Officieel bereikten de Europese partijen een akkoord over de benoeming van de nieuwe commissievoorzitter. Maar op dit moment vindt er achter de schermen een heuse interpretatieoorlog plaats.
Maandagmiddag liep het nieuws binnen dat de Europese partijen een akkoord bereikten over de benoeming van de nieuwe Commissievoorzitter. Maar dat klopte niet helemaal. De interpretatie van de afgesproken voorwaarden – de zogenaamde kleine lettertjes – zorgen voor spanning.
Dinsdagvoormiddag kwamen de fractievoorzitters van de verschillende partijen in het Europees Parlement samen om zich te beraden over de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie. Daarbij bevestigden Guy Verhofstadt (Open VLD) en co. de ambitie om het systeem van de Spitzenkandidaten te blijven respecteren. Wat houdt dat precies in? De Europese Raad, de verzameling van de 28 regeringsleiders en staatshoofden, moet na de verkiezingen een kandidaat-commissievoorzitter aan het Europees Parlement voordragen. Maar die wil sinds de vorige Europese verkiezingen enkel iemand goedkeuren die tijdens de verkiezingscampagne Europees lijsttrekker was. Die lijsttrekker wordt ook wel eens een Spitzenkandidaat genoemd.
Onenigheid
De fractievoorzitters in het Europees Parlement kwamen in een gemeenschappelijke verklaring twee voorwaarden overeen waaraan de nieuwe commissievoorzitter moet voldoen. In de eerste plaats moet die naar aanloop van de verkiezingen zijn programma en persoonlijkheid bekend hebben gemaakt. Daarnaast moet de voorzitter in spe zich hebben ingelaten in een Europese campagne.
Voldoet brexitonderhandelaar Michel Barnier nu eigenlijk aan de voorwaarden of niet?
Maar ondanks het gemeenschappelijk statement heerst er bij de verschillende fracties onenigheid over de interpretatie van wat er precies werd afgesproken.
Volgens de Europese Volkspartij (EVP) wordt in de verklaring bevestigd dat enkel de officiële lijsttrekkers aanspraak kunnen maken op het commissievoorzitterschap. Lees: de christendemocraten willen dat hun kandidaat Manfred Weber binnenkort zijn partijgenoot Jean-Claude Juncker vervangt op de hoogste verdieping van het Berlaymontgebouw. De Duitser is de lijsttrekker van de grootste partij en heeft dus recht op het voorzitterschap, luidt de redenering.
Maar volgens de liberalen betekenen die voorwaarden niet noodzakelijk dat de nieuwe commissievoorzitter effectief lijsttrekker moet zijn. Huidig eurocommissaris voor Mededinging Margrethe Vestager was bijvoorbeeld geen officiële lijsttrekker, maar heeft tijdens de verkiezingscampagne wel deelgenomen aan de verkiezingscampagne waarin ze de standpunten van haar partij verdedigde. De EVP vindt dat ze pas na de verkiezingen openlijk de ambitie heeft geuit om Juncker op te volgen en dat de Deense niet in aanmerking komt.
Zelfs Michel Barnier (EVP), die de afgelopen maanden prominent in beeld kwam als brexitonderhandelaar, kan volgens de liberalen nog commissievoorzitter worden. Tijdens een toespraak in München viel Barnier begin mei uit tegen nationalisten en populisten. In diezelfde speech zei Barnier dat hij niet in de politiek was gegaan om langs de zijlijn toe te kijken. Dat moet volstaan om aan de voorwaarden te voldoen, vinden Verhofstadt en co.
Afkeer van Weber
De liberale familie heeft goede redenen om de gemeenschappelijke verklaring op die manier te formuleren. Eerst en vooral zijn ze eigenlijk tegen het Spitzenkandidatensysteem zoals het er nu uitziet. Verhofstadt en Frans president Emmanuel Macron vinden de huidige manier van werken zinloos zonder een Europese kieskring. Bovendien willen beide heren niet dat de grootste familie automatisch het commissievoorzitterschap toebedeeld krijgt. Hun Alde-partij is pas de derde grootste en kan dus maar moeilijk aanspraak maken op de meest gegeerde topfunctie.
Tenslotte hebben Macron en Verhofstadt een serieuze afkeer van Manfred Weber. Daar staan ze niet alleen in. Ook de Europese groenen en sociaaldemocraten vinden dat Weber de oude politieke cultuur belichaamt. Al willen die laatsten natuurlijk ook dat hun kandidaat Frans Timmermans de nieuwe commissievoorzitter wordt. Kathleen Van Brempt, vicevoorzitter van de sociaaldemocratische fractie in het Europees Parlement, zei enkele maanden geleden aan Knack dat haar fractie de kandidatuur van Weber niet zal steunen.
Door de algemene en vage voorwaarden in de gemeenschappelijke verklaring hebben zulke partijen ervoor gekozen om het speelveld voorlopig nog zo groot mogelijk te houden. De bal ligt daardoor in het kamp van de Europese Raad. De Europese staats- en regeringsleiders kwamen dinsdagavond samen in Brussel om de verdeling van de Europese topfuncties te bespreken. Het wordt uitkijken of zij het de komende weken wel eens geraken wie er al dan niet aan de voorwaarden voldoet.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
