Een programma waarin ze er niet mee lachen is Voor de dag op Radio 1. Vanwege de vele onsmakelijke en soms ronduit scabreuze onderwerpen goed voor menig bedorven ontbijt. We zijn eind juni en in Saudi-Arabië hebben enkele boze Arabieren, middels een goedgeplaatste bomauto, negentien Amerikaanse soldaten plus een volledige kazerne opgeblazen. Woede en afschuw alom, verontwaardigde reacties van Bill Clinton die een dergelijke meevaller goed kan gebruiken in zijn kiescampagne… enfin, de gebruikelijke opwinding.
De aanslag is nog maar enkele uren oud, het puin smeult nog na, en in de studio van Voor de dag zit al Jef Lambrecht. Specialist van de Arabische wereld na zijn legendarische verslaggeving over de Golfoorlog. Jef had zich kandidaat gesteld om naar Irak te vertrekken, met het vaste voornemen om elke dag in de gauwte een stukje van anderhalve minuut te distilleren uit een Engelstalige krant, dat door te bellen naar Nieuws of Actueel, en zich vervolgens te verdiepen in de talloze kunsthistorische schatten die Mesopotamië rijk is.
Jef had op de kaart bestudeerd waar de Assyrische paleisreliëfs te vinden waren, hoe hij met het openbaar vervoer tot bij de bibliotheek van Assoerbanipal geraakte, en hij had in een brief aan het Iraaks Archeologisch Instituut gevraagd of hij een handje kon toesteken bij de opgravingen in Doer-Sjarroekin. Hij las boeken over de Late Oeroek-tijd en de Derde dynastie van Oer. Hij bestudeerde maquettes van de zikkoerrat van Babylon en hertekende de plannen van het paleis van Neboekadnessar. Hierna volgde hij een snelcursus in Amoritische en Akkadische dialecten, leerde spijkerschrift, en deed de buurt verschrikt opveren door in het midden van de nacht voor het geopende raam klaaglijke Soemerische gezangen aan te heffen.
Na deze intensieve voorbereiding vertrok Jef blij van zin naar Tweestromenland. Voor hij het goed besefte, floten de kogels hem daar om de oren, en niet alleen viel er geen enkele historische bezienswaardigheid te bezoeken, Jef mocht niet eens zijn hotel uit. Na een week was al het eten op en kwam er geen druppel water meer uit de kraan. Alleen de telefoon bleef prima functioneren, ondanks verwoede pogingen van Jef om hieraan te verhelpen. Met als gevolg dat hij elk uur vanuit Brussel werd opgebeld voor weer een nieuwe bijdrage in weer een volgende nieuwsuitzending. En toen iedereen eindelijk uit Bagdad werd weggejaagd, kreeg Jef van de hoofdredactie de opdracht om het verdere verloop van de oorlog te gaan volgen vanuit een tochtige barak in Amman.
Zeven maanden later zette een uitgemergelde en totaal overspannen Jef Lambrecht eindelijk weer voet aan de grond in Brussel, waar hij prompt met verwijten werd overladen. Neen, het waren niet de Koeweiti die de oorlog begonnen waren. Neen, de polytheïstische godsdienst was niet superieur aan de christelijke. Neen, generaal Schwarzkopff was niet de incarnatie van Adolf Hitler. Neen, Tarek Aziz was geen rechtschapen politicus. En waarom had Jef in al die weken geen poging gedaan om Saddam Hoessein, toch de sleutelfiguur in het hele verhaal, te interviewen ? Miel De Keyser in zijn tijd, die zou het heel wat professioneler hebben aangepakt. Jef besloot zich nooit meer voor buitenlandse opdrachten kandidaat te stellen en zich te concentreren op zijn Belgian Institute for World Affairs en op zijn proces tegen Peter Stuyvesant.
ANDERHALF UUR NADAT de bom in Saudi-Arabië was ontploft, zat hij met slaperige ogen in de studio. Het had de redactie van Voor de dag heel wat moeite gekost om hem daar te krijgen, want de vorige avond was Jef aanwezig geweest op de vernissage van een beloftevol modern kunstenaar, die het voordeel had dat zijn werk volstrekt onbegrijpelijk was en dat hij zelf aan aids was gestorven. De drankjes waren aan de stevige kant geweest en Jef was in een diepe en onrustige slaap gezonken. Toen hij in zijn droom moest wegduiken voor een door laffe Amerikanen teruggeschoten Patriot-raket, rolde hij per ongeluk uit zijn bed. Terwijl hij nog zat na te duizelen van die schok, rinkelde de telefoon, en werd hem gemeld dat een twintigtal Amerikanen waren gedood en dat hij daar onmiddellijk commentaar moest komen bij geven.
Zo hing Jef kort daarna versuft en lusteloos in een studiostoel, twee dampende kannen koffie en een onleesbare landkaart van Saudi-Arabië voor zich op de tafel. Jef, die tot dan toe meende dat hij met de Golfoorlog het dieptepunt uit zijn carrière had bereikt, dacht er sterk aan om zijn ontslag meteen live in de ether aan te kondigen.
De interviewer van dienst was Marcel Kerff, en die pakte uit met een zeer sterke eerste vraag : ?Jef Lambrecht, bij een bomaanslag in Khobar zijn zopas 23 Amerikanen omgekomen. Heb je enig idee wie hiervoor verantwoordelijk is ?? Jef dacht dat hij stierf. En toen, plots, haalde zijn aangeboren cynisme weer de bovenhand en besloot hij om er eens een groots nummer van te maken. ?Wie zit achter die aanslag, en wie heeft hem gepleegd ?? herhaalde Kerff zijn vraag.
Jef Lambrecht aarzelde geen moment meer : ?Wafid al-ben Suoz en Ibrahim Kahm al-Mei. Ik ben deze twee kerels al langer op het spoor, maar ze zijn mij te vlug af geweest. Zo ziet ge maar weer Marcel, als ik u als oudere collega een raad mag geven : geloof nooit dat uw werk er om tien over zes op zit. Als journalist, en zeker indien ge u zoals ik met problemen van mondiale omvang bezig houdt, hebt ge nooit gedaan. Ge zult me zeggen : ook wij hebben toch ontspanning nodig. Mijn antwoord is : ja, maar met alle risico’s van dien. Kijk naar wat mij overkomt, ondanks alle professionele voorzorgen die ik neem. Ik bevind me vijf minuten te Mechelen voor een artistieke bijeenkomst, en van die kleine onoplettendheid maken ze gebruik om een bom te doen ontploffen. Maar ik verzeker u : al heb ik deze moord niet kunnen verhinderen en heb ik in zekere zin gefaald, de daders zullen hun rechtmatige straf niet ontlopen. In Saudi-Arabië lachen wij niet met fratsen als deze. Ik breng u in herinnering dat er eind vorig jaar al een soortgelijke aanslag is geweest. Welnu, ik heb vorige maand persoonlijk de opknoping van de twee daders bijgewoond. Meer nog : ik heb zelf de strop gelegd. Dus de Wafid en den Ibrahim weten wat hen te wachten staat. Ik zal u nu meer vertellen over het wezen van het sjiïetisch fundamentalisme.?
HIER WERD JEF onderbroken door de presentatrice die verkeersinformatie moest aankondigen. Plus reclame, vier trailers en het weerbericht. Schitterend station, Radio-1.
Koen Meulenaere
