Dit najaar presenteert het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) de manifestatie LA School. De belangrijkste figuur van de architectuurscène in Los Angeles is Frank O. Gehry. Al in de jaren zestig, lang voor hij wereldfaam kreeg met het spraakmakend Guggenheimmuseum in Bilbao, trok hij de aandacht door zijn onconventionele vormbenadering. Bij Gehry is er een formele voorkeur voor de fragmentatie en de complexiteit, voor sculpturale en organische vormen. De rechte lijn is verbannen uit zijn vocabularium. De instabiliteit staat ook in relatie met de permanente dreiging van aardbevingen in LA. Bovendien is het een zoektocht om de dynamiek van het leven tot uiting te brengen in de architectuur.

De meeste medewerkers van Gehry werken permanent aan maquettes, een uiterst artisanale en arbeidsintensieve bezigheid. Elk ontwerp groeit via tientallen schaalmodellen. Gelijktijdig maakt hij voor zijn tekeningen en het realiseren van zijn gebouwen gebruik van het meest gesofisticeerde computerprogramma dat ontwikkeld is voor de luchtvaartindustrie. Om dit proces van werken te illustreren, is de bovenzaal van het NAi ingericht als een atelierruimte. De expositie bevat de Walt Disney Concert Hall in LA, die nu in aanbouw is, en het pas gerealiseerde gebouw van de DG Bank in Berlijn.

Erg schatplichtig aan Gehry’s benadering is het werk van Morphosis. Deze groep, opgericht in 1971 rond architect Thom Mayne, is werkzaam in LA. Hun ontwerpfilosofie is erop gericht de veelheid aan tegenspraken, de discontinuïteit, tot een wezenlijk onderdeel van het gebouw te maken. De titel van de expositie Silent Collisions verwijst naar de botsingen tussen de verschillende condities die bijdragen tot de complexiteit van de architectuur. Beneden krijgt men een overzicht van hun vroeger werk met schitterende maquettes, boven de recente productie met onder andere ook twee projecten in Oostenrijk.

De grote zaal van het NAi is ingrijpend getransformeerd door een spectaculaire installatie met traag bewegende vlakken waarop beelden worden geprojecteerd. Mayne zoekt naar de mogelijkheid om tijd en beweging deel te laten uitmaken van de architectuur.

De expositie toont het boeiend proces waarin de architectuur is terechtgekomen; de kracht van het ambachtelijk schaalmodel versus de onbegrensde mogelijkheden van de virtuele computerbeelden. De vraag blijft echter open of de suggestie van beweging die men nastreeft wel te verzoenen valt met de statische dimensie die een gebouw altijd bezit.

Frank O. Gehry, Nederlands Architectuurinstituut (NAi), Museumpark, Rotterdam, tot 14/11. Tot 16/1/2000: Morphosis.

Marc Dubois