoden aan te wenden zoals de inkijkoperatie, de observatie en het gebruik van infiltratie. Op verzoek van de Orde van Vlaamse Balies werden een aantal bepalingen vernietigd. De Belgische overheid kan het blijkbaar ook niet laten om, zij het in beperktere mate, buiten de lijntjes te kleuren.’
Ook de inlichtingendiensten moeten meer bijzondere onderzoeksmethoden krijgen, laat minister van Justitie Jo Vandeurzen (CD&V) nu weten. Onder de vorige regering raakten omstreden plannen hiervoor niet door het parlement. Maar de minister gaat, samen met de CD&V-fractie in de Senaat, de komende dagen een aangepaste tekst voorleggen. Het zou gaan om methodes zoals het kraken van computers en het onderscheppen van internetverkeer. Het Comité T, dat toeziet op de strijd tegen terrorisme, verklaarde onlangs nog dat het terreuralarm gebruikt wordt om een sfeer van angst en dreiging in stand te houden en de bevoegdheden van de veiligheidsdiensten uit te breiden.
Hafida Talhaoui: ‘De eerbiediging van het privéleven staat niet voor niets in de grondwet en in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Tot tweemaal toe heeft de wetgever de voorbije jaren de bijzondere opsporingsmethoden uitgebreid in het kader van de strijd tegen het terrorisme en de georganiseerde criminaliteit, en tot tweemaal toe werd een aantal belangrijke onderdelen vernietigd, eerst door het Arbitragehof, later door het Grondwettelijk Hof. Het aanwenden van bijzondere opsporingsmethoden kan een efficiënt middel zijn, maar er moet omzichtig mee worden omgesprongen, zeker als grondrechten zoals privacy in het geding zijn. De vraag die telkens opnieuw gesteld moet worden is of hetzelfde resultaat niet door minder ingrijpende maatregelen verkregen kan worden. Het is altijd zoeken naar een evenwicht en zeker naar strenge waarborgen ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer.’
