Op 21 juni vieren wereldwijd meer dan 300 miljoen yogi’s de Internationale Yoga Dag. De oosterse mix van beweging, ademhalingstechniek en meditatie is ook in Vlaanderen populairder dan ooit. Steeds vaker oefenen yogi’s hun asana’s individueel met een app. Narcisme? Digitale wellness is vooral booming business.
10 procent van de Vlamingen heeft vorig jaar minstens één keer aan yoga gedaan, volgens de participatiebarometer van Sport Vlaanderen. Wandelen en fietsen blijven veruit de populairste sporten, en ook zwemmen, lopen en fitness lokken meer beoefenaars.
Toch laat yoga voetbal, tennis en het gehypete padel mooi achter zich als populaire sport. Er is sprake van een spectaculaire groei, want in 2020 vinkte slechts 2,8 procent van de respondenten het vakje yoga aan. En Vlaanderen is geen eiland: de van oorsprong Indiase mix van beweging, ademhalingstechniek en meditatie kent wereldwijd steeds meer aanhangers.
Yogshala, een bekend opleidingsinstituut dat aspirant-docenten uit de hele wereld naar de Indiase hippiestad Goa lokt, schat het aantal beoefenaars op meer dan 300 miljoen. In de Verenigde Staten is het aantal yogi’s sinds 2020 zelfs met een derde gestegen. De timing is geen toeval. Covid heeft de yogahype stevig aangeblazen.
Feiten en mythes over yoga: wat zijn de echte effecten op ons lichaam en welbevinden
Wellnessindustrie
Tijdens de pandemie piekte de aandacht voor geestelijke en lichamelijk gezondheid als nooit tevoren, net zoals de beschikbare tijd voor zelfzorg. Die tijd werd noodgedwongen thuis doorgebracht, en dat is precies waar de wellnessindustrie meesterlijk op inspeelde.
Terwijl yogascholen de deuren gesloten hielden, explodeerde het online cursusaanbod en schoten yoga-apps omhoog in de download-rankings van Google Play en Apple Store. Wie voorheen in groep oefende, hurkte thuis in kleermakerszit voor de computer of trok met mat en smartphone de natuur in.
Maar het ging om meer dan een interne verschuiving van fysiek naar digitaal. Tijdens de pandemie hebben miljoenen nieuwkomers hun eerste asana’s geprobeerd, met een schuin oog op computer of smartphone. ‘De piek is wat afgezwakt, maar de apps zijn na de pandemie blijven hangen’, zegt Hendrik-Jan De Vuyst van het KU Leuven Mindfulness Consortium.
‘Voor veel mensen zijn ze een onderdeel geworden van hun dagelijkse zelfzorg, net zoals een stappenteller of een sleep-tracker. Een yoga-app is ook makkelijk en flexibel. Je hoeft je huis niet uit, je kiest zelf het soort sessie en het ideale moment. Die autonomie is voor veel mensen aantrekkelijk.’
Joachim Meire was al voor corona begonnen met online cursussen als aanvulling op zijn yogaschool in Gent. ‘Er was toen weinig animo voor’, zegt hij. ‘We zitten zo al genoeg achter onze computer, was de redenering. Tijdens corona is dat gekanteld. Ik ben toen ook live lessen gaan geven, gratis en interactief met een videoverbinding. Na de epidemie ben ik met een betaalplatform gestart, Yogatele. Dat draait nog altijd goed, maar ik zie recent toch een terugval. Mensen hebben de weg naar workshops en studio’s teruggevonden’.
Mythes over yoga ontkracht: ‘De zonnegroet is nog geen honderd jaar oud’
Yoga-retraites
Bruggeling Meire, verpleegkundige van opleiding, proefde van yoga toen hij in de jaren negentig als duikinstructeur aan de Rode Zee werkte. ‘Ik gebruikte het als ademhalingstechiek om mijn freediving-prestaties te verbeteren’, zegt hij. ‘Het volle potentieel heb ik pas ontdekt toen ik terug in België was’.
Sinds 1999 heeft hij zich ontpopt als een heuse yoga-ondernemer. Meire leidt zelf docenten op, runt twee websites, schrijft boeken en geeft lezingen, organiseert yogafestivals en retraites in binnen-en buitenland. Bovendien is hij een van de architecten achter Yoga met Evy, de app van schermgezicht en influencer Evy Gruyaert die eerder haar naam, gezicht en lijf aan Golazo-app Start 2 Run uitleende. De yoga-app kende sinds de lancering in 2015 behoorlijk veel succes, maar is intussen niet langer beschikbaar in de app-winkels.
Andere wellness-bv’s zoals Eva Daeleman en Ingeborg Sergeant zijn al eerder gestopt met hun digitale yoga-aanbod. Er valt nochtans een dikke boterham mee te verdienen. Bij het betalende cursusaanbod hoort onvermijdelijk een webshop met matten, kledij, accessoires, boeken en aangepaste voedingsproducten, om nog te zwijgen van arrangementen voor yoga-retraites op exclusieve locaties onder leiding van internationaal vermaarde docenten met evenveel charisma als popsterren of deejays.
Lokale influencers moeten in de app store dan ook opboksen tegen Engelstalige reuzen zoals Yoga for Beginners, DownDog of Alo Moves. Op het web is de Texaanse Adriene Mishler de onbetwiste koningin. Met 13 miljoen abonnees voor haar gratis YouTube-kanaal Yoga With Adriene stromen de sponsorgelden binnen.
Meditatieve yin yoga, sportieve vinyasa yoga, prenatale yoga, yoga om af te vallen, hot yoga in de sauna, het kan allemaal.
Online yoga is wereldwijd booming business. Het Duitse marktonderzoeksbureau Statista verwacht dit jaar in de Volksrepubliek China een omzet van 7 miljard euro. Voor gebruikers is het moeilijk kiezen op een hypercompetitieve markt waarin zowat alle aanbieders met dezelfde waren uitpakken. Er zijn pakketten voor beginners en gevorderden, in alle stijlen, van het meditatieve yin yoga tot het sportieve vinyasa yoga. Prenatale yoga, yoga om af te vallen, hot yoga in de sauna, het kan allemaal.
De gezondheidsclaims zijn indrukwekkend. Yoga reduceert stress en angst, houdt spieren en gewrichten soepel, bevordert de spijsvertering en maakt de beoefenaar bovenal een gelukkiger mens, in balans met zichzelf en met de wereld dankzij een eeuwenoude methode die fysiek, geestelijk en spiritueel welzijn combineert.
Narcisme
Met het succes groeit de kritiek. Publiekspychiater Dirk De Wachter hekelde onlangs de trend om aan digitale zelfzorg te doen als een uiting van ‘verikking’. Door al dat navelstaren verwaarlozen we de behoefte aan verbinding met de ander. De Wachter staat niet alleen. Online woeden verhitte discussies over de samenhang tussen narcisme en geestelijke wellnesstrends zoals yoga en mindfulness.
Hendrik-Jan De Vuyst pleit voor nuance. ‘Het is positief dat mensen actief op zoek gaan naar manieren om voor zichzelf te zorgen. Yoga is een krachtig hulpmiddel, zeker als het regelmatig en bewust wordt beoefend. Tegelijk mogen we niet vergeten dat stress en mentale overbelasting niet alleen persoonlijke problemen zijn, maar ook een maatschappelijk gevolg van hoe we leven en werken. Als we enkel individuele oplossingen zoals apps zoeken, lopen we het risico de diepere oorzaken te negeren. Een yoga-app verandert bijvoorbeeld niets aan een burn-outcultuur.’
Hoewel steeds meer mannen de zonnegroet en de neerwaartse hond beheersen, blijft yoga een vrouwenzaak.
Hoewel steeds meer mannen de zonnegroet en de neerwaartse hond beheersen, blijft yoga een vrouwenzaak. ‘Als ik in Gent met tachtig cursisten start, tel ik hooguit drie à vier mannen’, zegt Joachim Meire, die zich opvallend genoeg ergert aan de beeldvorming door yogamagazines. ‘Ze tonen altijd knappe vrouwen met perfecte lichamen die in een paradijselijk kader Cirque du Soleil-achtige houdingen demonstreren. Dat werkt intimiderend voor vrouwen én mannen die niet over zo’n ideaal lichaam beschikken.
‘Ik zie nog te veel docenten die esthetische yoga geven, met veel nadruk op prestatie en perfectie’. Meire, zelf nochtans niet gespeend van Adonis-allures, pleit voor functionele yoga. ‘Ik doceer gelaagd’, zegt hij. ‘Oefeningen moeten worden aangepast aan de beperkingen van de yogi, niet andersom’.
AI-app
Misschien zijn er in de toekomt helemaal geen online yogadocenten meer nodig. Vorig jaar wonnen drie studenten Digital Experience Design van Thomas More Hogeschool met een revolutionaire yoga-app zilver op de Global Wellness Summit in Schotland. ‘Yogism werd ontwikkeld om yin yoga, een rustige, meditatieve stijl, aan te leren’, zegt co-laureate Evi Vermeêren. ‘Door een AI-laag in te bouwen is de app zelflerend. Gebruikers filmen zichzelf terwijl ze een bepaalde houding aannemen zodat de app voortdurend kan bijsturen, rekening houdend met de individuele beperkingen die de app steeds beter leert kennen naarmate je hem meer gebruikt. Raak je met de vingertoppen niet meteen tot aan de mat? Geen probleem, perfectie is geen doelstelling’.
Zonder video-instructeur wordt digitale yoga pas echt asociaal, maar dat ziet Vermeêren anders. ‘Onze app werkt juist drempelverlagend. Heel wat mensen willen graag met yoga beginnen, maar voelen zich geïntimideerd door online docenten met hun afgetrainde lichamen en perfecte houdingen. Diezelfde sociale angst verlamt hen ook om yoga in groep te volgen. Of ze struikelen over de prijs, want een groepssessie kost gauw tien euro per beurt. Online is goedkoper, volgens ons businessplan zouden we met een abonnement van 5 euro per maand na drie jaar break-even draaien’.
Of het met Yogism ooit zover komt? Het ontbreekt niet aan belangstelling van de industrie. Twee investeerders deden al een voorstel, maar de ontwerpers, intussen afgestudeerd, hielden de boot af. ‘Het heeft ons wat overvallen’, zegt Vermeêren. ‘Die investeerders eisten dat we alles lieten vallen om ons volledig op de app toe te leggen. Van een bachelorproef naar zo’n engagement is wel een grote stap. Zeker als je weet dat een van ons intussen vader is geworden, en dat ik zelf pas getrouwd ben met Arne, eveneens lid van het trio’.
Het jonge koppel is niet in de digitale yogawereld gestapt, maar wel in het onderwijs. Maatschappelijk nut verzekerd.
