De nationale vrouwentennisploeg mag in de gokhoofdstad van de wereld samen met Tsjechië, Spanje en Amerika voor het eerst deelnemen aan de finaleronde van de Federation Cup.
Eind april zorgde het tennissende trio Kim Clijsters, Els Callens en Laurence Courtois in Moskou voor een verrassing van formaat. In de eerste ronde van de Fed Cup versloeg ons land thuisland Rusland, Australië én favoriet Frankrijk in rechtstreekse duels. De onverhoopte eindoverwinning in Moskou leverde België een plaats op in de eindronde van de meest prestigieuze landencompetitie in het vrouwentennis, die op 22 november in Las Vegas van start gaat.
De kwalificatie is een primeur – en ook weer niet: ons land mag voor het eerst naar de eindronde, maar de organisatoren lieten het poulesysteem van de voorronde varen en kwamen voor de dag met een halve finale en een finale. En in 1997 speelde en verloor België in Frankrijk al eens een halve finale in de Fed Cup.
Ivo Van Aken, de trainer van het jaar, is straks in Las Vegas de sportieve baas van het vijftal Clijsters, Van Roost, Henin, Callens en Courtois. Toen een paar weken geleden in het Engelse Roehampton geloot werd voor de eindronde kwam Amerika als tegenstander in de halve finale uit de bus.
Na haar schitterende prestaties in de tornooien van Filderstadt en Leipzig (één finale verloren en één gewonnen en een handvol overwinningen tegen speelsters uit de top-10) is de 17-jarige Kim Clijsters naar de twintigste plaats op de wereldranglijst geklommen. Ze is het nieuwe boegbeeld van de ploeg en van het Belgische tennis. Coach Carl Maes belicht de evolutie van zijn speelster en kijkt ook vooruit richting Las Vegas: ‘De veranderde tornooiformule komt vooral de toplanden, zeg maar Amerika, goed uit. Het gastland, de titelverdediger, was automatisch geplaatst voor de eindronde met vier zodat de toppers in april een weekje rust hadden. Da’s een groot voordeel. De Internationale Tennisfederatie had gedacht om met de nieuwe formule meer belangstelling van publiek en tv binnen te halen, maar dat is mislukt. De vraag is ook wat Las Vegas zal brengen. Tennis is niet de eerste sport in de States en de NBA is ook nog niet lang bezig, zodat ik me afvraag of er veel volk zal komen opdagen.’
Zijn spelers, in casu Kim, in het hoofd al een tijdje bezig met zo’n eindronde?
Carl Maes: Nee. Dat begint pas als de specifieke voorbereiding eraan komt. Dat is een beetje het nadeel van tennis. Het hele seizoen zit als het ware vol pieken. Je kunt bijvoorbeeld naar de grand slams of een Fed Cup mikken, maar de aanlooptornooien zijn ook belangrijk. Ook daar zijn veel punten en geld te verdienen. In tennis wordt niet te ver vooruitgedacht. Dat maakt de voorbereiding natuurlijk ook niet makkelijker. Je zit met kleine cycli. Het Fed-Cupgevoel begint te leven als de ploeg samen is. Kim heeft natuurlijk wel de ervaring en het goede gevoel van Moskou toen ze na de afzeggingen van Appelmans, Van Roost en Henin haar vuurproef glansrijk doorstond. Kim toonde toen dat ze een perfecte teamspeler kan zijn en dat ze met de druk weet om te gaan.
Ik denk nochtans niet dat Kim zich straks de leider van het team zal voelen. Laten we spreken van gedeelde verantwoordelijkheid. Dominique Van Roost heeft nog zoveel meer ervaring, ze dwingt erg veel respect af in het buitenland. Zij staat internationaal nog altijd voor op Kim, alhoewel die in korte tijd hot property is geworden.
Beschrijf eens de evolutie van Kim sinds je met haar samenwerkt.
Maes: Kim was elf jaar toen ik haar in Diest leerde kennen. Kort daarna is ze naar de Vlaamse Tennisvereniging gekomen waar ik werkte met onze spelers onder veertien. Ik kon al vrij goed inschatten wat ze in haar mars had toen ik met haar in het internationale jeugdcircuit rondtrok. Van haar dertiende, veertiende ben ik haar vaste begeleider.
Als speelster is ze op een rustige, voor haar spel, ideale manier geëvolueerd. Zonder al te veel ingrepen van mij. Haar impulsiviteit, haar grote kracht heeft ze kunnen bewaren. Kim is het type speelster, op en naast de baan, dat zelf moet ervaren wat goed en niet goed voor haar is. Goed communiceren met haar is belangrijk. Laten we niet vergeten dat Kim een supertalent is. De ingrepen van de coach zijn dus minimaal. Vooral op tactisch en mentaal vlak past Kim zich, op het niveau waar ze belandt, telkens vlot aan. Na een ietwat mindere zomer is de evolutie sinds de US Open opvallend.
Kim beseft dat haar tennis echt oké is, dat ze de wapens heeft om met de top mee te draaien, maar dat ze in een wedstrijd niet continu op het allerhoogste niveau kan spelen, dat er dalmomenten kunnen komen. Ze heeft geleerd op zulke momenten aan te klampen om dan door te gaan als het weer goed zit. Filderstadt en Leipzig brachten de bevestiging. Vroeger moest Kim mentaal in een overwinning geloven, haar beste tennis spelen en af en toe op een geschenkje van de tegenstrever-topper rekenen om te winnen. Nu heeft ze leren incasseren en beseft ze dat mindere periodes in een wedstrijd ook wel voorbijgaan, als ze mentaal maar bij de les blijft.
Kim komt uit een familie van topsporters. Pa Clijsters was topvoetballer, moeder was een turnkampioene, haar zus tennist ook. Speelt dat een rol in haar groei, in haar benadering van de sport?
Maes: Dat Lei succes gekend heeft, is een voordeel. Hij kan dat succes relativeren, de nederlagen ook. Kim kan in zak en as zitten, maar de familie relativeert en da’s een belangrijk gegeven geweest in haar carrière. Kim en zus Elke hebben van thuis uit nooit druk gevoeld, terwijl die er van buitenaf zeker was. Lei heeft altijd gezegd dat tennis er was voor het plezier, en als de kinderen geen zin meer hadden in tennis, dat ze dan maar met iets anders moesten beginnen wat ze wel leuk vonden. Ik zie maar weinig ouders die het op die manier zouden aanpakken. Kim en Elke zijn als normale kinderen opgegroeid, met ouders die niet zijn gaan zweven. Kim is zeventien en ze leeft in een volwassen, professionele wereld. Ze kan het zich niet permitteren om als tiener haar job te benaderen. Op het veld, bij de sponsors of met de media moet ze niet de giechelende tiener uithangen.
Maar toen we in Leipzig naar een concert van Britney Spears gingen, zag ik echt wel dat Kim nog zeventien is en dat is heel positief.
Iedereen wil weten hoe ver Kim het kan schoppen. Schuilt er een grand-slamwinnares in haar?
Maes: In het circuit ziet iedereen haar binnen de kortste keren in de toptien. Met een beperkt aantal tornooien staat ze al op twintig. Ze speelt het moderne tennis, heeft enorme vechtlust. Een beetje meer ervaring, meer tornooien en de toptien moet haalbaar zijn. Ik merk uiteraard dat Kim al de uitstraling van de topper heeft. De gebalde vuist, het spectaculaire tennis. Er valt altijd iets te beleven. Ik denk dat Kim, als ze evolueert zoals ze nu bezig is, binnen nu en twee jaar iedereen kan verslaan. Nu steken Hingis, Davenport en Venus Williams er nog boven uit. Kim moet rekenen op een superdag om hen te kloppen. Maar is dat voldoende om een grandslamtornooi te winnen? Dan moet je zeven matchen op rij winnen. Kim heeft het potentieel om zeven wedstrijden ongeslagen te blijven, maar er komen zoveel omstandigheden bij kijken. Vergeet niet dat er op een grandslamtabel 127 verliezers zijn en maar één winnaar. Dominique had ook het potentieel. Zij klopte ook de Williamsen, Davenport en Hingis, maar raakte niet voorbij de kwartfinales. Kim spreekt daar ook nog niet over. Een grand slam winnen, is geen concrete doelstelling, maar het sluimert allicht in haar achterhoofd. Ik denk dat alle aankomende talenten alles willen winnen.
Justine Henin is achttien jaar. Haar wordt ook een enorme carrière voorspeld. Hoe zie je haar ontwikkeling?
Maes: Justine is het laatste anderhalve jaar enorm afgeremd met veel fysieke en familiale problemen. Ze komt telkens even boven water en wordt dan weer teruggeslagen. Nu had ze weer problemen met haar voet. Hoe fit zal ze zijn voor Las Vegas? We hebben in alle geval van haar nog niet het beste gezien. Talent betekent natuurlijk ook voor een deel dat je carrosserie mee moet kunnen.
Louter technisch en tactisch zie ik haar even hoog komen als Kim. Zij heeft niet dat krachtige, moderne tennis maar wel de tegenzet. Ze heeft de variatie, ze kan tegenstanders manoeuvreren, hen afremmen als die het tempo willen opdrijven. Ik vind haar een enorm interessante speelster. Maar elke keer als je denkt dat ze definitief vertrokken is, gebeurt er weer iets. Als ze die tegenslagen kan wegwerken, komt ze bij de top.
Sabine Appelmans en Dominique Van Roost haken af. Is hun moment goed gekozen?
Maes: Van Dominique had ik nog een aantal grote prestaties durven verwachten. Maar als ze zelf niet meer gemotiveerd was, zouden die er ook niet komen. Nadat ze zo knap had teruggevochten na het overlijden van haar moeder had ik gedacht dat ze zeker nog een paar jaar op dit niveau, zeg maar tussen tien en twintig, zou hebben kunnen meedraaien. Maar als ze zelf zegt dat dat niet voldoende is, dat ze geen vooruitgang meer kan boeken en dat het dan niet meer hoeft, dan is stoppen de beste oplossing.
Sabine is echt klaar om ermee te kappen, denk ik. Ze is nu nog altijd, in de laatste fase van haar carrière, een voorbeeld van professionalisme. Maar ze voelt natuurlijk dat het moeilijker wordt om de vooraanstaande rol die ze gespeeld heeft, vast te houden. Sabine heeft zoveel verdienste voor het Belgische tennis dat het jammer zou zijn geweest om haar te zien afglijden.
De Belgische speelsters doen internationaal mee. Hun coaches ook. Steven Martens is een naam geworden, jij, Ivo Van Aken, Bart Van Roost. Toeval of niet?
Maes: Zal ik nog even verder aanvullen? Julien Hoferlin en Thierry Van Cleemput leveren toch prima werk met de broers Rochus. Ook Eduardo Masso en Gabriel Gonzalez hebben de Belgische nationaliteit. Ik herinner me een krantenartikel van niet eens tien jaar geleden. Naar aanleiding van een Belgisch kampioenschap schreef een journalist dat we hier geen goede coaches hadden, dat alles import was. Rond die periode heeft Ivo Van Aken de kaderopleiding van de Vlaamse Tennisvereniging compleet onder handen genomen en veel vollediger gemaakt. Vooral Steven en ik hebben volop kunnen profiteren van de opleiding. Wij hebben onze beperktere spelerservaring kunnen combineren met een rationele benadering van het tennis. Ex-topspelers hebben hun verleden mee, wij hebben goed leren periodiseren, weten erg goed waarmee we bezig zijn. Hebben goed leren scouten, weten hoe een wedstrijd voor te bereiden. Het is de verdienste van Ivo dat hij de opleiding heeft georganiseerd en ons de kans gegeven heeft om met spelers als Laurence, Sabine en Kim te werken.
Ik moet trouwens zeggen dat ik niet echt achteroverval van de vakkennis van veel buitenlandse coaches. Als je wat dieper op bepaalde materies wilt ingaan, voel je vaak dat ze moeten passen en dat ze gebakken lucht verkopen. Een pak trainers hinken zelfs achter het succes van hun spelers aan of schrijven de verdienste ten onrechte op eigen naam.
Straks spelen de Belgen tegen Rubin, Raymond, Davenport en Seles. Sanchez en Martinez zijn aanwezig. De zusjes Williams hebben jammer genoeg forfait gegeven. Het vrouwentennis maakt in erg korte tijd een generatiewissel mee.
Maes: Zeker. We hebben jaren geleefd met Evert-Navratilova. Daarna ging het vooral om het duel Graf-Seles. Nu zou je kunnen zeggen dat we met een trio, een kwartet zitten; de Williamsen, Davenport en Hingis. Onmiddellijk daarachter komen speelsters als Dokic, Dementieva, Justine en Kim. Zij moeten de top het vuur aan de schenen leggen, zich tussen de top-vier wringen. Het vrouwentennis wordt aantrekkelijk omdat we met een pak felbelichte duels kunnen uitpakken. Er is niet meer één superduo dat alle anderen wegblaast. Er komt een zekere nivellering en dat, gecombineerd met een paar uitgesproken spektakelmakers of persoonlijkheden maakt het vrouwentennis echt boeiend.
Dirk Gerlo
