‘Kinderen met een beperking weten vaak niet dat ze een muziekinstrument kunnen leren spelen’

‘De toegankelijkheid van het deeltijdse kunstonderwijs voor kinderen met een beperking faalt’, schrijft Tim Devolder. ‘Kinderen met een handicap moeten ook notenleer kunnen volgen.’

Als professionele zangcoach kom ik dagelijks in contact met kinderen die een muziekcarrière ambiëren. Inspirerende voorbeelden zijn de kinderen die ik begeleid – én die het halen – in programma’s als ‘The Voice Kids’ of ‘Junior Eurosong’. Maar een voorval, zo’n 5 jaar geleden, is me altijd bijgebleven. Een meisje met een autismespectrumstoornis kwam auditie doen in mijn muziektheater ‘Kinderen Goedgekeurd’. Ik werd verwittigd… ‘Dat het toch echt wel speciale kinderen waren.’

Ik wist niet wat te verwachten. De stoornis heeft iets te maken met gedrag, maar meer wist ik ook niet. Ze kwam auditie doen en ik raakte enorm gefascineerd. Dat meisje straalde iets uit en had grootse dromen. Prachtig om te zien. ‘Ik wil graag op een podium staan’, vertrouwde ze me toe. Ik zei haar dat ze veel zou moeten repeteren, maar dat het haar zeker zou lukken. Hard werken, zou haar belonen. Ze zat in het laatste jaar van de middelbare opleiding Woord, Kunst & Drama. Het is een logisch vervolg dat leerlingen na die studie doorstromen naar het Conservatorium. Vele lessen later vond ik dat ze klaar voor was voor een auditie bij het Conservatorium. Maar bij haar sloeg twijfel toe.

‘Ik denk niet dat ik het zal halen. Met mijn beperking.’ En ze had jammer genoeg gelijk. Het kind kreeg de wind van voren. ‘Geen inleving’, kreeg ze te horen. Mensen met een autismespectrumstoornis hebben daar inderdaad moeilijkheden mee, weet ik intussen. Maar het wil niet zegen dat ze er niet toe in staat zijn met de juiste begeleiding. Die situatie heeft me toen zo geraakt. Ik kòn dat niet geloven. Dit was onrecht. Terwijl muziek een universeel recht is.

Het was voor mij de aanleiding om vanuit de Stichting van Openbaar Nut ‘United Cultural Foundation'(UCF) de nieuwe vzw ‘Huis van Ben’ op te richten die verwijst naar de film Ben X over een jongen met het syndroom van Asperger die op school gepest wordt en vlucht in de virtuele wereld van een computerspel. De stichting ‘Kinderen Goedgekeurd’ ondersteunt het geheel via muziek. Mijn bedoeling? Met kunst in al haar vormen – muziek, woord, dans en media – bijdragen aan een diverse en internationale samenleving. En daar hoort ook een deeltijds kunstonderwijs bij dat toegankelijk is voor kinderen met een beperking.

Kinderen met een beperking weten vaak niet dat ze een muziekinstrument kunnen leren spelen.

Want daar wringt het schoentje. Kinderen met een beperking weten vandaag nauwelijks dat ze ook deeltijds kunstonderwijs kunnen volgen, zoals lessen notenleer of op een muziekinstrument kunnen leren spelen. Zelfs als ze een school vinden met een aanbod volgt er de typisch Vlaamse administratieve mallemolen. Is het echt nodig de ouders van een blind kind ook nog eens een extra attest te laten aanleveren waarop staat dat het blind is? Dat is toch allemaal niet nodig. Ik ben gelukkig gezegend met drie gezonde kinderen, maar ik mag er niet aan denken dat je als ouder moet bewijzen dat je kind een beperking heeft omdat het muziekles wil volgen. Die bureaucratische rompslomp kan beter.

Directeurs van muziekscholen moeten naar mijn mening ook meer open staan voor kinderen met een beperking. Ze moeten luisteren en alles uit de kast halen om hen toch aan boord te halen en hen niet als meer last te zien. Alle ‘normale’ kinderen halen ze binnen omdat het geld oplevert, maar iemand met problemen? ‘Oei, oei, dat ligt toch wat moeilijk.’ Ook al krijgen ze er soms extra subsidies voor, het weegt voor hen niet op tegen de extra inspanningen die nodig zullen zijn. Onderneem actie en ga voor inclusie, vraag ik aan die directeurs! In het internationaal verdrag voor Mensen met een Handicap staat duidelijk dat cultuurbeleving een universeel recht is, net als onderwijs. Dat zijn twee vliegen in één klap. Ik wil ze allebei aankaarten.

Uiteraard kampen muziekscholen ook met een beperkt aantal leerkrachten dat opgeleid én gemotiveerd is om les te geven aan kinderen met een beperking. Maar wat rest die kinderen dan nog? Dure privélessen. Dat is toch pure discriminatie? Niet alleen de wetenschap zegt dat kunst hen deugd doet, kinderen met een beperking hebben vaak meer aandacht voor en interesse in muziek dan kinderen zonder een beperking.

Recent lanceerde ik een boek en een bijhorende CD, ingezongen door kinderen met en zonder beperking. Het boek vertelt het spannende verhaal van Timo & Johannes die samen het Grote Zangboek van de juf in de kelder van de muziekschool mogen gaan halen. Op de CD staan negen catchy songs over onder meer vriendschap en liefde, vreugde en verdriet, plusmama en pluspapa. Het moet kinderen helpen contact te krijgen met muziek. Kinderen die vandaag geen toegang vinden tot het deeltijdse kunstonderwijs. Bovendien kaarten de liedjes onderwerpen aan waar jonge kinderen vandaag mee worstelen. Studio 100 doet dat ook heel erg goed met de liedjes van pakweg K3, maar dat is de commerciële wereld. Terwijl het een universeel recht moet zijn om zelf te kunnen trommelen en zingen als je een handicap hebt. Het zelf doen, levert zoveel genot op.

Mijn boek wordt uiteraard gepromoot op de jaarlijkse Boekenbeurs, binnenkort. Maar ik wil van die gelegenheid ook graag gebruik maken om nog eens extra aandacht te vragen voor de schrijnende situatie in het deeltijdse kunstonderwijs. Sterker nog. Ik roep de betrokken instanties op om deze problematiek op de beleidsagenda’s te plaatsen. De departementen Welzijn, Onderwijs en Cultuur binnen de Vlaamse regering moeten hun huiswerk maken! Dat zou zich kunnen vertalen in het inzetten van muziektherapeuten in het deeltijdse kunstonderwijs die één op één kunnen coachen. Voor mij is het vijf voor twaalf.

Tim Devolder, CEO van de stichting ‘Kinderen Goedgekeurd’.