…100 jaar geleden: 14 september 1919 De ELTA

Vliegdemonstratie tijdens de ELTA. Met zijn vleugelwijdte van dertig meter, vier motoren en 41 zitplaatsen was de Handley Page het grootste vliegtuig dat op de ELTA te zien was.

Na zes weken sluit de Eerste Luchtverkeer Tentoonstelling Amsterdam (ELTA) haar deuren. De twee initiatiefnemers, Albert Plesman en Marinus Hofstee, beiden vliegers bij de in 1913 opgerichte militaire Luchtvaartafdeling (LVA), kunnen tevreden zijn. Tijdens de Eerste Wereldoorlog heeft de militaire luchtvaart een enorme vlucht genomen, vooral in Duitsland waar de Nederlander Anthony Fokker zo’n 700 vliegtuigen bouwt voor de Duitse luchtmacht. In het neutrale Nederland gebeurt echter weinig. Plesman en Hofstee willen daar met een luchtvaarttentoonstelling verandering in brengen.

Op 1 augustus opent koningin Wilhelmina in Amsterdam-Noord de ELTA. Het gaat meteen al mis, wanneer een watervliegtuig tegen een huis vliegt. De piloot overleeft de crash, maar zijn medevlieger overlijdt. In twee enorme hallen van (95x72x9 meter) staan 51 vliegtuigen en tientallen informatiestands. Met een kaartje van ? 1,20 kan men ook het lunapark en de vliegweide met vliegdemonstraties en parachutespringen bezoeken. Voor veertig gulden (2,5 arbeidersweekloon) maken 3.265 mensen een rondvlucht. Voor een extra gulden tekent de piloot een persoonlijke oorkonde.

De tentoonstelling trekt welgeteld 545.167 betalende bezoekers. Tel daarbij op de vele tienduizenden die buiten het terrein naar de demonstraties hebben gekeken, dan mag van een ongekend succes worden gesproken. Reden voor Plesman op 7 oktober 1919 de ‘Koninklijke Luchtvaart Maatschappij voor Nederland en Koloniën’ op te richten met als thuisbasis de militaire vliegweide Schiphol. Op 17 mei landt 1920 landt hier het eerste in Londen opgestegen burgervliegtuig met aan boord in de nog open cabine twee journalisten, gevolgd door Anthony Fokker met zijn nieuwste toestel met een gesloten cabine voor vier personen. Plesman is onder de indruk en jarenlang zal de KLM bij Fokker toestellen kopen. Zij worden gebouwd in Amsterdam-Noord in de fabriek op het voormalige ELTA-terrein, dat Fokker heeft gekocht. Pas in 1951 verhuist de Fokkerfabriek naar Schiphol.

Het Affiche van de luchtvaarttentoonstelling.
Het Affiche van de luchtvaarttentoonstelling.
De twee tentoonstellingshallen.
De twee tentoonstellingshallen.

Partner Content