De overheid wil iets doen aan de wildgroei van websites die gokspelen en weddingschappen aanbieden. In België zijn ze niet toegelaten, maar ook niet gecontroleerd. De Kansspelcommissie gaat nu een aantal goksites ‘regulariseren’ en wil tegelijk 250.000 euro vrijmaken voor een ‘gokkerskliniek’.

Het is tegenwoordig niet meer nodig om in smoking naar het casino te gaan om blackjack, baccarat, poker of roulette te spelen. Het casino komt wel naar de klant, desnoods met agressieve reclame. De pop-ups op het computerscherm en de spamberichten in de mailbox tonen graag de weg naar de vele onlinecasino’s ter wereld. Lokkertjes zoals een 500 A Welkom Bonus of een 5 Million $ Jackpot moeten het gokduiveltje in nieuwe klanten wakker maken: ‘ Nu spelen! De superpot ligt aan uw voeten! U bent nog één klik van Las Vegas verwijderd!‘ De Nederlandstalige speelholen luisteren naar namen als CasinoFun Belgium, 888. com of 2play.be. Nog klein bier in vergelijking met internationale kleppers zoals het Monaco Gold Casino, Vegas Online of PartyGaming. Het hele gamma van casinospelen en gokautomaten ligt daar binnen handbereik. Wie de juiste kleur, de juiste kaart of het juiste nummer heeft, kan in zijn luie stoel stinkend rijk worden. Maar dat zijn er niet veel.

Wereldwijd zijn er nu duizenden websites die online gokspelen en weddingschappen aanbieden. En zeker die laatste bettings maken de jongste tijd furore op het internet. Niets is makkelijker dan thuis achter de computer een bet te proberen op zowat alle sporten: nationaal en internationaal voetbal, wielrennen, tennis, paardenrennen, tot snooker en windhondenraces toe. Maar ook op evenementen zoals de aanstelling van de nieuwe paus, de verkiezing van Miss België of het Eurovisiesongfestival. Het wordt allemaal gretig aangeboden door bedrijven als Mr Bookmaker, Bingoal, Belgabet, Masterbet, Eurobet of Stanleybet. Pas nadat de voorbije maanden op pietluttige Belgische voetbalclubs fortuinen ingezet werden door Aziatische goksyndicaten, al dan niet na beïnvloeding van de wedstrijden, gingen de officiële wenkbrauwen eindelijk omhoog.

Geen slechte zaak dus volgens Marc Callu, expert van de Kansspelcommissie. Hij pleit al jaren voor een wettelijke reglementering, maar pas in december, na de zaak-Ye, gaven de ministers van Justitie en Financiën hem de opdracht om er ‘met spoed’ iets aan te doen. Tegen de zomer moet de zaak rond zijn. Vorige week kwam al een uitgebreide werkgroep samen. Het punt is dat online kansspelen in België verboden zijn, zoals in de meeste landen. De nieuwe kansspelwetgeving van 1999 laat alleen die gokorganisaties toe die een vergunning hebben gekregen. Dat zijn nu negen casino’s (met als laatste het Grand Casino Brussels dat net opengegaan is in de Magdalenazaal), 180 speelautomatenhallen en 7500 cafés met bingo’s en ‘one balls’. En dat onder strenge voorwaarden, zoals de minimumleeftijd van 21 jaar en een beperking van de speelinzet. De voorwaarden zijn zo strikt dat de klassieke casino’s en speelzalen steen en been klagen over de verminderde rendabiliteit. Maar bij de illegale goksites is natuurlijk nog alles mogelijk.

De Kansspelcommissie, de waakhond van de gokindustrie, heeft vorig jaar honderd klachtendossiers behandeld, bijna een verdubbeling tegen het jaar voordien (60). De Commissie heeft een aantal processen-verbaal opgesteld, maar zonder dat er veel gevolg aan gegeven werd. Het is in België blijkbaar geen prioriteit voor Justitie. Meestal zit de operator in het buitenland – niet zelden in offshoreparadijzen zoals de Kaaimaneilanden, Antigua, Gibraltar of Malta – en is hij moeilijk aan te pakken. De Nederlandse justitie heeft zich wel met hand en tand tegen buitenlandse goksites verzet en diverse rechtszaken met succes afgerond. Enkele weken geleden werd de Belgische Mr Bookmaker nog door de rechtbank van Arnhem verplicht de toegang voor Nederlanders te blokkeren, op straffe van een dwangsom van 10.000 euro per dag. Maar Mr Bookmaker, dat officieel vanuit Malta werkt, is vorig jaar verkocht aan Unibet, dat niet alleen weddenschappen maar ook alle mogelijke casinospelen aanbiedt. De twee segmenten overlappen elkaar wel vaker. Unibet is zelf trouwens in Costa Rica geregistreerd, terwijl het moederbedrijf in Groot-Brittannië zit…

Waarom verplicht u de providers niet gewoon om de illegale goksites te blokkeren, zoals zelfhulpgroepen eisen?

MARC CALLU: Het is niet duidelijk of de providers verantwoordelijk gesteld kunnen worden voor wat zij aanbieden op internet. De onlinecasino’s opereren meestal vanuit het buitenland om de Belgische wet te omzeilen, zoals het Maltese voorbeeld van Mr Bookmaker aantoont. En tegen buitenlandse sites optreden is een echte lijdensweg. Daartegenover staat de realiteit: uit een studie blijkt dat er al 90.000 internetgokkers in België zijn met een omzet van 27 miljoen euro. Recent is er een verschuiving naar de gokspelletjes via gsm en sms, die in de lift zitten. We hebben heel wat klachten over torenhoge telefoonrekeningen gehad. En dan moet de digitale televisie nog komen. We zien dat het internetgokken veel jongeren met een laag inkomen aanspreekt. Daarom kunnen we beter een haalbare oplossing zoeken en hen zoveel mogelijk beschermen.

Dus hebt u het geweer van schouder veranderd: in plaats van de goksites te bestrijden, gaat u ze legaliseren?

MARC CALLU: Ja. Ons motto is nu: if you can’t beat them, join them. Ons voorstel is om een beperkt aantal vergunningen te geven, zodat de spelers naar een legaal spelaanbod kunnen worden afgeleid. De vergunning is algemeen en laat zowel betting als strikte kansspelen toe. Maar met de nodige beschermingsmaatregelen dus. Er is nu bijvoorbeeld een lijst van 3000 mensen die in casino’s de toegang geweigerd wordt. Dat moet ook op die sites kunnen. Er moet ook permanente toegang van de toezichthouder op alle transacties zijn. Het lijkt dus noodzakelijk de server onder supervisie te hebben in België. Wij willen vijf tot maximaal tien sites regulariseren. Bijvoorbeeld gekoppeld aan de bestaande casino’s en speelzalen. Dan zal de bevoegdheid van de Kansspelcommissie serieus groeien en hebben we 48 in plaats van 25 ambtenaren nodig. Maar het is een win-winsituatie: de spelers zijn beter beschermd, de goksites zijn in orde, en de fiscus pikt zijn graantje mee. Het hoofd van de PMU zei zelf dat de fiscus minstens tien miljoen euro per jaar verliest, alleen al door illegale weddingschappen in zijn sector…

Maar illegale sites zullen toch sowieso blijven? En gaat u met zo’n regularisering een nieuwe zaak-Ye kunnen tegenhouden?

CALLU: (lacht) De zaak-Ye heeft voor ons het dossier in beweging gebracht. Dankzij de pers, want daar is de politiek gevoelig voor. Ik maak me sterk dat er na deze regeling een grotere transparantie zal zijn en dat manipulatie door zo’n figuur sneller opgemerkt en centraal gemeld zal worden. Mijn analyse is simpel: die Chinees is een pion die door een Aziatisch goksyndicaat vooruitgeschoven wordt om de Belgische markt te bewerken door kleine wedstrijden te beïnvloeden. Een man die met een koffer vol baar geld in een club opduikt, en later weer spoorloos verdwijnt, dat wijst toch op maffiapraktijken? Maar dat spelletje heeft hij toch een hele tijd in diverse clubs kunnen opvoeren zonder dat die van elkaar wisten. Welnu, ik weet vandaag al wat het casino van Brussel gisteren heeft verdiend. Al de tweede dag dat het casino open was, was er een geval van fraude, en dat wisten wij meteen. Voor de legale goksites moet dezelfde transparantie gelden.

WELKOM IN KAFKALAND

Wedden is zo’n miljardenbusiness geworden, dat zelfs de loterij er volgend jaar al mee wil beginnen (de Million’s League). In België was het traditioneel veel minder populair dan in het Verenigd Koninkrijk, waar het 32 procent van de kansspelmarkt vertegenwoordigt. Er waren hier alleen de klassieke turfkantoren voor paardenrennen. Maar sinds de jaren negentig zijn er, mede dankzij het internet, allerlei nieuwe spelers en nieuwe weddingschappen op de markt gekomen. Eind vorig jaar constateerde Roland Duchâtelet – clubvoorzitter van Sint-Truiden en zelf voormalig aandeelhouder van Mr Bookmaker – dat er bij een wedstrijd tegen La Louvière liefst 600.000 euro was ingezet via de beruchte Britse internetbookmaker Betfair, terwijl er anders hooguit een paar tienduizend euro wordt vergokt. Daarna begon het schandaal van de gokchinees en volgden de vermoedens van omkoperij. Zelfs bondsprocureur René Verstringhe erkende ‘dat wedstrijduitslagen beïnvloed worden in functie van de gokwinsten’. Dankzij internet is gokken mondiaal en anoniem geworden.

De weddenschappen op paardenrennen zitten intussen in een diep dal. Volgens Alain Dhooghe, bestuurder van Ladbrokes en voorzitter van de Beroepsvereniging der Wedkantoren, is de omzet van de PMU spectaculair gedaald van 150 miljoen euro in 1985 tot 10 miljoen euro nu: ‘Dat is een catastrofe. Met 10 miljoen euro kunnen de paardenrennen hier niet meer blijven bestaan.’ Er zijn 800 toegelaten kantoren met een exclusieve bestemming om weddenschappen aan te nemen. Door de gebrekkige wetgeving zijn er echter meer en meer kapers op de kust gekomen, die geen belastingen betalen en zo ‘zeer competitieve noteringen’ kunnen aanbieden: ofwel zogenaamd buitenlandse bookmakers die in een ander land een licentie bezitten, ofwel illegale operatoren die rekenen op een gedoogbeleid in België. En intussen heeft de scène zich meer en meer verplaatst naar betting via internet en via andere nieuwe communicatiemedia.

Op tafel ligt nu het voorstel van de Kansspelcommissie, die toezichthouder in de sector zal worden, om vergunningen te verlenen op basis van transparantie, solvabiliteit en professionalisme. En dat voor twee soorten weddenschappen: bettings op sportuitslagen (windhonden inbegrepen) en op evenementen. Verwacht wordt dat de vergunde firma’s daarna zelf meer zullen optreden tegen de niet toegelaten concurrenten die nu van de wetteloosheid profiteren.

Volstaat dat om de sector te saneren?

ALAIN DHOOGHE: Wij lobbyen daar al jaren voor. Of vindt u het normaal dat de toegelaten wedkantoren wel zestig procent directe en indirecte belastingen betalen, en de kapers op de kust niet? Is het normaal dat een firma zoals Mr Bookmaker hier in voetbal en wielrennen openlijk reclame kan maken en geen belastingen in België betaalt? Geen wonder dat ze scherpere noteringen kunnen aanbieden. Ja, ze hebben hun server op Malta gezet, maar de mensen en diensten zitten wel in België, zonder hier getaxeerd of gecontroleerd te worden. De catastrofale toestand in de paardenwedrennen is natuurlijk een van de gevolgen van de oneerlijke concurrentie van bepaalde internetbedrijven en dubieuze operatoren van sportweddenschappen, maar anderzijds ook van het totale gebrek aan controle door de autoriteiten. Maar de nieuwe wetgeving zal hopelijk nieuwe mogelijkheden scheppen voor de toegelaten wedkantoren, en strengere sancties voorzien voor de overtreders. Hoe is het nu geregeld? Weddenschappen op paardenrennen vallen onder het toezicht van het federale ministerie van Financiën. Weddenschappen op andere sportuitslagen vallen onder de regionale ministers van Sport. Weddenschappen op evenementen zijn verboden kansspelen. Alle gewesten hanteren verschillende tarieven, en niemand communiceert met elkaar. Welkom in Kafkaland!

Maar de totale omzet van de weddingschappen in België zou, kapers op de kust inbegrepen, toch liefst 400 miljoen euro bedragen?

DHOOGHE: Dat is speculeren, maar het lijkt een realistisch cijfer. Alleen al Mr Bookmaker zou een omzet draaien van ruim vijftig miljoen euro. De vier toegelaten wedkantoren, die door onze vereniging vertegenwoordigd worden, hadden vorig jaar een omzet van 250 miljoen euro. Dat was een daling met 2 à 6 procent naargelang de bookmaker, en bovendien gingen de winstmarges omlaag. Het gevolg van de oneerlijke concurrentie van de niet toegelaten operatoren die zich vorig jaar agressief op het voetbal gestort hebben.

Nu horen we over het geknoei met voetbalwedstrijden. Maar in de paardenrennen is dat geknoei toch al jaren een plaag?

DHOOGHE: (blaast) Dat is een feit. De goksyndicaten hebben altijd bestaan. Het is evident dat de populariteit van paardenrennen ook gedaald is door het geknoei met de wedstrijden. Maar dat het nu in het voetbal optreedt, heeft ook te maken met de financiële problemen in de clubs. Als de clubs financieel gezond waren, zouden ze niet openstaan voor figuren zoals die gokchinees. Maar het internetgokken heeft die evolutie natuurlijk wel gestimuleerd.

DE KLINIEK VAN DOSTOJEWSKI

Officieel wordt de ‘regularisering’ van gokorganisaties via ‘informatiemaatschappij-instrumenten’, zoals het in ambtelijk jargon heet, natuurlijk niet gemotiveerd door de wil om belastingen binnen te rijven, maar om de spelers te beschermen. Daarom zouden websites voor gokken en wedden ook de minimumleeftijd van 21 jaar moeten controleren en een veilig betalingsverkeer mogelijk maken. Dat laatste gebeurt nu grotendeels met kredietkaarten, maar ook met elektronische bankoverschrijvingen of andere betaalmiddelen. In de Verenigde Staten, waar onlinecasino’s eveneens verboden zijn, heeft men geprobeerd de geldtoevoer af te snijden door het gebruik van kredietkaarten te beperken. Dat is nu overgewaaid naar België, waar alvast de Citibank vanaf 1 februari zijn klanten niet meer toelaat om bij onlinecasino’s te betalen met hun kredietkaarten. Al was het maar om te verhinderen dat kinderen met de kaarten van hun ouders gaan gokken. Onlangs was er nog een jongen in Brussel die al het spaargeld van zijn grootmoeder verspeeld had.

Dat het internetgokken kinderspel is, wordt je door goksites zoals CasinoFun Belgium of Mr Bookmaker omstandig uitgelegd. Eerst moet je de gratis software downloaden, dan kun je je laten registreren, een rekening bij het casino openen, er met je kredietkaart geld op storten, en verder aanklikken waar je naar hartenlust op wilt gokken. Intussen kun je chatten met andere spelers. Je kunt gratis ‘voor de fun’ spelen, of meteen ‘voor real money’ een kans wagen. Maar hoe weet je dat die kans eerlijk verloopt en niet door het casino gemanipuleerd wordt? Dat is de technische kant van de zaak die, na een regularisering, ook door de Kansspelcommissie zou worden gecontroleerd. Concreet: de spelen moeten een ‘randomgenerator’ bevatten die garandeert dat de kans om een balletje in de roulette te laten rollen, een kaart te trekken of een rad van fortuin rond te draaien, perfect door het toeval wordt bepaald. Maar nu is daar vaak geen enkel toezicht op, en is het risico op bedrog meer dan reëel.

De belangrijkste bescherming van spelers is tegen het gevaar van gokverslaving. De laatste tijd is het internetpokeren een echte rage geworden. Veel mensen spelen al liever in virtuele ‘poker rooms’ dan in levenden lijve. Ze kunnen er op meerdere tafels spelen, en pokeren soms met duizenden tegelijk. Maar pokeren kan erg verslavend zijn, zoals andere gokspelen. Het CAD-Limburg, dat al tien jaar ervaring met gokkers heeft, ziet een verschuiving naar problematische internetgokkers optreden. Raf Willemen: ‘Opvallend is dat het een nieuwe groep is, die vroeger nog niet gokte, en die er zich nu in zeer korte tijd helemaal in verliest. Sinds 2000 zagen we een lichte daling van het aantal klassieke gokverslaafden, maar de laatste tendens is dat blijkbaar velen aan gokken en wedden op internet begonnen zijn via sites zoals Mr Bookmaker. Gokken kan je leven ruïneren. Maar internetgokken is nog gevaarlijker omdat het zonder sociale controle gebeurt. Nu zien we hier nog maar het topje van de ijsberg, maar de volgende jaren zullen er meer en meer bovenkomen.’

Om een casino binnen te stappen, moet je al je identiteitskaart laten zien én deftig gekleed zijn, maar bij internetgokken bestaat die drempel niet. Donald Van Rossem, een gewezen gokverslaafde, begon in 2000 met de Werkgroep Tegen Gokverslaving. Hij krijgt nu berichten zoals: ‘ Mijn zoon woont niet meer thuis. In enkele maanden tijd heeft hij 13.000 euro vergokt op internet.’Van Rossem: ‘De theorie van de Kansspelcommissie houdt geen steek. Zij willen met vergunningen werken omdat ze toch niet in staat zouden zijn illegale goksites van het net te bannen. Nu gaat men vergunningen toekennen tegen betaling, want dat is blijkbaar de bedoeling: dat het geld in het laatje brengt. Terwijl de groeperingen die de gokverslaafde en zijn omgeving kosteloos moeten opvangen, volledig in de kou blijven staan en nergens een toelage kunnen krijgen. Maar dat die regularisering de gokverslaving nog meer in de hand werkt, wie ligt daar nog wakker van? De realiteit is dat het internetgokken in bijna heel Europa verboden is.’

De Kansspelcommissie besloot vorige week om, voor het eerst, een toelage van 250.000 euro toe te kennen aan de Gokkerskliniek van Dostojewski. Dostojewski is de Russische schrijver van De Speler, waarin hij zijn eigen ervaringen met de roulette beschreef. De Dostojewskikliniek blijkt een afdeling van het Brugmannziekenhuis te zijn. Het is de enige kliniek in België die zich met internet- en gokverslaving bezighoudt.

In Nederland, waar het Holland Casino ook met een onlinecasino zou mogen beginnen, blijkt uit een recente enquête dat, na legalisering, wel 7 procent van de bevolking op het internet wil gaan gokken? Dus zou men zo weer een nieuw reservoir van gokkers aanboren?

SERGE MINET (therapeut): Die kansspelen bestaan nu eenmaal, legaal of niet. Vroeger was alles verboden in België, maar toch werden de casino’s, speelhallen en bingo’s gedoogd. Dat was honderd jaar hypocrisie. Als je de toestand legaliseert, kun je een kader en regels vastleggen om de speler te beschermen. Maar tegelijk moet je voor informatie en preventie zorgen. Het minste wat je op zo’n goksite dan kunt verwachten, is pop-ups die de speler waarschuwen als hij te lang bezig is of te veel geld inzet, en links naar sites voor hulpgroepen.

De hulpgroepen hebben nooit een cent gekregen. Nu wordt 250.000 euro voor de gokkerskliniek uitgetrokken. Wat gaat u doen?

MINET: Wij gaan een team vormen om aan onderzoek te doen en om problematische gokkers zo goed mogelijk op te vangen. Volgens onze schatting zijn dat ongeveer 100.000 mensen in België. Bij internetgokkers riskeer je twee problemen tegelijk: internetverslaving en gokverslaving. Je zit helemaal in een virtuele wereld, die geen banden meer heeft met de reële wereld. Zelfs het geld is virtueel: het is een rekeningnummer of kredietkaart. Je hoeft niet meer de deur uit. Je zit in je eigen, intieme milieu, zonder contact met anderen, zonder controle. Sommigen verliezen zich helemaal in die cyberwereld. Ze kunnen er niet meer mee stoppen. Als ze er toch uit komen, vertonen ze ontwenningsverschijnselen, zoals met drugs. Bovendien doen ze er de smaak op voor andere gokcircuits. Hoe groter het aanbod, hoe groter het aantal mensen met verslavingsproblemen. De combinatie van lage drempel en hoge beschikbaarheid zal het aantal probleemgevallen de volgende jaren pijlsnel doen toenemen.

Hoeveel ‘slachtoffers’ ziet u nu al? Volgens dat Nederlands rapport zou er voor internetgokkers nog geen sprake zijn van problematisch speelgedrag?

MINET: (hoofdschuddend) Wij zien inderdaad nog niet veel problematische internetgokkers, maar het is een nieuw fenomeen, en dat heeft, net als andere ziektes, een incubatietijd. Het duurt gemiddeld twee tot vijf jaar voor een gokverslaving bovenkomt. Wij maken ons zorgen, en zeker voor jongeren die vooral door internet aangetrokken worden. Onze jongste internetverslaafde is veertien jaar. Daarom trekken wij nu al aan de alarmbel.

CHRIS DE STOOP