Hoe redden we onze gezondheidszorg? ‘Artsen zouden maximaal 10.000 euro mogen verdienen’

© iStock

Omdat politici volgens Jan De Maeseneer op geen enkel niveau ernstig over een koerswijziging in de gezondheidszorg praten, presenteert de professor huisartsgeneeskunde zelf een ambitieus toekomstplan.

Er zijn te weinig huisartsen, de wachtlijsten groeien aan, de ongelijkheid neemt toe: het zijn maar enkele symptomen van onze zieke gezondheidszorg. En ze dreigt – denk alleen al aan de vergrijzing – ook onbetaalbaar te worden. ‘We moeten de organisatie en de financiering van de zorg dringend aanpassen’, zegt Jan De Maeseneer. ‘Toch wordt daar op het federale noch op het Vlaamse bestuursniveau ernstig over gepraat.’ Op basis van zijn ervaring als arts, hoogleraar en beleidsadviseur heeft De Maeseneer een kloek toekomstplan geschreven: De gezondheidszorg in België in 2030. Voor Knack licht hij zijn opvallendste voorstellen toe.

De ziekenfondsen krijgen vandaag honderden miljoenen euro’s om administratie te verzorgen: dat is geen bestaansreden meer.

1. Haal de middelen elders

Jan De Maeseneer: De middelen voor de gezondheidszorg komen nu vooral uit de sociale bijdragen van werkgevers, werknemers en zelfstandigen. Lange tijd is dat goed gegaan: de meeste mensen werken tenslotte het grootste deel van hun leven en betaalden dus bijdragen. Maar dat systeem is niet houdbaar. Alleen al omdat de groep werkende mensen, in verhouding, almaar kleiner wordt: de bevolking telt nu al 20 procent 65-plussers.

Waarvan moeten de middelen voor de gezondheidszorg dan wél komen? Als u het mij vraagt: van directe en indirecte nationale belastingen. Op die manier zal iedereen zijn leven lang bijdragen. De druk op de loonkosten zal dan niet meer toenemen door stijgende bijdragen voor de gezondheidszorg. En doordat de financiering van de gezondheidszorg in dat scenario een onderdeel van de begroting wordt, zal het parlement er ernstig over debatteren. Met als resultaat: een transparanter en democratischer beleid.

2. Hanteer een groeivoet van 3 procent

De Maeseneer: Het budget van de gezondheidszorg bedraagt ongeveer 34 miljard euro. De afgelopen decennia steeg het nu eens met meer dan 4 procent, en was er dan weer veel minder ruimte. Door die jojobewegingen weet de sector nooit op voorhand waar hij aan toe is. Gezien de ontwikkelingen op het vlak van demografie, epidemiologie en technologie stel ik een jaarlijkse groeivoet van 3 procent voor, boven op de inflatie. Dat komt neer op ongeveer 1 miljard euro extra per jaar.

3. Voer een staatshervorming door

De Maeseneer: Vandaag zijn de federale overheid en de gemeenschappen bevoegd voor verschillende delen van de gezondheidszorg. Daar zit weinig logica in en het is verwarrend voor de burger. Doordat gezondheidszorg zogenoemde persoonsgebonden materie is, kunnen een Vlaming en een Franstalige die in hetzelfde Brusselse appartementsgebouw wonen verschillende tussenkomsten krijgen, omdat ze tot andere gemeenschappen behoren. Mijn voorstel: geef de drie gewesten de volledige verantwoordelijkheid voor de gezondheidszorg. De financiering gebeurt via de belastingen die het federale niveau heft.

Hoeveel krijgt elk gewest? Dat zal afhangen van de zorgbehoeften van zijn inwoners en prognoses over de evolutie daarvan.

Hoe redden we onze gezondheidszorg? 'Artsen zouden maximaal 10.000 euro mogen verdienen'

4. Formuleer concrete doelstellingen

De Maeseneer: Om te vermijden dat mensen voor een behandeling of medicijn naar het gewest met het voordeligste tarief gaan, zal het federale parlement de financieringsmechanismen en tarieven moeten vastleggen. Datzelfde parlement legt in mijn plan telkens voor tien jaar concrete gezondheidsdoelstellingen vast. Bijvoorbeeld: we verkleinen de ongelijkheid in de zorg. De gewesten moeten die doelstellingen bereiken en kunnen daarnaast ook eigen doelstellingen vooropstellen.

5. Laat iedereen gratis naar de huisarts gaan

De Maeseneer: Huisartsen vormen de spil van de eerstelijnsgezondheidszorg. Als mensen gratis bij hen op consult mogen, zal dat de overheid meer opbrengen dan het kost. Ze zullen dan sneller naar de dokter gaan, waardoor de kans daalt dat ze op termijn zwaardere zorgen nodig hebben.

Alle zorgverleners op de eerste lijn moeten rechtstreeks toegankelijk worden. Zonder verwijzingsbrief naar de kinesist of de psycholoog gaan: dat moet kunnen, op voorwaarde dat die alle informatie deelt met de huisarts.

Iets anders is het bezoek aan specialisten, waar de wachttijden nu vaak erg lang zijn. Dat mag in mijn plan alleen nog nadat je huisarts je heeft doorverwezen. In dat geval krijg je die zorg twee maanden lang terugbetaald. Als blijkt dat je nog verder moet worden behandeld, kan je huisarts die termijn verlengen.

6. Stimuleer de samenwerking

De Maeseneer: In de eerstelijnsgezondheidszorg wordt nergens in Europa zo weinig in vaste teams gewerkt als bij ons. Als huisartsen, kinesisten, thuisverpleegkundigen, apothekers enzovoort brede netwerken vormen, komt dat de zorgkwaliteit ten goede.

Het is cruciaal dat de gezondheidszorg en het welzijnsbeleid dichter bij elkaar komen: omdat er almaar meer chronisch zieken zijn, en omdat iemands sociale achtergrond erg bepalend is voor zijn gezondheid. Daarom zijn lokale besturen, die verantwoordelijk zijn voor het welzijnsbeleid, het best geplaatst om deze brede samenwerking op de eerste lijn te ondersteunen.

Hoe redden we onze gezondheidszorg? 'Artsen zouden maximaal 10.000 euro mogen verdienen'

7. Zorg voor minder ziekenhuisbedden en meer specialisatie

De Maeseneer: In vergelijking met onze buurlanden hebben wij een hoog aantal ziekenhuisbedden per inwoner. Onze hospitalisatiegraad ligt 15 procent boven het Europese gemiddelde. Omdat almaar meer behandelingen thuis kunnen gebeuren, kunnen we het aantal bedden nog laten dalen.

Ziekenhuizen hoeven ook niet alle behandelingen aan te bieden: in Vlaanderen hebben we er bijvoorbeeld maar twee nodig die slokdarmoperaties uitvoeren.

8. Geef universitaire ziekenhuizen een bijzondere rol

De Maeseneer: Laten we om te beginnen het aantal bedden in de zeven universitaire ziekenhuizen halveren. Nu vinden daar nog te veel onderzoeken en ingrepen plaats die eigenlijk in een gewoon ziekenhuis moeten gebeuren.

De uz’s moeten het wetenschappelijk onderzoek en de zorgverlening onder elkaar verdelen. Sluit me een week met hun ceo’s op in een vergaderzaal en we komen naar buiten met een taakverdeling waardoor Belgen met complexe en zeldzame problemen toegang krijgen tot de beste medische zorg ter wereld.

9. Geef artsen een eerlijk loon

De Maeseneer: De inkomensspanning tussen artsen in België is liefst 1 tot 8. Ik pleit voor een netto besteedbaar maandinkomen van maximaal 10.000 euro voor een arts die 48 uur per week werkt.

Nogal wat economen pleiten voor pay for quality, waarbij de vergoeding van de zorgverlener ook wordt gekoppeld aan de kwaliteit van de zorg. Ik ben daarvan een koele minnaar. Artsen met veel patiënten die bijvoorbeeld in armoede leven dreigen zo gestraft te worden, omdat ze minder goede resultaten kunnen voorleggen.

10. Laat ziekenfondsen van gedaante veranderen

De Maeseneer: Vandaag krijgen de ziekenfondsen samen honderden miljoenen euro’s om terugbetalingen en andere administratie te verzorgen. Omdat een almaar groter deel van dat werk elektronisch gebeurt, is dat eigenlijk geen bestaansreden meer. Straks volstaat één intermutualistisch loket per 25.000 inwoners.

Ondertussen kunnen de ziekenfondsen zich losweken van hun zuilen en autonome middenveldorganisaties worden. Dan is er nog een belangrijke rol voor hen weggelegd: burgers informeren rond gezondheid, problemen in de zorg aankaarten en erop toezien dat iedereen er vlot toegang toe heeft.

Het volledige plan van professor De Maeseneer leest u hier.

Jan De Maeseneer

– 1952: geboren in Gent

– 1977: studeert af als arts (UGent)

– 1978-2017: werkt deeltijds als huisarts in Wijkgezondheidscentrum Botermarkt in Ledeberg

– 1991-2017: is voorzitter van de vakgroep huisartsgeneeskunde en eerstelijns gezondheidszorg van de UGent

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content