Weinig mensen beseffen hoe gespannen en verkrampt ze erbij lopen. Ondertussen roepen ze uit hoe relaxed ze zijn.

Professor Marijke Van Kampen, kinesitherapeut in het UZ Leuven, geeft patiënten de mogelijkheid om hun stress te zien. Ze koppelt hen aan een ‘biofeedbackapparaat’ dat de spierspanning weergeeft op een beeldscherm. ‘Dan zie ik ze schrikken, want de stress wordt hier zwart op wit zichtbaar’, zegt ze. Emg-biofeedback meet en visualiseert de elektrische spanning in de spieren en die is bij stress veel te hoog. ‘Stress heeft een grotere impact op het lichaam dan mensen vermoeden. Velen zijn te weinig vertrouwd met hun eigen lichaam om de signalen te herkennen’,ondervindt ook Mirjam Vervaeke, licentiate lichamelijke opvoeding en relaxatietherapeute in Gasthuisberg Leuven. Vooraleer de eerste, vage gezondheidsklachten opduiken, heeft het gestreste lichaam al ettelijke waarschuwingssignalen uitgezonden, zonder succes. Mensen zoeken pas hulp als ze de druk niet meer aankunnen of als de klachten hen te veel parten spelen. Een preventieve aanpak kan nochtans veel leed voorkomen.

WETENSCHAP

Marijke Van Kampen: ‘Aan de oorzaken van stress kunnen we niet altijd iets doen. We kunnen wel technieken aanleren om de lichamelijke en mentale gevolgen ervan te verminderen. Als stress de spierspanning doet stijgen, verminderen relaxatieoefeningen de spanning en ebt de stress ook weg. Mensen voelen zich mentaal rustiger.’ Je hoeft je niet noodzakelijk met een matje terug te trekken in een halfduistere kamer. De bedoeling is dat mensen via training een techniek onder de knie krijgen die ze kunnen toepassen in hun dagelijkse leven.

Stressreductietechnieken zijn doorgaans gebaseerd op relaxatie, meditatie en lichaamsbewustwording tijdens beweging, en in alle mogelijke combinaties. Er zijn tientallen technieken en therapieën beschreven die je helpen te overleven als je het druk, druk, druk hebt: yoga, sofrologie, haptonomie, autogene training, eutonie, mindfulness, enzovoort. Ze hebben vaak een soft imago en de therapeuten worden niet altijd voor vol aanzien. ‘Het klopt dat er veel kaf tussen het koren zit’, zegt Vervaeke. Samen met Marijke Van Kampen bracht ze een boek uit over stressreductietechnieken en wat ze waard zijn (zie kader).

‘Niet alleen mindfulness is wetenschappelijk onderzocht’, zegt Van Kampen. Maar de techniek won fors aan belangstelling, mede dankzij Inge Vervotte die ze begin vorig jaar in de belangstelling bracht en onderzoek financierde tijdens haar ambtsperiode als Vlaams minister van Welzijn. Blijkt dat de meditatietechniek de kans op een terugval na een depressie met de helft vermindert. De cursussen mindfulness waren volgeboekt en plots verschenen boeken over de meditatietechniek, in Vlaanderen gedoceerd door psychiater Edel Maex.

‘Voor alle technieken geldt hetzelfde: je kunt een training volgen en de knepen leren, maar dan moet je het geïntegreerd krijgen in je dagelijkse leven’, zeggen Van Kampen en Vervaeke.

WAT KIEZEN?

‘Leg me in godsnaam niet op een tafel met mijn ogen toe terwijl u zegt dat mijn arm zwaar wordt…’, of: ‘Als ik mij moet concentreren op mijn kleine teen, krijg ik zeker de slappe lach.’ Dat soort uitspraken horen de lichaamstherapeuten, zoals ze zichzelf noemen, wel vaker. Marijke Van Kampen: ‘Je moet de techniek kiezen die het best bij je persoonlijkheid past.’ Mensen die huiveren van lijfelijk contact, kiezen beter niet voor haptonomie, waar aanraking centraal staat. Heb je twijfels bij sofrologie, begin er dan niet aan. Van Kampen: ‘Een nuchtere zakenman moet je niet vertellen dat hij zich moet inbeelden op een groene weide te staan, zo iemand confronteer je beter met zijn spierspanning op een beeldscherm.’

Mirjam Vervaeke: ‘Welke techniek je ook kiest, het komt er altijd op neer het lichaamsbewustzijn te vergroten en de gedachten in het ‘nu’ te houden.’ Een groter lichaamsbewustzijn betekent dat je leert openstaan voor de signalen die je lichaam uitzendt.

Dagelijkse irritaties vormen ook een belangrijke bron van stress. Wie ontspannen is, slaagt er beter in gepieker en negatieve gedachten los te laten en bij de zaak te blijven. Vervaeke: ‘Mensen zijn geneigd situaties te interpreteren vanuit een reeks vooronderstellingen en daarin treden wel eens denkfouten op. Met de juiste trucs leren ze grip te krijgen op situaties.’

DOOR MARLEEN FINOULST

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content