Steeds meer Vlamingen geven aan dat ze lactose-intolerant zijn of zuivel niet goed verdragen. Maar lactose-intolerantie is niet zo eenduidig als het lijkt.
Wereldwijd zou zo’n 70 procent van de bevolking lactose of melksuiker moeilijk kunnen verteren. Lactose uit melk en melkproducten komt bij hen onverteerd in de dikke darm terecht, waar het gaat vergisten. Dat komt omdat ze in de dunne darm niet genoeg lactase hebben, een enzym dat lactose afbreekt. Dankzij lactase kunnen baby’s en jonge kinderen lactose – en dus moedermelk – zonder problemen verteren. Maar het grootste deel van de wereldbevolking maakt na de leeftijd van drie jaar dat enzym niet meer aan.
Lactose-intolerantie is geen aandoening, zoals koemelkallergie, en is al zeker niet afgelijnd: sommigen kunnen een beetje melk verdragen, maar geen platte kaas. Anderen hebben al krampen van een scheut melk in de koffie. Bij lichte lactosemalabsorptie kunnen klachten optreden zoals meer winderigheid of wat gerommel in de buik, bij een klinisch vastgestelde lactose-intolerantie is er sprake van duidelijke symptomen als een opgeblazen gevoel, buikpijn, krampen, misselijkheid of diarree.
Lactose-intolerantie, een hype?
‘Het is niet zo dat 70 procent van álle mensen lactose-intolerant is’, nuanceert diëtiste Inge Coene van het voedingsinformatiecentrum NICE. ‘Lactasedeficiëntie verschilt sterk van regio tot regio. Het komt meer voor in Azië, het Midden-Oosten en Afrika. De meeste Europeanen blijven makkelijk hun hele leven lactose verteren. De genetische variant om ook op volwassen leeftijd lactase te blijven aanmaken is zo’n 7500 jaar geleden sterk toegenomen in onze contreien bij culturen die melkvee hielden. Melk drinken verschafte hen een evolutionair voordeel.’
Geschat wordt dat 2 tot 15 procent van de Belgen lactose-intolerant is. Toch lijkt de overgevoeligheid toe te nemen. In de jaarlijkse zuiveltracking van het VLAM (Vlaamse Centrum voor Agro- en Visserijmarketing) zeggen bijna dubbel zoveel Vlamingen dat ze lactose-intolerant zijn of zuivel niet goed verdragen. Het percentage is gestegen van 9 procent in 2018 naar 17 procent in 2025.
‘De meeste Europeanen blijven makkelijk hun hele leven lactose verteren.’
‘Door de toenemende aandacht voor voedselintoleranties via onder meer sociale media en het toenemende aanbod van producten die claimen dat ze lactosevrij zijn, is het onderwerp zichtbaarder geworden’, zegt Coene. ‘Dat leidt tot meer weinig betrouwbare zelfdiagnoses, terwijl er ook andere voedselintoleranties kunnen spelen, zoals een glutenintolerantie, prikkelbaredarmsyndroom of stress en somatische angsten. Dat zorgt ervoor dat sommige mensen zuivelproducten vermijden zonder dat dat een medische noodzaak is. Een lactose-intolerantie moet klinisch worden vastgesteld door een arts met bijvoorbeeld een waterstofademtest. Je kunt ook tijdelijk last hebben van een lactosemalabsorptie door een darmontsteking of operatie, maar dat gaat meestal over.’
‘Het idee dat lactose-intolerantie in Vlaanderen stijgt, kan ook verklaard worden door de toenemende diversiteit van de bevolking in de samenleving’, vervolgt Coene. ‘Ook de veroudering van de bevolking kan meespelen.’
Misverstanden rond lactose-intolerantie
Een van de grootste misverstanden is dat mensen met lactose-intolerantie geen enkel zuivelproduct kunnen verdragen. Zuivel is nochtans een belangrijke bron van calcium, eiwitten en vitaminen B2 en B12.
‘De tests voor lactose-intolerantie worden met relatief grote hoeveelheden lactose uitgevoerd waardoor mensen soms snel positief zijn’, weet Coene. ‘Ze gaan er dan vaak van uit dat ze helemaal geen zuivel meer mogen consumeren.’
De meeste mensen met lactose-intolerantie kunnen probleemloos tot 12 gram lactose per dag aan. Dat is één groot glas melk.
Toch kunnen mensen met een positieve lactosetest een redelijke hoeveelheid lactose verdragen. Volgens het EFSA, het voedselveiligheidsagentschap van Europa, kunnen de meeste mensen die minder goed lactose verteren nog probleemloos tot 12 gram lactose per dag aan. Dat komt overeen met één groot glas melk. ‘Spreid je de melkinname doorheen de dag, kunnen velen zelfs twee glazen per dag aan. Een andere manier om zuivel binnen te krijgen, is melk verwerken in vaste voeding, zoals in havermout of puree. Harde en gerijpte kazen worden over het algemeen ook beter verdragen omdat ze weinig of geen lactose meer bevatten door het rijpingsproces van de kaas. In gefermenteerde melkproducten zoals yoghurt maken de yoghurtbacteriën dan weer zelf lactase aan en verbeteren ze zo de vertering van lactose.’
‘Ben je door een ernstige intolerantie toch genoodzaakt om alle zuivel uit je voedingspatroon te schrappen, dan is het aangeraden om samen met een diëtist te bekijken hoe je zuivel kunt vervangen om voldoende noodzakelijke voedingsstoffen binnen te krijgen’, besluit Coene.
Rauwe melk: superfood of gevaarlijke trend?
