Willem-Alexander wordt koning van Nederland.
Jutta Chorus (auteur van de biografie ‘Beatrix. Dwars door alle weerstand heen’): In de zomer van 1980 had CDA-politicus Ruud Lubbers een lang gesprek met Beatrix, destijds een paar maanden koningin. ‘We gaan het serieuzer aanpakken’, zei Beatrix. ‘Serieuzer dan wie?’ vroeg Lubbers. ‘Serieuzer dan mijn moeder. We zijn verplicht het koningschap met meer waardigheid invulling te geven dan zij heeft gedaan’, luidde het antwoord. Koningin Juliana was de koningin van de sixties en de seventies, de tijd van vrijheid-blijheid en gelijke kansen voor iedereen. Onder Beatrix werd het protocol weer aangescherpt: ze werd als het ware de koningin van de hernieuwde ernst.
Natuurlijk speelt daarin mee dat Juliana tot twee keer toe de monarchie in gevaar had gebracht: met de Greet Hofmansaffaire, rond een gebedsgenezeres die zo veel invloed had op de koningin dat ze zich op verregaande manier bemoeide met regeringszaken, en met het Lockheed-schandaal, waarbij prins Bernhard steekpenningen aannam. Beatrix moest en zou een vlekkeloos parcours lopen en dat is haar ook gelukt.
Je maatschappelijke status verdien je, zo gaat het voor ieder ander mens, maar voor een koningin gelden andere regels: je bent het en je moet het al erg verknallen eer ze het je afpakken. Beatrix worstelde met haar positie in onze meritocratische samenleving. Ze wou zo graag bewijzen dat zij haar positie ook echt waard was. Een neveneffect van al haar ernst en ijver is dat ze gezien werd als een afstandelijke koningin – een beeld dat trouwens niet onterecht was. De liefde van het Nederlandse volk kreeg ze door dingen die haar overkwamen, door de drama’s vooral, zoals de dood van haar man of het ongeluk van prins Friso. Dat frustreerde Beatrix; het voelde alsof haar harde werk nooit werd beloond.
Willem-Alexander heeft een volkser imago dan zijn moeder. De nieuwe koning lijkt minder te geven om plechtstatigheid en waardigheid.
Chorus: Toch is het niet meer de prins Pils van twintig jaar geleden hoor. Toen zag je hem vrolijk met de Nederlandse hockeydames meehossen toen zij de wereldtitel wonnen. Willem-Alexander is zeker uitbundiger dan zijn moeder maar lijkt toch ook sadder and wiser te zijn geworden – misschien speelt het tragische ongeval van zijn broer daarin een rol.
Als ik het in één beeld mag samenvatten: Juliana hield van gewoon doen en liep expres naast de rode loper. Beatrix liep nadrukkelijk óp die loper. Willem-Alexander loopt er ook op, maar stapt er dan af om handjes te schudden in het publiek. Zijn moeder zal zich daar ongetwijfeld zorgen over maken: als je te dicht bij het gewone volk staat, dan hou je moeilijker de mythe in stand. Beatrix zei zelfs dat ze populariteit wantrouwde, dat het ’tijdelijk en gevaarlijk’ is voor een monarch. De wind kan snel keren. En wanneer in de Tweede Kamer weer vragen worden gesteld over de kosten van het koningshuis – iets wat onvermijdelijk om de zoveel jaar gebeurt – dan doorsta je dat als ernstige Beatrix misschien wel beter dan als joviale Willem-Alexander.
