Werkt een verjongingskuur echt? Onze reporter test het ketodieet, de ijssauna en het vitamine C-infuus

Luxevakantieresorts richten zich op gezondheidsbehoud en medische verjongingskuren. Op vakantie gaan en herboren terugkeren? ‘Eigenlijk is er vandaag nog maar één echte antiverouderingspil.’

‘Zou Elon Musk zich ook zo voelen?’ vraag ik me af nadat ik als een ijsklontje op xtc heb staan springen in een ijssauna van -87°C. Na de langste drie minuten uit mijn leven stap ik de Antarctische vrieskelder uit met een bloedsomloop die de samba danst. Net daarvoor hing ik nog aan een infuus met vloeibare zuurstof en vitamine C, een superboost voor mijn lichaamscellen. Je zou nog gaan denken dat je Donald Trump en de hele wereld aankunt.

Ik bevind me in Mount Med Resort in het Tiroolse Wildschönau ten noordoosten van Innsbruck, waar gasten via geavanceerde biomonitoring inzichten krijgen in de staat van hun lichaam, hun zogenaamde ‘biologische’ leeftijd. En vooral, hoe ze die kunnen terugdraaien. ‘Longevity’, heet dat tegenwoordig.

‘In tegenstelling tot de kalenderleeftijd hebben we wel degelijk vat op onze biologische leeftijd’, zegt biotechnoloog Ellen Crabbe, auteur van Stop de klok. ‘Door bewuste keuzes te maken in voeding, beweging, slaap en stressmanagement worden bepaalde genen aan- en uitgezet, waardoor je als het ware ouder wordt zonder te verouderen. Ook smartwatches en andere wearables geven tegenwoordig al een idee van de biologische leeftijd, maar het is niet altijd makkelijk om door het grote databos de bomen nog te zien.’

De gasten in Mount Med komen allemaal om dezelfde reden: zo lang mogelijk vitaal blijven. Het maakt niet uit of ze gezond zijn, overgewicht meesleuren, een chronische ziekte hebben, herstellen na een operatie of in de menopauze komen.

‘Sinds covid nemen velen hun gezondheid in eigen handen omdat ze ontgoocheld zijn geraakt in de openbare gezondheidszorg’, stelt Alexander Papp, cosmetisch chirurg en bezieler van het longevity-programma van Mount Med. ‘Aanvankelijk ontwikkelden we dit programma om de gezondheid van borstkankerpatiënten te verbeteren en hen de beste postoperatieve resultaten te garanderen. Dankzij een groeiende focus op preventie zien we nu dat ook anderen hun gezondheid willen optimaliseren en ziektes zo lang mogelijk uitstellen.’

Gezondheidsresorts

De vraag naar medisch toerisme neemt een hoge vlucht, merken ook trendwatchers. Gezondheidsresorts zijn een van de snelst groeiende trends binnen de luxewellness-industrie. Al blijft het vooralsnog een trend voor de meer gefortuneerde medemens: voor een weekje Mount Med betaal je al snel zo’n 4400 euro. Ter vergelijking: de drie uur durende preventieve screening ‘Gezond Ouder Worden’ voor 65-plussers in het UZ Brussel kost 160 euro.

Een extra troef voor de longevity community is dat na jaren onderzoek de wetenschap langzaam ontdekt welke biologische mechanismen er achter aftakeling en ziekte schuilgaan en vooral welke innovaties ertegen kunnen worden ingezet.

‘Alles begint en eindigt in de cellen’, legt Papp tijdens mijn eerste doktersconsultatie uit. ‘Gezondheidsproblemen en vroegtijdige tekenen van veroudering zijn het gevolg van stoornissen in het celmetabolisme en genetische schade door onder meer vervuiling, stress en slechte voeding. We kijken daarom bij elke gast naar hoe die eet, slaapt, leeft, met stress omgaat en sociale relaties onderhoudt. Gezondheid is immers een combinatie van allerlei factoren.’

De schade blijkt bij mij gelukkig nog mee te vallen: een analyse van mijn bloed, urine, hart-, long- en metabolische gezondheid toont dat ik biologisch al een mooie vier jaar jonger ben dan mijn kalenderleeftijd. Maar mijn lichaamshouding verraadt dat ik onder chronische stress gebukt ga. Met voorovergebogen schouders en een scheve rug kan mijn postuur de concurrentie met de toren van Pisa aan. ‘Chronische stress doet je lichaam ineenkrimpen in een soort van freeze-toestand’, krijg ik als uitleg te horen. Om die mentale en fysieke stress aan te pakken schrijft dokter Papp een gezondheidskuur voor met de nadruk op voeding, stressmanagement, gepersonaliseerde fitness en detoxificatie.

Op zoek naar het levenselixir 

Hoewel het idee van gezond lang leven zo oud is als de mensheid zelf, begint de wetenschap erachter nog maar net de pubertijd te ontgroeien. Dat maakt het de perfecte speeltuin voor allerlei rare luitjes. In onze contreien viel de befaamde Dr. Herman – ‘misschien word ik wel duizend jaar’ – Le Compte (1929–2008) op door zichzelf grote hoeveelheden vitamine C toe te dienen, maar dat valt in het niets in vergelijking met tech bro’s als Mark Zuckerberg, Sam Altman en Jeff Bezos.

Dé health Jesus van de 21e eeuw is Bryan Johnson, oprichter van het betalingsplatform Braintree. De multimiljonair geeft elk jaar twee miljoen dollar uit om zich aan de fontein der jeugd te laven. In zijn Netflix-docu Don’t Die: The Man Who Wants to Live Forever zien we hem minstens 130 voedingssupplementen slikken, bloed van zijn 17-jarige zoon krijgen en een obscure gentherapie in de al even obscure vrijhaven Prospera in Honduras ondergaan.

‘Aan de omstreden behandelingen van Johnson zijn heel wat risico’s verbonden’, stelt cosmetisch chirurg Benoit Hendrickx, longevity-expert en auteur van Hoe word je 1000 jaar? ‘Wie weet wacht hem het lot van de eerste Chinese keizer. Die stierf aan een kwikvergiftiging, vermoedelijk veroorzaakt door kwikhoudende drankjes, omdat zijn dokters hem verteld hadden dat ze hem onsterfelijk zouden maken. Mensen zijn vaak bereid om voor hun gezondheid gigantische sommen op tafel te leggen. Hoe meer geld je hebt, hoe leuker het leven is en hoe langer je van dat leven wilt profiteren. Longevity is geen kuur, het is een levensstijl waarbij je gezond eet en voldoende sport. Daarvoor hoef je geen miljonair te zijn. Je moet je ook de vraag stellen of je het leven van Johnson wel wilt. Die man eet bij wijze van spreken broccoli als ontbijt, lunch en avondmaal.’

Grote schoonmaak

Geen Frankenstein-toestanden of onsterfelijkheidsrituelen in Mount Med, wel een kwieke oude dag op basis van gevestigde Europese geneeskunde. ‘De komende dagen zullen we uw innerlijk afval eens buiten zetten, mevrouw’, grapt health concierge Leon, die mij gedurende mijn vijfdaagse gezondheidsreis begeleidt. Ik word op een uitgekiend gluten- en histaminevrij ketodieet van amper 1300 kcal gezet met zo goed als geen koolhydraten, maar slim gekozen vetten en hoogwaardige dierlijke eiwitten, zodat ik niet uitgehongerd naar de nabijgelegen konditorei ren. Het menu, samengesteld door Boris Meyer, die nog in het sterrenrestaurant Noma werkte, zou ik in mijn hectische leven nooit zelf thuis op tafel kunnen zetten.

Na een paar dagen voel ik mijn lichaam langzaam ontsuikeren en dat voelt goed, al zijn de foto’s van de XL-pizza’s die vrienden doorsturen een doorn in het oog. ‘Ja, dit dieet is extreem, maar de vele verborgen suikers die we thuis dagelijks in onze mond stoppen, zijn ook extreem’, countert Leon mijn aanvankelijke bedenkingen.

Naast een suikerdetox bevordert het dieet het autofagieproces, een natuurlijk recyclageproces in onze cellen. Autofagie is een buzzword in de longevity community. ‘Een lichaam dat weinig calorieën ter beschikking heeft, gaat op zoek naar bestaande eiwitten en andere moleculen om te hergebruiken als brandstof’, legt Crabbe uit. ‘Dit recyclageproces is cruciaal voor een gezond verouderingsproces: het activeert de celstofwisseling, vermindert celstress en gaat chronische inflammatie tegen, nog zo’n fundamenteel mechanisme van het verouderingsproces. Tegenwoordig spreken we zelfs niet meer van aging, maar van “inflammaging”.’ 

Een nutritionele schoktherapie als in Mount Med mag enkel onder medisch toezicht, maar ook in het dagelijkse leven is minder calorieën eten nuttig voor longevity, zo is aangetoond in dierproeven. ‘In bepaalde studies leven muizen 60 procent langer en vertonen ze minder chronische ziektes, maar die resultaten kunnen niet altijd zomaar op de mens worden toegepast’, aldus Hendrickx . ‘Al zit er wel een zekere logica in minder voedsel consumeren. Calorierestrictie heeft bij veel mensen vooral een impact op overgewicht, wat dan weer gelinkt is aan diabetes, kanker, hart- en vaatziekten en dementie. Dat zijn belangrijke oorzaken van vroegtijdige sterfte.’

‘Een 10 procent lagere kcal-inname dan jouw dagelijkse behoeften, kan heel wat voordelen bieden’, beaamt Crabbe. ‘Veel mensen passen het al toe via intermittent fasting. Maar ze doen dat vaak niet juist of houden het te lang aan. Door een gebrek aan voedingsstoffen wordt het op de duur een negatieve stressfactor voor het lichaam. Daarnaast is het in het kader van longevity niet de bedoeling om langdurig koolhydraten te schrappen. Integendeel, we hebben koolhydraten nodig voor ons brein en om te sporten. Voor eiwitten geldt in de wetenschappelijke longevity-literatuur dat die vooral uit plantaardige bronnen moeten komen, omdat dierlijke eiwitten bepaalde ontstekingen in gang zetten die gelinkt zijn aan versneld verouderen. Maar voeding is iets hyperindividueels. Als plantaardige eiwitten en jouw darmen niet overeen komen, zoek dan jouw “sweet spot” op. Vanaf 50 jaar maakt het niet meer uit welke eiwitbron je kiest. Dan is het vooral belangrijk om genoeg eiwitten te eten.’

Lichaam, geest en ziel

‘Eigenlijk is er vandaag maar één echte antiverouderingspil: bewegen’, aldus Crabbe. ‘Ontstekingen dalen, lichaamscellen maken meer energie aan, het micriobioom herstelt en je wordt minder fragiel op latere leeftijd. Cardio-, interval-, kracht- of evenwichtstraining? Het is allemaal even cruciaal om spiermassa en mobiliteit te verbeteren.’

De ongerepte omgeving van Mount Med nodigt meer dan ooit uit om in beweging te komen en dat weet ook voormalig skicoach Wolfgang, die mij twee nordicwalkingstokken in de handen duwt. Terwijl ik krampachtig niet probeer te lijken op een dirigent met een glaasje te veel op, huppelt Wolfgang gezwind naar boven. Hij vertelt me enthousiast over de kruiden langs het pad. Planten zijn een onderschat element in het longevity-onderzoek. Zo ontwikkelt het Belgische biotechbedrijf Rejuvenate Biomed momenteel antiverouderingsmedicijnen uit extracten van het sneeuwklokje en de geitenruit. Plots duwt Wolfgang mij een homp hooi onder de neus. ‘Je hebt pas geleefd als je op een bed van hooi hebt geslapen’, lacht hij. ‘Wees je niet enkel bewust van je lichamelijke veroudering, maar ook van je geest en ziel’, vervolgt hij op een ernstigere toon. ‘Verlaat af en toe eens het comfort van je stadsleventje en zoek nieuwe dingen op, lach, leef als een kind… Een mens heeft zoveel potentieel in zich, maar gebruikt nog niet de helft ervan.’

De volgende dag vat ik opnieuw een beklimming aan, maar deze keer vanuit de luie zetel. Bij intermitterende hypoxie-therapie (IHT) wordt het lichaam afwisselend blootgesteld aan lage en normale zuurstofniveaus. Om het wat bevattelijker te maken: mijn lichaam gaat in 40 minuten tijd vijf keer een berg van 3700 meter op en af. Door de zuurstofcapaciteit te stimuleren worden oude mitochondriën, de energiecentrales in onze cellen, opgeruimd en vervangen. Het effect is daarna meteen merkbaar. Ik loop gezwinder de trappen op dan ervoor.

‘Mitochondriale disfunctie is nog zo’n aandrijver van veroudering’, bevestigt Crabbe. ‘Hoe meer zulke energiecentrales in je cellen, hoe jonger je je zult voelen en zult zijn. IHT is nuttig voor sporters om hun prestaties te verbeteren en sneller te herstellen, maar het is op dit moment geen gevalideerde therapie voor levensverlenging.’  

Ook bij mijn ‘three minutes of terror’ in de cryosauna, zet Crabbe vraagtekens. ‘Die methode is alleen nog maar getest op mannen bij wie het wel lijkt te werken tegen chronische ontstekingen. Maar dat betekent niet dat dat ook zo is voor vrouwen. Koudetherapie is bij vrouwen op een bepaalde leeftijd niet altijd even gunstig voor de hormoonhuishouding. Je kiest dan beter voor een hete sauna, die ook een stressor op het lichaam zet en herstelprocessen zoals autofagie en anti-inflammatie stimuleert.’ Ik neem het mee voor de volgende keer.

Het onderzoek naar koudetherapie is niet de enige aanwijzing dat longevity voorlopig nog vooral een mannenzaak is. ‘Ook studies rond intermittent fasting bij vrouwen zijn schaars’, gaat Crabbe verder. ‘Wat we wel weten, is dat het overslaan van het ontbijt voor peri- en postmenopauzale vrouwen geen goed idee is omdat het nog eens extra druk zet op de al sputterende hormonen. Uit een studie blijkt dat vrouwen die meededen aan de ramadan in sommige gevallen een lagere insulinegevoeligheid hadden na de vastenperiode. Dat zou kunnen betekenen dat vasten bij die vrouwen kan leiden tot diabetes type 2 en overgewicht’, aldus Crabbe. 

Longevity als marketing

De wetenschap naar een langere levensduur heeft dus nog wel wat stappen te zetten. Ondertussen springen marketeers maar wat graag op de kar. ‘Alles is tegenwoordig longevity’, merkt ook Crabbe. ‘We zien steeds meer longevity-producten in de huidverzorging. En producenten doen er alles aan om therapieën zoals vitamine C-infusen breed inzetbaar te maken door nieuwe formules te ontwikkelen.’

Hendrickx verwijst naar het placebo-effect van longevity-behandelingen. ‘Enkel en alleen de handeling van het aanbrengen van een vitamine C-infuus of de aandacht van de zorgverlener doet mensen zich al beter voelen. Het is voorlopig niet bewezen in grote klinische studies dat grote hoeveelheden vitamine C een meerwaarde hebben. Het mechanisme van celveroudering is zo complex en mysterieus dat we het nog maar mondjesmaat beginnen te begrijpen, laat staan dat we al zouden kunnen ingrijpen in die processen. Hoe populair ook, veel longevity-behandelingen zijn niet of amper wetenschappelijk onderbouwd. De laatste decennia kunnen we sterftes door kanker en hart- en vaatziekten almaar beter vermijden. Maar zelfs als we die helemaal zouden elimineren, zou onze levensduur maar gemiddeld vijf jaar langer worden. Op een bepaald moment is het lichaam gewoon op. Veel belangrijker dan de vraag of we ons leven kunnen verlengen, is hoe we lang goed kunnen leven. De echte uitdaging van longevity ligt daarom in het motorisch, sensorisch en cognitief gezond blijven. We kunnen dat op heel veel manieren aanpakken, cellulaire veroudering tegengaan is maar één aspect daarvan. ‘

‘Ja, er ligt veel verantwoordelijk bij onszelf, maar veel zaken hebben we niet in de hand’, aldus Crabbe. ‘Veroudering en ziekte horen bij het leven. Het risico bestaat dat we gaan blamen en shamen als mensen toch nog ziek worden. Longevity mag geen idee-fixe worden. Ik hoop trouwens dat we in de toekomst niet allemaal op Bryan Johnson gaan lijken, want zo goed ziet die man er nu ook weer niet uit.’

Genieten zonder TikTok

‘We zien wel vaker dat mensen plots veel meer rechtop gaan staan en het lichaam zich opent’, glimlacht Leon tijdens mijn afsluitende gezondheidsanalyse. Na vijf dagen mindful met mijn lijf bezig te zijn geweest, is de scheve Pisatoren uit mijn lichaam verdreven en blijk ik niet alleen een paar centimeter groter te zijn geworden, maar heeft mijn metabolisme ervoor gezorgd dat ik gelukkig niet ben afgevallen, maar wel vet heb omgezet in eenzelfde hoeveelheid spierweefsel.

Natuurlijk keer ik niet huiswaarts als een nieuwe Benjamin Button, maar ik krijg tools om verder aan de slag te gaan met het vooruitzicht van een aftakelend lijf. ‘Iedereen wordt oud en dat is niet erg’, besluit dokter Papp. ‘We maken ons voortdurend zorgen omdat TikTok-filters ons doen geloven dat we er allemaal als een twintigjarige moeten uitzien. Maar de kunst van het ouder worden is dat je je geen zorgen maakt. Investeren in je eigen gezondheid geeft gemoedsrust.’

Ik vertrek zelfverzekerder, ontspannen en verrijkt en met een tas vol data over mezelf, een stapel lichaamsoefeningen, ademhalingstechnieken en de raad om af en toe wat bedachtzamer met koolhydraten om te springen. Maar meer nog dan dat, onthoud ik het advies van nordicwalkingcoach Wolfgang: ‘Vergeet niet te genieten!’

Meer info: Mount Med Resort