“Eet toch wat gezonder”, “Beweeg toch wat meer”. Het zijn vaak goedbedoelde adviezen, maar ze klinken nogal eens té simpel. Alsof gezonder leven gewoon een knop is die je moet omdraaien. Wie het al eens heeft geprobeerd, weet: een gezonde leefstijl is plannen, zoeken, aanpassen, volhouden – en dat in een wereld die vaak eerder verleidt tot ongezonde keuzes. Daarom pleit het Vlaams Instituut Gezond Leven vzw met de campagne ‘Haalbaar en Betaalbaar’ voor een omgeving en beleidsmaatregelen die van gezonde keuzes ook makkelijke en haalbare keuzes maken.
Hoe proberen mensen elke dag gezond te eten en voldoende te bewegen? Het Vlaams Instituut Gezond Leven zocht het uit in de campagne ‘Haalbaar en Betaalbaar’. De conclusie? Iedereen heeft wel een eigen manier om een stukje gezondheid in het dagelijks leven te integreren. De bewegings– en voedingsdriehoek wijzen de weg om meer te bewegen, minder lang stil te zitten en gezond te eten. Maar of iemand die stappen ook echt kan zetten, hangt af van meer dan motivatie alleen. Prijs, infrastructuur, tijd en de plek waar je woont spelen evenzeer mee.
Drempels die niet iedereen ziet
Uit de Voedselconsumptiepeiling weten we dat meer dan 90% van de Vlamingen te veel bewerkt vlees (zoals charcuterie) eten, terwijl volkoren granen en peulvruchten nog te weinig hun weg vinden naar ons bord. Ook qua beweging is er nog heel wat werk aan de winkel.
Voor mensen in een maatschappelijk kwetsbare situatie komen daar extra obstakels bij: hogere prijzen, minder veilige of toegankelijke plekken om te bewegen, minder tijd om bewust te plannen, …
In onze gesprekken vertelden mensen wat voor hen het verschil zou maken: een betaalbare gezonde lunchoptie in de buurt, meer plaatsen om buiten te eten met familie of meer fietspaden en groenere stadscentra. Zulke wensen zijn geen luxe. Het zijn concrete randvoorwaarden waar we als maatschappij voor kunnen kiezen, zodat haalbare en betaalbare keuzes ook werkelijk bereikbaar zijn.
De sleutel ligt niet alleen bij de burger
Gezond eten en voldoende bewegen zijn een gedeelde verantwoordelijkheid. Burgers kunnen stappen zetten – kraanwater drinken, seizoensgroenten eten, wandelen in het park – maar dat lukt makkelijker als de omgeving een handje helpt. Bewegen wordt vanzelf onderdeel van het dagelijks leven als er stads- en dorpskernen zijn waar het aangenaam is om je actief te verplaatsen, waar winkels en parken dichtbij zijn, de woondichtheid hoog is, en er veilige fietspaden en veel verschillende routes zijn. Als gezonde voeding goedkoper en overal verkrijgbaar is, wordt de keuze logischer én aantrekkelijker.
De campagne ‘Haalbaar en betaalbaar’ richt zich op wat mensen vandaag al zelf kunnen doen. Maar als we willen dat gezonde keuzes voor iedereen haalbaar worden, kunnen volgende beleidsmaatregelen het verschil maken:
- Voedselomgeving verbeteren: zorgen voor een gezond voedingsaanbod op scholen, op het werk, in zorginstellingen en in woonbuurten; beleidsmaatregelen nemen om gezonde voeding goedkoper én ongezonde voeding duurder te maken
- Beweegvriendelijke omgeving creëren: veilige fietspaden, toegankelijke parken, ruimtelijke planning die resoluut kiest voor actief transport (wandelen, fietsen, rolstoel, …) en openbaar vervoer.
- Ondersteunende sociale omgeving: het normaliseren van regelmatig rechtstaan, groenten als tussendoortje eten of met de fiets naar het werk gaan via onder meer publiekscampagnes en rolmodellen.
- Structureel investeren in preventie: projecten zoals Bewegen Op Verwijzing, toolbox voor gezonde publieke ruimte, gezonde voeding in jouw gemeente en gezonde voeding in de sociale voedselinitiatieven duurzaam ondersteunen.
Dit gaat niet over een “dictator” die regels oplegt of de vrije keuze beperkt, maar over een samenleving die elkaar vooruithelpt. Wat goed is voor burgers in een maatschappelijk kwetsbare situatie, is goed voor iedereen. Een beleid dat daar begint, maakt gezonde keuzes haalbaar.
De driehoeken bieden het kompas, de campagne ‘Haalbaar en betaalbaar’ toont dat het kán. Het beleid kan de weg vrijmaken. Want alleen als we samen drempels verlagen, wordt “gewoon gezonder eten en meer bewegen” meer dan een goedbedoelde slogan. Dan wordt het een haalbare keuze voor iedereen.
Annelies Thienpondt, stafmedewerker beweging en lang stilzitten bij het Vlaams Instituut Gezond Leven.