Wereldbank: ‘Obesitasepidemie is tikkende tijdbom’

Elk jaar sterven 15 miljoen mensen voor de leeftijd van 70 jaar aan chronische en niet-overdraagbare ziekten die gerelateerd zijn aan overgewicht. De Wereldbank berekende dat de maatschappelijke kost daarvan torenhoog dreigt te worden. Ontwikkelingslanden ontspringen de dans niet.

Ondanks het feit dat de levensverwachting van de mens stijgt, nemen chronische en niet-overdraagbare ziekten overal ter wereld toe, ongeacht het inkomensniveau van landen.

Obesitas is een ziekte op zichzelf maar tevens een van de meest bekende risicofactoren voor de dodelijkste niet-overdraagbare ziekten: hart- en vaataandoeningen, kanker en diabetes.

Een nieuw rapport van de Wereldbank Obesity: Health and Economic Consequences of an Impending Global Challenge werpt een licht op de groeiende obesitas-epidemie en de negatieve gevolgen ervan.

Het rapport legt uit waarom overgewicht wereldwijd voor uitdagingen zorgt, en dan vooral voor de armste bevolking en mensen die in lage- of middeninkomenslanden wonen. De studie neemt ook de mythe weg dat overgewicht en obesitas alleen een probleem vormen voor landen met een hoog inkomen of in stedelijke gebieden. Het geeft ook een overzicht van de huidige trends inzake overgewicht en obesitas.

Zo blijkt dat obesitas sinds 1975 bijna is verdrievoudigd en wereldwijd rechtstreeks vier miljoen sterfgevallen per jaar veroorzaakt. Voor aandoeningen die gerelateerd zijn aan overgewicht loopt dat aantal op tot 15 miljoen.

In 2016 hadden meer dan twee miljard volwassenen (44 procent) overgewicht of obesitas. Meer dan 70 procent van hen leeft in landen met een laag of gemiddeld inkomen, tegenover 25 procent in de hoge-inkomenslanden.

Voor kinderen tussen 5 en 19 jaar is dat 82 procent in lage- en middeninkomenslanden, en 18 procent in de rijke landen.

De onderzoekers noemen de obesitasepidemie dan ook een ’tikkende tijdbom’ met een hoog potentieel aan ‘negatieve impact op de volksgezondheid en de economie van landen’.

Drie dodelijkste aandoeningen gerelateerd aan overgewicht

Factoren die obesitas in de hand werken, zijn volgens de onderzoekers onze moderne levensstijl en de omgeving waarin we leven. Dit houdt onder meer in: de snelle toegang tot suikerhoudend en bewerkt voedsel; minder beweging op het werk en thuis; te veel eten – door hogere inkomens en de verbetering van de algemene welvaart.

Vandaag maken ziektes die gerelateerd zijn aan overgewicht en obesitas, de top drie uit van de dodelijkste aandoeningen in elke regio ter wereld, met uitzondering van Afrika ten zuiden van de Sahara.

‘Overgewicht en obesitas bestrijden is nodig voor het globale welzijn’, zegt Annette Dixon, vicevoorzitter Menselijke Ontwikkeling bij de Wereldbank. ‘Een proactieve aanpak is nodig om het menselijk kapitaal te waarborgen en economische groei en een productieve toekomst te garanderen.’

Volgens het Wereldbank-rapport zal de maatschappelijke kost van obesitas in ontwikkelingslanden de komende 15 jaar meer dan zevenduizend miljard dollar (een 7 met 12 nullen) bedragen, waardoor de meest achtergestelde mensen, nog meer achterop zullen geraken.

De Wereldbank berekende niet allen de directe kost voor de gezondheidszorg, maar ook indirecte kosten als gevolg van verminderde arbeidsproductiviteit, ziekteverzuim, en vervroegd stoppen met werken.

In China stegen de kosten voor gezondheidszorg voor obesitaspatiënten tussen 2000 en 2009 van een half procent, tot meer dan 3 procent van het jaarlijkse bedrag voor gezondheidszorg.

In Brazilië zullen de kosten voor obesitas-gezondheidszorg naar verwachting verdubbelen, van minder dan 6 miljard dollar in 2010 tot meer dan 10 miljard in 2050.

Onderzoek toont aan dat investeringen om obesitas te voorkomen 8,2 miljoen levens kunnen redden in armere landen en tegen 2030 350 miljard dollar aan economische voordelen kunnen opleveren. Dit komt overeen met een rendement van zeven dollar per persoon voor elke geïnvesteerde dollar.

Inspanningen opschalen

Op tien jaar van de deadline van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) wil de internationale gemeenschap, waaronder ook de Wereldbank, de inspanningen opschalen om de stijging van het aantal niet-overdraagbare aandoeningen een halt toe te roepen.

De Wereldbank helpt overheden met financiële middelen, beleidsadvies en technische steun om de gezondheidszorgsystemen te versterken en risicofactoren sneller te kunnen identificeren. Zo lopen er onder meer projecten in Egypte (screening op hepatitis C en op niet-overdraagbare ziektes), Argentinië (versterking van de uitbouw van publieke gezondheidszorg) en Peru (groeiachterstand bij kinderen).

Verder werkt de Wereldbank aan projecten rond taksen voor ongezonde voeding en suikerhoudende dranken, betere etikettering van bewerkt voedsel en lichaamsbeweging.