We trokken naar Boston voor een gesprek met Vlaams politiek wetenschapper Clara Vandeweerdt, doctoraatsstudente aan het befaamde Massachusetts Institute of Technology waar ze zich verdiept in klimaatpolitiek en de publieke opinie over het klimaat. ‘De betogingen hier stellen mij gerust.’
Hoe sterk voel je je als wetenschapper, en als mens, betrokken bij het beleid van president Donald Trump?
VANDEWEERDT: Dat is dubbel. Aan de ene kant heb ik vrienden en kennissen die direct geraakt worden door zijn beleid, bijvoorbeeld het inreisverbod in januari. En natuurlijk ben ik politieke wetenschapper geworden omdat bepaalde waarden mij drijven: rechtvaardigheid, gelijke rechten, zorg voor onze aarde en elkaar. En ook de kracht van logica en bewijs.
Aan de andere kant is politiek mijn onderzoeksonderwerp. Dus wanneer ik mijn spreekwoordelijke witte jas aanheb, probeer ik de ontwikkelingen hier zo neutraal mogelijk te bekijken. Ik doe mijn best om de wereld te beschrijven zoals ze is. Het is een hele lastige evenwichtsoefening. Het feit dat ik zelf geen Amerikaanse ben, helpt.
Het lot van de Verenigde Staten als speler in het klimaatakkoord was op 8 november al beslist.
Wat vind je van zijn uitstap uit het klimaatakkoord van Parijs?
VANDEWEERDT: Het was te verwachten. Donald Trump is verkozen met een platform gebaseerd op meer industriële jobs, Amerika eerst, en anti-globalisme.
Dit was de volgende logische stap, nadat hij antimilieuactivist Scott Pruitt benoemde als hoofd van het Environmental Protection Agency, en het Clean Power Plan van voormalige president Obama ongedaan maakte.
Het Parijsakkoord was zo geformuleerd dat President Obama het verdrag kon ondertekenen zonder toestemming van het Amerikaans Congres, die was namelijk in 2015 al onmogelijk te verkrijgen. Het gevolg daarvan is – zoals we nu zien – dat de volgende president even makkelijk weer uit het akkoord kan stappen. Het lot van de Verenigde Staten als speler in het klimaatakkoord was op 8 november al beslist.
Wat denk je van de argumenten die hij opwerpt? De Verenigde Staten zouden er financieel bijvoorbeeld erg onder lijden?
VANDEWEERDT: De New York Times rangschikte landen volgens hun per capita bijdrage aan het Green Climate Fund. De Verenigde Staten zijn elfde in die ranking. Hoeveel elk land moet bijdragen is een ethische vraag. Mijn eigen mening is dat we een verantwoordelijkheid hebben om de aarde voor iedereen leefbaar te houden. Maar uiteindelijk moeten de politici en burgers van elk land voor zichzelf uitmaken wat ze daarvoor over hebben.
Wat betreft de feiten achter de speech van Trump over de exit op vrijdag, heb ik niet echt iets toe te voegen aan de heel duidelijke analyse van Time magazine.
Geloof jij dat de president daadwerkelijk een nieuw aangepast akkoord wil of is dat maar schijn?
VANDEWEERDT: Dat doet er volgens mij niet echt toe, het is voor iedereen duidelijk dat een nieuw akkoord niet haalbaar is. Na het Kyoto-protocol, intussen twintig jaar oud, duurde het achttien jaar voordat we, na veel doodlopende paden, uiteindelijk bij het akkoord van Parijs terecht zijn gekomen.
Het is vandaag absoluut ondenkbaar dat de 195 landen die in Parijs tekenden opnieuw zouden samenkomen om weer van nul te beginnen. Bovendien was het akkoord in Parijs zelf al heel minimalistisch: landen hoeven enkel richtlijnen voor zichzelf uit te zetten. Dat minimalisme was de prijs die we toen betaald hebben om in ruil bijna alle landen van de wereld aan boord te krijgen. Een nog meer uitgekleed akkoord uit de grond stampen kan bijna niet.
Welke impact heeft Trump op wetenschappers?
VANDEWEERDT: Op dit moment blijft zijn impact, gelukkig, grotendeels beperkt tot hoeveel overheidsgeld er beschikbaar is voor onderzoek. Het meest recente voorstel van Trump voor een budget zou bijvoorbeeld elf procent van de fondsen voor de National Science Foundation schrappen.
Inmenging met de onderwerpen die we bestuderen zie ik voorlopig niet. Sommige wetenschappers zijn veel pessimistischer, en zijn bijvoorbeeld al begonnen met het downloaden van klimaatdata van overheidswebsites uit angst dat die anders gewist of verborgen zou kunnen worden.
Welke impact heeft de president op jouw werk?
VANDEWEERDT: Voorlopig, geen.
Hoe is de sfeer onder wetenschappers sinds het presidentschap van Donald Trump?
VANDEWEERDT: Onder politieke wetenschappers is er heel wat onrust over de toekomst van de Amerikaanse democratie onder Trump. We zijn ook gefrustreerd over hoe machteloos feiten lijken te zijn in de Amerikaanse politiek op dit moment. We denken veel na over hoe we beter en meer empathisch kunnen communiceren.
Maar de acties die ik mijn collega’s zie ondernemen zijn heel verschillend. Sommigen onder ons hebben het gevoel dat we enkel kunnen toekijken. Anderen hebben zich heel actief in het politieke strijdtoneel geworpen.
Sommigen onder ons hebben het gevoel dat we enkel kunnen toekijken. Anderen hebben zich heel actief in het politieke strijdtoneel geworpen.
Verwacht je een uitstroom van (milieu)wetenschappers uit de Verenigde Staten?
VANDEWEERDT: Neen, ik denk niet dat vier jaar genoeg tijd is om nieuwe hotspots voor klimaatonderzoek buiten de Verenigde Staten te creëren. En hoe hard mijn man en ik ook hebben nagedacht over verhuizen, het blijft heel belangrijk voor ons om ons werk zo goed mogelijk te kunnen doen, en dat betekent blijven. Maar als de fondsen enorm krimpen of de problemen met visums het leven voor buitenlandse studenten en wetenschappers onmogelijk beginnen maken, is een uitstroom misschien de enige optie.
Werk je zelf nog graag in Boston?
VANDEWEERDT: Ja, de schaal van de betogingen hier stelt me gerust. Ik weet dat er voldoende zielsgenoten zijn om te blijven. Dat is volgens mij ook de belangrijkste rol van de protesten. Ik hoop dat mensen die zich persoonlijk bedreigd voelen door de beleidskeuzes van Trump – immigraten, moslims, holebi’s, wetenschappers enzovoort – zien dat ze hier in hun eigen stad wel nog welkom zijn. MIT en de andere universiteiten hier blijven, wat mij betreft, ook bastions van integriteit. En daarnaast woon ik hier nu vier jaar, mijn man al zeven – Boston is thuis voor ons.
Hoe zie je de toekomst? Zullen de Verenigde Staten zich nog meer isoleren?
VANDEWEERDT: Dat is een lastige vraag, ik weet niet of ik de juiste persoon ben om die te beantwoorden. Het beleid is nu duidelijk veel meer gericht op werk en veiligheid in eigen land. Ideologisch drijft het land verder weg van Europa.
Klimaat is daar een heel goed voorbeeld van. Hier in de Verenigde Staten blijft het debat grotendeels draaien rond geloof of ongeloof in klimaatwetenschap.
Met de exit uit het akkoord van Parijs toont Trump, net als met zijn vijandige houding ten opzichte van de NAVO, dat hij op internationaal vlak alleen wil handelen. Maar zoals we met de interventies in Syrië en Afghanistan hebben ge zien, wil dat niet zeggen dat het land militair minder vaak zal ingrijpen in het buitenland, integendeel.
Worden ‘anti-Trumpregio’s’, zoals Boston, in de toekomst eilanden in de Verenigde Staten?
VANDEWEERDT: Dat is vandaag al zo. Een week na de verkiezingen publiceerde de New York Times een kaart waarop je kon zien hoe Democraten in de Verenigde Staten een soort eilandnatie vormen. Blauwe steden in een zee van rood platteland. Op dit moment is de kloof tussen stad en platteland hier heel diep. De grote vraag is hoe die twee groepen met elkaar kunnen blijven communiceren.
Gaan mensen opnieuw op straat komen?
VANDEWEERDT: Ja, absoluut. Ik zie de trein van protesten en acties niet meteen vaart minderen. Of iedereen dat vier jaar volhoudt, is natuurlijk een andere vraag.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
