Zoekende zonen: wanneer jonge twintigers niet meer kunnen

De weg naar volwassenheid loopt bij veel jongeren niet altijd van een leien dakje. Maar voor sommigen gaat het soms helemaal verkeerd en kunnen ze niet meer mee. In ‘Zoekende Zonen’ vertellen twaalf jongeren hun verhaal.

In ‘Zoekende Zonen’ brengt schrijfster Inge Delva het verhaal van twaalf jongens die tijdens hun zoektocht naar geluk afwijken van het pad dat de maatschappij voor hen heeft uitgestippeld. Ze hebben het gevoel ‘anders’ te zijn en hebben de indruk dat ze falen in deze prestatiegerichte maatschappij waarin alleen winnaars en verliezers lijken te zijn. Zo is er bijvoorbeeld Sam, die aan ADHD lijdt. Hij kan zich moeilijk concentreren en heeft lak aan de schoolbanken. Of Linus, die hooggevoelig is en niet om kan met het onrecht in de wereld. Hij kan zijn plekje in die wereld niet vinden en raakt op zijn dertiende aan de drugs. En dan is er nog Vincent: hoogbegaafd, dyslectisch, faalangstig en perfectionistisch.

Allemaal zoeken deze jongens naar bevestiging dat ze er mogen zijn precies zoals ze zijn. ‘We moeten meer inzetten op andere competenties dan een zo hoog mogelijk diploma’, zegt Inge Delva.’Een diploma moet niet de heilige graal zijn.’

Waarom wou u dit boek schrijven?

Inge Delva: ‘Het idee is eigenlijk ontstaan tussen pot en cava tijdens een gesprek met mijn uitgever. Zij heeft een radar voor wat er leeft in de maatschappij, en stelde vast dat jongeren steeds meer worstelen met het leven en niet het standaardpad afleggen dat van hen doorgaans verwacht wordt. We zijn getuigen beginnen zoeken en dat bleek verbazend makkelijk te gaan. Iedereen kende wel iemand met een zoekende zoon.’

Het worstelen met het leven en de moeilijke zoektocht naar het geluk en naar zichzelf zijn helaas niet enkel een probleem van jonge twintigers. Is er niet meer aan de hand in onze samenleving?

‘Ik denk inderdaad dat het een probleem van de tijdsgeest is. Er is de prestatiedrang, iedereen moet alles kunnen, we moeten een goede moeder, een goede partner, een goede werknemer zijn,… Jongeren gaan zich daar onbewust aan spiegelen en voelen de druk om ook aan dat perfecte plaatje te voldoen. Bovendien moeten jongeren ook in het onderwijs altijd alles kunnen en daar loopt het dan ook meestal fout. Er is daarnaast de zogenaamde ‘Vind ik leuk-cultuur”, waarin alles altijd leuk en positief moet zijn. Zo wilde slechts één getuige onder zijn echte naam zijn verhaal doen. Alle anderen wilden anoniem blijven. Dit toont aan dat het fenomeen van jongeren die niet meekunnen nog steeds een taboe is. Zo krijgen ze het gevoel dat ze falen, terwijl dat niet zo is.’

U kaart het onderwijssysteem aan. Wat zou er volgens u concreet moeten veranderen aan ons onderwijs?

‘Ik ben geen onderwijsexpert, maar uit de gesprekken die ik gevoerd heb, blijkt dat jongeren met een leerprobleem of jongeren die het gevoel hebben niet aan de (onuitgesproken) verwachtingen te voldoen, weinig aansluiting vinden bij het huidige onderwijssysteem. Het onderwijs is nog te veel aan regeltjes gebonden waardoor er te weinig plaats is voor flexibiliteit. Daarenboven valt ook de vervrouwelijking van het onderwijs op. Uit de gesprekken blijkt dat er hierdoor wellicht meer aandacht besteed wordt aan het zorgende en minder aan het verkennende aspect, het aftasten van de grenzen. Jongens hebben daar nood aan en kunnen zich minder vinden in het strakke schema van de dagelijkse lessen en haken sneller af. Wat wel opvalt, is dat die uitvallers later in het tweedekansonderwijs of avondonderwijs het dan weer wel goed doen, omdat daar meer plaats is voor flexibiliteit.’

U schrijft in uw voorwoord dat er geen rode draad loopt door de twaalf verhalen van de jongens. Het zijn echter wel allemaal jongens? Waren er geen zoekende meisjes?

Jawel, maar meisjes blijken eerder te worstelen met andere problemen. Meisjes zijn gevoeliger voor eetstoornissen, perfectionisme en faalangst en keren zich daarbij meer in zichzelf. Jongens uiten hun problemen sneller in storend gedrag, wat meer opvalt en waardoor ze sneller uitvallen.

Psychiater Dirk De Wachter pleit voor kwetsbaarheid en ‘gewonigheid’. Het is ok om niet die topjob na te streven. Bent u het met hem eens?

‘Een diploma moet inderdaad niet de heilige graal zijn. Veel van de jongens die ik gesproken heb, zijn hoogbegaafd, maar hebben geen interesse in een zo hoog mogelijk diploma. Sommigen willen reizen of vrijwilligerswerk gaan doen en verwerven op die manier ook bepaalde competenties. Dergelijke competenties zouden veel meer naar waarde geschat moeten worden.’

Wat is uw boodschap voor jongeren die momenteel worstelen met zichzelf? En voor hun ouders?

‘Ik raad zoekende jongeren aan om een vertrouwenspersoon te zoeken. Ouders gaan vaak tot het uiterste om hun kind te helpen, maar het is voor jongeren niet altijd even eenvoudig om zich open te stellen. Mijn raad voor de ouders is gebaseerd op de ervaringsdeskundigen in het boek: houd altijd de communicatie open en doe de deur nooit dicht.’ (TE)