De spaarrekening blijft de favoriete belegging van de Belgen, al is dit vaak een gemakkelijkheidsoplossing. Hoewel de spaarrekening minder aantrekkelijk is geworden door de lagere rentes, hebben de Belgen een recordbedrag van 265 miljard euro opgepot (1), te vermeerderen met de 75 miljard euro die ze op zichtrekeningen hebben staan (2). De Belgische spaarders accepteren zo dat ze jaarlijks miljarden aan koopkracht verliezen, want de huidige rentes zijn bij lange na niet toereikend om de inflatie te dekken.
Weerstand tegen verandering
De ‘status quo bias’ verklaart grotendeels waarom de meeste Belgen genoegen nemen met de klassieke spaarproducten. Ons brein is geneigd om elke verandering waar te nemen als een situatie die meer risico’s en ongemakken dan voordelen met zich meebrengt.
De hoogleraren William Samuelson en Richard Zeckhauser (3) hebben gewezen op de vele gevolgen van deze weerstand tegen verandering, die gaat van politiek (theorie van de rechtvaardiging van het systeem) tot onze consumptiekeuzes. Op financieel vlak belichtten ze dat de financiële beslissingen van iemand die een erfenis heeft ontvangen, door de oorspronkelijke samenstelling van zijn vermogen worden beïnvloed. Concreet laat de erfgenaam zijn portefeuille liever ongewijzigd dan deze aan zijn profiel en situatie aan te passen. In het geval van een erfenis kan het psychologische obstakel van de status quo ook door het emotionele aspect worden versterkt.
Angst voor lage rentes
De daling van de rentes tot historisch lage (en zelfs negatieve) niveaus en de uitzonderlijke maatregelen van de centrale banken hebben de angst van de spaarders gevoed en hun afkeer van risico’s versterkt. Tegen alle logica in wenden deze zich hierdoor niet van spaarboekjes af, maar vallen ze er juist op terug.
De middelmatige conjunctuur heeft de twijfel van de spaarders in stand gehouden door middel van de bevestigingsfout. Deze houdt in dat mensen zich op informatie richten die hun eigen oordeel bevestigt, waardoor de conclusies van hun gedachtegang worden vertekend.
Een hoger rendement zonder hogere risico’s
Om aan deze angstspiraal te ontsnappen, moet de spaarder eerst en vooral zijn vermogen structureren. In de huidige context moet een spaarrekening dus weer de rol van aanvullende reserve vervullen en het equivalent van 6 tot 12 maanden salaris omvatten. Dat bedrag blijft op die manier ook onder de depositogarantie van 100.000 euro per persoon.
Uw beleggingsadviseur kan u natuurlijk helpen om hier wijs uit te worden en uw horizon geleidelijk te verbreden. Dat kan bijvoorbeeld door middel van een beleggingsplan waarmee u slechts een beperkt periodiek bedrag belegt om de markten te leren begrijpen. Concreet kiest u voor beleggingsfondsen die bij uw beleggingsprofiel passen en investeert u daarin elke maand (of andere periode) een vooraf vastgesteld bedrag. Deze oplossing maakt het mogelijk om de cognitieve en emotionele fouten in verband met beleggingen te beheersen.
(1) Cijfers van de NBB, juli 2016
(2) Cijfers van de NBB, juni 2016
(3) Samuelson, W. en Zeckhauser, R. J., Status quo bias in decision making – Journal of Risk and Uncertainty, 1988