Wijzigt de minister van Ruimtelijke Orde- ning het gewestplan om de natuur in de Scheldevallei te vrijwaren ? Bij de stad Oudenaarde zijn ze daar echter niet voor.
VOLGENDE WEEK buigt de Oost-Vlaamse provincieraad zich over het Scheldevalleiproject. Met dat plan wil de provincie het landschap en de natuur van de Bovenschelde tussen Gent en Kluisbergen duurzaam beschermen. Daartoe wil ze afspraken maken met het Vlaamse Gewest en met de tien betrokken gemeenten (Gent, De Pinte, Merelbeke, Gavere, Nazareth, Zingem, Zwalm, Oudenaarde, Wortegem-Petegem en Kluisbergen). Met negen van de tien gemeenten lopen de onderhandelingen vlot. Alleen met Oudenaarde wil het niet lukken.
De stad Oudenaarde wil namelijk de Reytmeersen in gebruik nemen. Dat is een industrieterrein van 45 hectaren op de rechteroever van de Schelde. Oudenaarde heeft, anders dan bijvoorbeeld Kortrijk, werkelijk behoefte aan bedrijfsterreinen en de Reytmeersen staan op het gewestplan als industrieterrein voor milieubelastende bedrijven ingekleurd. Lucien Merchie, de vader van de huidige schepen voor Ruimtelijke Ordening, liet de grond destijds onteigenen en opspuiten.
Het gemeentebestuur van Oudenaarde (CVP-VLD) en vooral schepen van Ruimtelijke Ordening Wim Merchie (CVP) kregen de voorbije maanden de openlijke steun van vooral de christelijke werknemersorganisatie ACW. Maar ook de Boerenbond adviseerde haar gemeentelijke CVP-mandatarissen om het Scheldevalleiproject te doen uitstellen en de boeren zijn bang dat alternatieven voor de Reytmeersen aan hun areaal zullen vreten.
WERKGELEGENHEID.
Het plan om de natuur in de Scheldevallei te beschermen, krijgt vanzelfsprekend veel bijval van de milieubeweging. De polarisatie rond het dossier is groot. Zo ging het ACW heftig te keer tegen de in de streek gezagvolle natuurkoepel Stichting Omer Wattez. In het bewegingsblad Visie van het ACW schoot ACW-secretaris Stefaan Vercamer met scherp op de groenen. Vercamer is de broer van deputé Alexander Vercamer (CVP) die zich in de bestendige deputatie (VLD-SP-CVP) tegen het Scheldevalleiproject verzet. Jean-Pierre Van der Meiren, de tweede CVP-deputé in Oost-Vlaanderen, is ook ACW-verbondsvoorzitter. Hij verzette zich aanvankelijk tegen de aantasting van de Scheldevallei, maar staakte zijn verzet onder druk van het ACW.
Samengevat verwijt de arbeidersbeweging de milieubeweging dat ze de mensen misleidt en onjuiste informatie bezorgt, onder meer over de verkeersoverlast in de gehuchten Welden en Heurne. Volgens de vakbond vertelt de milieubeweging fabeltjes en isoleert ze zich maatschappelijk, doordat ze geen compromissen wil sluiten. Voor het ACW zijn er andere prioriteiten dan het leefmilieu : ?Het gaat over tewerkstelling in onze streek, tewerkstelling, tewerkstelling !? sluit het ACW-blad in grote letters elk misverstand uit. De Stichting stuurde een antwoord, dat niet in Visie werd gepubliceerd.
De milieubeweging, altijd de eerste om gewestplanwijzigingen aan te vallen, wil een andere bestemming voor de Reytmeersen. En zoals de stad terecht meer industriegrond wil, heeft de milieubeweging goede argumenten om met de Reytmeersen een industrieterrein van bestemming te doen veranderen.
De Stichting Omer Wattez geeft toe dat de opspuitingen het oorspronkelijk meersenkarakter vernietigde. Maar intussen nam de natuur grote gedeelten van het gebied spontaan weer in. De Reytmeersen bevinden zich bovendien tussen prachtige natuurgebieden. Vlakbij ligt ook de archeologische site van Ename. De hele Scheldevallei vormt een waardevolle strook groen die tot het centrum van Oudenaarde doordringt. Ook dat is zeldzaam. In Nederland voeren overheid en natuurbeweging sinds enige tijd samen actie om meer natuur in de steden te brengen.
Een van de fraaiste voorbeelden daarvan is te vinden in Arnhem. Meinerswijk is een gebied van vijfhonderd hectaren groen langs de Rijn, in het hartje van die stad en aan de voet van het nationaal park de Hoge Veluwe. Met het project willen de Nederlandse afdeling van het Wereldnatuurfonds (WNF) en de stad, met steun van de provincie en het rijk, op een andere manier aan natuurontwikkeling doen. Dicht bij de mensen, en voor de stedeling toegankelijk (zie Knack, 26 oktober 1994).
De ingebruikname van de Reytmeersen zou niet alleen de groene vinger naar het stadscentrum amputeren. Gevreesd kan worden dat eens het gebied aangesneden, de deur naar meer ontsluiting openstaat. Er zijn alleszins geen natuurlijke grenzen die een latere uitbreiding in de weg staan. Natuurwaarden zullen het ook dan afleggen tegen werkgelegenheid, zo wordt gevreesd. Het oversteken van de Schelde zou op de rechteroever wel eens een stedelijke dynamiek in gang kunnen brengen, die daar nu niet is. De Schelde vormt de grens tussen stad en open ruimte en planologen weten dat eens die grens overschreden, het hek meestal van de dam is.
GEK.
Dat Oudenaarde als enige dwars ligt voor het Scheldevalleiproject, vindt schepen Merchie niet verwonderlijk. Tenslotte is de situatie van deze provinciestad anders dan die van de omliggende landelijke gemeenten. ?Oudenaarde en Ronse zijn stedelijke kernen met een regionale functie, ook voor het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen. Dat betekent ook dat we de gebieden voor ambacht en industrie niet her en der in de Vlaamse Ardennen moeten spreiden.? Oudenaarde is overigens niet tegen het Scheldevalleiproject in zijn geheel.
?Wij onderschrijven veel doelstellingen en maatregelen van het valleiproject,? zegt de schepen. ?Maar wij willen niet dat het de basis vormt voor een gewestplanwijziging. De bestendige deputatie verwees het project naar werkgroepen waar ook de gevolgen voor landbouw, recreatie, werkgelegenheid en bewoning worden onderzocht. Het project steunt immers op een studie gemaakt in opdracht van één provinciale dienst en het is beperkt tot een smalle strook langs de Schelde. Maar nergens staat waar de functies die niet in die zone passen dan wel aan bod kunnen komen.?
Merchie vindt dat het Scheldevalleiproject de gemoederen heeft opgehitst. ?Dit is een al te gekke toestand ! Oudenaarde vraagt geen industrieterrein bij, maar wil alleen een zone realiseren die sinds 1977 industriegebied is. Het gaat om het enige terrein in de Vlaamse Ardennen dat niet is uitverkocht. In een gebied met 3.500 werklozen, onder wie 600 in Oudenaarde. De stad heeft de Reytmeersen destijds onteigend en daarvoor rentetoelagen ontvangen, de Schelde is er verbreed. De stad investeerde al 53 miljoen frank. Er liggen plannen voor de wegenis en de nutsvoorzieningen klaar, het studiebureau Ecolas ontwierp een milieuplan, en Aquafin hield met zijn collector rekening met het industriegebied. De gemeenteraad nam in de loop van de jaren liefst 23 unanieme beslissingen over de Reytmeersen. En drie jaar geleden bekrachtigde de minister van Ruimtelijke Ordening nog een bijzonder plan van aanleg (BPA). In godsnaam : waarom mogen wij die zone nu niet ontwikkelen ?? Aldus de schepen. De stad wil de Reytmeersen aansnijden, maar ziet wel af van de oostelijke ringweg die ook op het gewestplan was ingekleurd. Die zou aansluiten op de Reytmeersen en enkele natuurreservaten doorklieven.
BALDEWIJNS.
In een parlementaire vraag wijst Vlaams parlementslid Carl Decaluwé (CVP) op het voorontwerp structuurplan Vlaanderen. Daarin wordt het grote belang van de rivier- en beekvalleien benadrukt. Rivieren en beken vormen in dat plan de ruggegraat voor de natuurlijke structuur van de Vlaamse ruimte. Zij zijn cruciaal voor de bescherming van de open ruimte. Volgens Decaluwé leggen de Reytmeersen een zware hypotheek op het welslagen van het Scheldevalleiproject.
Een ander lid van de meerderheid, Jacques Timmermans (SP), pleitte in het parlement voor de realisatie van het Scheldevalleiproject. Volgens dat parlementslid moet worden onderzocht of ?eventuele bijkomende behoeften inzake industrievestiging in Oudenaarde kunnen worden geconcentreerd rond bestaande industrieterreinen.? Dat is ook het standpunt van de socialistische vakbond ABVV. Timmermans pleit ook voor het optimaal gebruik van de beschikbare zones.
In haar vraag gaat ook parlementslid Vera Dua (Agalev) in op de Groene Hoofdstructuur die de natuur in Vlaanderen wil beschermen en ontwikkelen en die een onderdeel vormt van het structuurplan. Ook zij vindt dat de Reytmeersen van bestemming moeten veranderen. ?Dit gebied maakt integraal deel uit van het nagenoeg ononderbroken open alluviaal gebied op de rechteroever van de Schelde. Deze meersen zijn in de groene hoofdstructuur opgenomen als natuurontwikkelingsgebied.?
In antwoord op de vraag van Dua antwoordt minister van Ruimtelijke Ordening Eddy Baldewijns (SP) deze week dat het Scheldevalleiproject perfect past in het Vlaams structuurplan. ?Een aangewezen manier om de eventuele aanleg van een industriezone in de Reytmeersen te voorkomen lijkt mij de inherzieningstelling van het gewestplan,? zegt de minister. Maar zo ver is het niet. Baldewijns erkent ?ten volle? de behoefte aan bedrijfsterreinen in het zuiden van Oost-Vlaanderen en in het bijzonder in het kleinstedelijk gebied Oudenaarde. De beleidsman wil die behoefte in overweging nemen.
Maar hij houdt ook rekening met het Scheldevalleiproject en met ?de noodzakelijke infrastructuren voor een optimale ontsluiting van het bedrijventerrein.? Baldewijns voegt eraan toe dat alle bestemmingswijzigingen zullen worden getoetst aan de visie van het structuurplan, zoals de vorige Vlaamse regering besliste. De minister besluit : ?Wanneer het evident is er dat er tegenspraak bestaat tussen het bestaande gewestplan en de visie opgenomen in de gewenste ruimtelijke structuur, zal ik de nodige maatregelen nemen om het gewestplan in herziening te stellen.?
KRUISHOUTEM.
Wellicht kan alleen op het niveau van het Vlaams Gewest een oplossing worden gevonden voor de tegengestelde belangen van provincie en stad. Oudenaarde heeft in dit dossier alleen oog voor werkgelegenheid en werkt zonder structuurplan of visie, de provincie bekijkt alleen het aspect natuur. De Vlaamse administratie voor Ruimtelijke Ordening (Arohm) kan hier bewijzen of ze de mooie woorden van het structuurplan ook op het terrein kan waarmaken. Met onder meer het structuurplan in wording wil Vlaanderen immers breken met een kwalijke traditie inzake ruimtelijke ordening.
Het structuurplan wil de valleigebieden maximaal beschermen, maar wil ook de stedelijke ontwikkeling bevorderen. Dat wil dus zeggen dat de industrie in deze regio niet naar Kruishoutem of Nazareth, maar naar Ronse en Oudenaarde moet worden begeleid. Het structuurplan wil immers de industriële lintbebouwing langs de autowegen een halt toeroepen. ?Als de Reytmeersen niet op het gewestplan stonden, zou niemand daar vandaag een industrieterrein leggen,? zucht een ambtenaar van Stedenbouw. ?Als het Vlaams Gewest over alternatieven wil praten, zijn wij altijd bereid,? zegt schepen Merchie met de nodige scepsis. ?Maar het moet serieus zijn. En alternatieven leveren elders problemen op.? Bedoeld wordt : bij de landbouwers.
Peter Renard
De Scheldevallei (in beeld) loopt als een groene vinger tot in het centrum van Oudenaarde. In Nederland stimuleert de overheid zo’n natuurontwikkeling.
Het provinciaal project om de Scheldevallei te beschermen, verhit de gemoederen.
