10 veel gestelde vragen over het coronavirus

Een illustratie van het coronavirus © reuters
Trui Engels
Trui Engels Journalist Knack

Het nieuwe coronavirus spreekt tot de verbeelding van mens en media. Wetenschappers werken ondertussen overuren om het virus te ontmaskeren. Wij geven alvast antwoorden op enkele veel gestelde vragen.

Is het toeval dat na SARS nu ook deze nieuwe longziekte haar oorsprong in China kent?

Nee. Coronavirussen komen voor bij zowel mensen als dieren. In China wonen grote aantallen mensen heel dicht samen met dieren. Het is bijna met 100 procent zekerheid te stellen dat het nieuwe coronavirus (2019-nCoV of Wuhan-virus) een dierlijke oorsprong (wellicht een vleermuis) heeft en vervolgens gemuteerd is via een intermediaire gastheer in een wild dier (mogelijk een slang) om naar de mens over te gaan. De eerste gevallen van dit nieuwe virus konden teruggeleid worden naar een dierenmarkt in de Chinese miljoenenstad Wuhan, waar wilde dieren worden verkocht voor consumptie. SARS, dat ook in China ontstond in 2002, werd door vleermuizen overgedragen op civetkatten, kleine marterachtige diertjes, en vervolgens op de mens.

Hoe verrassend is de uitbraak van dit nieuwe virus?

De uitbraak van het virus is niet helemaal een verrassing. Al in 2015 waarschuwde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) voor coronavirussen als een van de opkomende pathogenen die mogelijk ernstige uitbraken zouden veroorzaken in de nabije toekomst. Dat is te verklaren door de steeds groeiende bevolkingsdichtheid en de stijgende mobiliteit van de mens, waardoor ook de habitat van wilde dieren in het gedrang komt. Er zijn tot nog toe 7 menselijke coronavirussen geïdentificeerd: 2 in de jaren 60 (HCoV-229E en HCoV-OC43), in 2003 was er SARS-CoV en daarna volgden nog HCoV-NL63 (2004), HCoV-HKU1 (2004) en MERS-CoV (2012). Het zevende (2019-nCoV) is de reden waarom je dit artikel nu leest.

Het voordeel van verschillende virusuitbraken is dan weer dat de wereld telkens lessen kan trekken uit de aanpak ervan. Een les die men alvast uit de SARS-epidemie heeft getrokken is dat censuur niet werkt.

Is de griep niet gevaarlijker?

Hoe het 2019-nCoV zich verhoudt tot het griepvirus is momenteel niet te vergelijken wegens te weinig gegevens over het aantal besmette mensen. Vast staat dat hoe meer mensen besmet raken, hoe meer doden er vallen. En daar lijkt de griep alvast de kroon te spannen. Volgens de WHO sterven er jaarlijks 291.000 tot 646.000 mensen aan (de gevolgen van) de griep. De dodentol van het 2019-nCoV staat voorlopig op enkele honderden. Als we naar het sterftepercentage kijken , is er meer reden tot bezorgdheid. Voorlopig lijkt de sterftegraad voor het nieuwe coronavirus op 3 procent te liggen, al is dat percentage onder voorbehoud. Wellicht is maar een fractie van de gevallen bekend bij de autoriteiten en is er een groot aantal mensen besmet met het virus zonder ernstige symptomen te vertonen. De seizoensgriep infecteert jaarlijks heel wat meer mensen (5 miljoen ernstige gevallen per jaar voor een gewone seizoensgriep) en vertoont een sterftegraad die gaat van 0,1 procent tot 2,5 procent (Spaanse griep). Als het Wuhan-virus zich op grootschalige wijze over evenveel miljoenen mensen zou verspreiden, zou het mogelijk wel verwoestende gevolgen hebben. In tegenstelling tot het griepvirus is bovendien de volledige menselijke populatie vatbaar voor het nieuwe coronavirus omdat nog nooit iemand het eerder gehad heeft.

In hoeverre is dit virus vergelijkbaar met SARS en MERS?

Het nieuwe virus en SARS behoren tot dezelfde familie van coronavirussen en hebben 80 procent genetische overeenkomsten. De symptomen van het nieuwe virus zijn wel heel anders dan SARS (spierpijn, hoofdpijn, keelpijn). Het nieuwe coronavirus wordt ook beschouwd als minder krachtig en minder dodelijk, maar is wel besmettelijker. Volgens de WHO had SARS een sterftecijfer van 9,5 procent. MERS, nog een ander coronavirus dat in 212 verscheen op het Arabisch schiereiland, had een sterftecijfer van 34,5 procent. Ter vergelijking: bij de ebola-uitbraak in West-Afrika stierf gemiddeld zo’n 70 procent van de mensen die aan de ziekte leden.

Wat zijn de symptomen van het nieuwe virus?

De huidige bepaling van de symptomen is gebaseerd op slechts een beperkt aantal gevallen. Voor een beter begrip van de ziekte is een grotere studie nodig. Sommige besmette personen vertonen weinig tot geen symptomen, anderen zijn ziek met symptomen als koorts, hoesten, lopende neus, ademhalingsproblemen en ademnood. De symptomen verschijnen gemiddeld 5 dagen na de besmetting met als eerste de koorts, daarna een droge hoest en na een week kortademigheid. In bepaalde gevallen heeft de ziekte tot nierfalen, longontsteking en de dood geleid.

Bestaat er een vaccin of een behandeling?

Momenteel is er geen vaccin tegen 2019-nCoV. Verschillende instituten zoeken naar een mogelijk vaccin. In het Rega Instituut van de KU Leuven is er zelfs al een doorbraak waarbij een vaccin tegen gele koorts ook inzetbaar is tegen het coronavirus. Het zou echter nog een jaar duren vooraleer de eerste patiënten behandeld kunnen worden.

Ook een specifieke behandeling voor het virus is er niet. Aangezien het om een virale aandoening gaat, helpen antibiotica niet. In de meeste gevallen verdwijnen de symptomen vanzelf. De genezing zal vooral afhangen van de kracht van het eigen immuunsysteem. Mensen met ernstige symptomen met complicaties kunnen in het ziekenhuis opgenomen worden waar hun symptomen verlicht worden. De patiënten die tot nog toe gestorven zijn aan het coronavirus hadden al te kampen met een slechte gezondheid. Net als bij het griepvirus lijkt dat laatste dan ook de grootste risicofactor te zijn. Opvallend dan weer is dat er heel weinig kinderen besmet zijn.

Hoe kan je jezelf beschermen?

10 veel gestelde vragen over het coronavirus
© getty

Houd een basishygiëne aan door je hand voor je mond te houden wanneer je hoest en niest en was je handen grondig met water en zeep. Vermijd indien mogelijk nauw contact met iemand die symptomen van een verkoudheid vertoont. Zorg dat eieren en vlees goed doorbakken zijn.

Helpen mondmaskertjes tegen het virus?

Bij elke virusuitbraak duiken er beelden op van mensen met medische maskertjes. Virologen staan sceptisch tegenover het gebruik ervan tegen virussen en bacteriën die zich via de lucht verspreiden. De maskers zitten vaak te los en hebben geen luchtfilter. De virussen kunnen bovendien ook via de ogen overgaan. Toch kunnen de maskers bescherming bieden tegen andermans hoesten en niezen en helpen om de overdracht tussen hand en mond tegen te gaan. Mensen betasten hun gezicht immers zo’n 23 keer per uur. In ieder geval zijn eenvoudige hygiënische maatregelen zoals handen grondig wassen met water en zeep veel effectiever.

Hoe verspreidt het virus zich?

Het virus, dat een dierlijke oorsprong heeft, verspreidt zich nu van mens op mens. Vermoed wordt dat het overgaat via druppeltjes via het hoesten en niezen, vergelijkbaar met het influenzavirus (griep). Het is nog niet duidelijk hoe besmettelijk 2019-nCoV precies is. Zo weten we niet zeker of het zich al verspreidt nog voor de eerste symptomen zichtbaar zijn. Als dat het geval is, vormt dat een ernstig probleem. Het is ook niet duidelijk of het virus besmettelijker wordt naarmate de ziekte vordert, zoals bij ebola.

Kan het virus met een pakje uit China meeliften?

In deze bol.com-tijden belanden er in onze brievenbus heel wat pakketjes met ‘Made in China’-producten. Het risico dat het virus met die producten meereist, is klein omdat coronavirussen minder dan 24 uur overleven buiten het lichaam. Voor het SARS- en MERS-virus, dat nauw verwant is met het nieuwe virus, was dat slechts enkele uren.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content