Bij de huidige warme temperaturen kan chronische veneuze ziekte (CVZ) – in de volksmond ‘zware benen’ – vaak aanvoelen alsof lood zich in de aderen nestelt. ‘Ga zwemmen’, adviseert fleboloog Sarah Thomis.
Een zwaar gevoel, zwelling van de voeten, pijn in de benen, spataders en nachtelijke krampen zijn typische symptomen van chronische veneuze ziekte (CVZ), ook wel bekend als ‘zware benen’.
CVZ is een progressieve aandoening, meestal in de benen, waarbij de kleppen in de aders niet goed meer functioneren of de aderwanden verzwakt zijn. Hierdoor zetten de aderen uit en stroomt het bloed onvoldoende terug naar het hart en blijft het in de benen ophopen. Met de huidige hete temperaturen zetten de aderen extra uit, waardoor de benen nog zwaarder gaan doorwegen. Erg vervelend voor heel wat mensen.
‘De aandoening komt heel frequent voor’, weet fleboloog Sarah Thomis (UZ Leuven). ‘Meer dan 70 procent van de Belgische bevolking vertoont symptomen van CVZ. Een belangrijke factor is leeftijd. Met het ouder worden vermindert de elasticiteit van de aderwanden. Door de stijgende levensverwachting verwachten we dat CVZ in de toekomst zal toenemen.’
Andere factoren die een rol spelen zijn overgewicht, hormonen, weinig beweging en langdurig zitten of staan. ‘Vooral bij staande beroepen wordt veel druk op de aders gelegd die tegen de zwaartekracht moeten inwerken. Een extra risico is erfelijkheid. Lijden beide ouders aan CVZ, dan is uw kans om de aandoening te ontwikkelen ongeveer 90 procent.’
De ziekte kan al optreden vanaf 30 à 40 jaar, soms zelfs eerder als er risicofactoren aanwezig zijn. Niet alleen vrouwen, maar ook mannen worden getroffen. Bij vrouwen wordt de diagnose vaker in een vroeg stadium gesteld, omdat ze meer aandacht besteden aan de conditie van hun benen. Mannen wachten vaak tot de symptomen erger worden en er dus soms een meer invasieve behandeling nodig is.
Niet elke spatader hoeft echter te wijzen op een gevorderde CVZ. ‘De kleine beginnende rode spataders – de zogenaamde spider veins – zijn een teken dat je benen mogelijk op bepaalde momenten te veel bloed de verkeerde richting induwen, maar dat mondt niet altijd automatisch uit in ernstige veneuze insufficiëntie’, aldus Thomis. Omgekeerd betekent de afwezigheid van pijn in de benen niet altijd dat de aandoening niet ernstig kan zijn.
Complicaties
Toch wachten veel mensen te lang om hulp te zoeken wanneer ze aanhoudend vermoeide, pijnlijke benen ervaren. Dat kan tot complicaties leiden. ‘Spataders zijn niet louter een esthetisch probleem’, benadrukt Thomis. ‘In een vergevorderd stadium kan CVZ huidproblemen zoals eczeem of verkleuring van de huid veroorzaken. Omdat het bloed eventjes blijft stilstaan, komen bepaalde cellen uit de bloedbaan in de weefsels terecht. Zijn dat rode bloedcellen, dan vertoont de huid bruine verkleuringen. Witte bloedcellen veroorzaken een ontstekingsreactie met een rode, harde huid of eczeem als gevolg. We zien soms patiënten die jaren bij een dermatoloog behandeld worden voor eczeem, maar eigenlijk een probleem in de aders blijken te hebben.’
Ook open wonden (ulcus cruris) aan de binnenkant van het onderbeen, vaak ter hoogte van de enkel, genezen traag en moeilijk bij CVZ. Andere complicaties – die gelukkig zeldzaam zijn – bij een niet-behandelde CVS zijn flebitis (ontsteking van een ader in het been) of longemboli (verstopping van een longslagader door een bloedstolsel).
Behandeling
Omdat CVZ een chronische pathologie is met een progressief verloop, adviseert Thomis om bij de eerste waarschuwingssignalen het advies van de huisarts in te winnen. ‘Die kan tips geven om klachten te voorkomen. Als de spataders echt prominent worden, gaat u het best langs een specialist die met een echo zal kijken wat er onderliggend aan de hand is. De behandeling hoeft trouwens niet altijd chirurgisch te zijn. We kunnen ook met minder ingrijpende middelen voorkomen dat het erger wordt. Mensen denken vaak dat er niets aan hun klachten te doen is en komen pas in een later stadium op consultatie. Na een operatie hebben ze vaak spijt dat ze zo lang gewacht hebben.’
En dat spataders na een operatie altijd terugkomen, klopt niet. Als de operatie goed wordt uitgevoerd en wordt gecombineerd met een aangepaste levensstijl, kan de verlichting langdurig zijn.
En wat met die komende hittegolf? ‘Draag steunkousen’, adviseert de fleboloog, al voelt zo’n stuk textiel bij 30 graden natuurlijk wel aan als een sauna in een sok. ‘Je kunt de kousen nat spuiten met een koude sproeier voor de nodige verfrissing. Een andere maatregel is om even in de douche de benen af te koelen. Of een wisselbad nemen waarbij je met koud water eindigt. Ook medicijnen kunnen in de zomer ondersteuning bieden in plaats van steunkousen. De beste tip? Ga zwemmen. Zo combineert u verkoeling met beweging.’
Spataders: ‘Zoals Hippocrates al zei: wandelen is het beste medicijn’
Tips tegen chronische veneuze ziekte
Kom elke dag in beweging: zelfs matig wandelen maakt al een verschil.
Vermijd overgewicht om de druk op je benen te verminderen.
Draag steunkousen indien aanbevolen, vooral op lange vluchten.
Drink voldoende water, vooral tijdens het reizen.
Vermijd hoge hakken (>4cm) en draag losse kleding.
Raadpleeg uw arts of apotheker zodra de symptomen verschijnen: er kan een behandeling worden aanbevolen om het veneuze comfort te verbeteren.