Wordt de voedseltaks een belangrijk wapen in de strijd tegen obesitas? In België is dat nog niet aan de orde. Het enthousiasme in beleidsmiddens en bij producenten én consumenten is klein, zo blijkt uit een studie aan de Universiteit Gent.
In België heeft één op de twee mannen overgewicht, bij vrouwen is dat ongeveer één op drie. Een belangrijke oorzaak van overgewicht is een ongezond voedingspatroon. Dat voedingspatroon verbeteren kan via het invoeren van voedseltaksen, heffingen op ongezonde voedingswaren. Met die maatregel wil men de prijs van bepaalde producten opdrijven en zo de verkoop ervan terugdringen.
Isabelle Moncarey en Sofie Van den Abeele, masters in de gezondheidswetenschappen (UGent), gingen onder leiding van prof. dr. Ignaas Devisch en prof. dr. Lieven Annemans na of er een draagvlak is voor de invoering van voedseltaksen in België. Ze interviewden 25 sleutelfiguren uit het beleid en uit producenten- en consumentenorganisaties.
Fiscaal experiment
De invoering van voedseltaksen behoort tot het domein van de FOD Volksgezondheid. Daar is men noch voor noch tegen de maatregel. Eerst wil men er het mogelijk effect van voedseltaksen bekijken. Want die gevolgen zijn nog onduidelijk. Simulaties geven aan dat voedseltaksen een positief effect op het koop- en consumptiegedrag kunnen hebben. Maar de taksen kunnen verschillende vormen aannemen waarbij de ene vorm al wat effectiever is dan de andere.
Die onduidelijkheid maakt dat andere overheidsdiensten zoals de FOD Economie en FOD Financiën, die bij een invoering van voedseltaksen bevoegd zouden worden voor de controle op de maatregel, eerder sceptisch zijn. Ook de producentenorganisaties zijn kritisch. Zolang niet is bewezen dat zo’n taksen werken en de volksgezondheid dus verbeteren, zien zij een invoering ervan vooral als een fiscaal experiment. De taksen komen dan louter de overheid, die extra inkomsten kan innen, ten goede. De producenten vrezen ook dat voedseltaksen tot banenverlies en de stigmatisering van bepaalde producten zullen leiden.
Laagste inkomens sterker getroffen
Maar ook consumentenorganisaties lopen niet warm voor zo’n taks. Zij zijn vooral bezorgd over de mogelijke sociale gevolgen. Ze vrezen dat armere gezinnen zwaarder getroffen zouden worden door de taks, vermits die hun beperkte koopkracht verder zou verkleinen. Toch zijn sommige consumentenvertegenwoordigers wel te vinden voor voedseltaksen, op voorwaarde dat de invoering ervan aantoonbare gezondheidsvoordelen oplevert en ondersteund wordt door sensibiliseringsacties.
“Voedseltaksen zullen in België niet snel worden ingevoerd. Hiervoor moet eerst hun effectiviteit worden aangetoond. Maar daarvoor is onderzoek rond voedseltaksen nodig en tot heden waren er nog geen concrete plannen voor zulke studies. Misschien dat daar straks onder een nieuwe regering verandering in komt?”, zo concluderen de onderzoeksters.
Isabelle Moncarey en Sofie Van den Abeele deden mee aan de Vlaamse Scriptieprijs 2013. Stuur jouw in voor de Vlaamse Scriptieprijs 2014 en maak kans op 2500euro en heel wat persaandacht voor je scriptie! Alle info op www.scriptieprijs.be
