Waarom Spaans premier Sanchez tegen wil en dank afhankelijk is van de onafhankelijken

Pedro Sanchez © belga
Kamiel Vermeylen

In Spanje heeft sociaaldemocratisch premier Pedro Sanchez een voorlopig bestuursakkoord gesloten met het links-radicale Podemos. De zogenaamde samenwerkingsregering moet andere partijen verleiden om mee op de kar te springen. Maar het ziet er niet goed uit.

Ruim een jaar geleden bracht voorzitter van de Spaanse sociaaldemocraten (PSOE) Pedro Sanchez de centrumrechtse regering met een motie van wantrouwen ten val. Na het zoveelste corruptieschandaal was de centrumrechtse Partido Popular (PP) van toenmalig premier Mariano Rajoy een vogel voor de kat. Sanchez bracht een minderheidsregering op de been met gedoogsteun van het links-radicale Podemos, de Catalaanse separatisten en enkele onafhankelijken.

Versnippering

Maar begin dit jaar liep het tijdens de onderhandelingen over de begroting grondig mis. Hoewel Sanchez bereid leek om de Catalanen meer autonomie te geven in ruil voor hun steun, eisten de separatisten uit balsturig dogmatisme een nieuw en geldig onafhankelijkheidsreferendum. Niet de eerste keer dat de Catalaanse separatisten hun hand overspeelden. De Spaanse premier weigerde en de begroting verdween in de prullenmand. Nieuwe verkiezingen waren een feit.

Eind april mocht Sanchez een overwinning op zijn mouw spelden. Maar het was meteen duidelijk dat de regeringsformatie geen gemakkelijke opgave zou worden. Eerst en vooral ging Sanchez’ overwinning voornamelijk ten koste van zijn voormalige gedoogpartner Podemos. Samen komen ze momenteel aan 165 zetels, elf tekort om een linkse meerderheid te vormen. Ook rechts kan op eigen houtje geen coalitie op de been brengen. De reden? 38 van de in totaal 350 zetels zijn verdeeld over acht regionale partijen in het land.

Een centrumcoalitie tussen de sociaaldemocraten en de PP is helemaal uitgesloten. Bij de Partido Popular zijn ze de motie van wantrouwen nog niet vergeten, terwijl Sanchez niet in zee wil met een partij die nog steeds een zweem van corruptie meedraagt. Een samenwerking met de liberale Ciudadanos dan maar? Evenzeer onwaarschijnlijk. De sociaaleconomische strekkingen van beide partijen liggen mijlenver uit elkaar. Bovendien hebben de liberalen deze week besloten om op regionaal niveau in zee te gaan met de radicaal-rechtse neofieten van Vox.

Sanchez kan voorlopig niet om de separatisten heen. Maar andere partijen willen hem slechts steunen als hij zonder hen bestuurt.

Sanchez moet dus op zoek naar andere partners wil hij de ambtsaanvaarding overleven. Om officieel geïnstalleerd te worden heeft zijn regering in de eerste ronde een absolute meerderheid nodig. Maar daar lijkt hij niet aan te zullen geraken. In de tweede ronde volstaat een simpele meerderheid. Als partijen zich onthouden kunnen ze dus een grote invloed hebben op de uitslag.

Aangebrand

Vorige week werd hij door koning Felipe VI als formateur aangeduid – de formatie werd over de Europese verkiezingscampagne getild. Vrijwel onmiddellijk werd duidelijk dat het radicaal-linkse Podemos zijn huid duur wilde verkopen. Voorzitter Pablo Iglesias gaf te kennen dat zijn partij niet langer als gedoogpartner, maar wel als volwaardige regeringsvennoot wil deelnemen. In de vorige regering leverde Podemos namelijk geen enkele ministerpost en daar moet verandering in komen. Op het eerste gezicht vormt die eis geen probleem, ware het niet dat beide partijen nog op zoek moeten naar andere partners en niet iedereen even happig is op een samenwerking met de links-radicalen.

Omdat de Catalaanse onafhankelijkheidspartijen goed zijn voor 22 zetels, lijken zij opnieuw de gedoodverfde partner om gedoogsteun te leveren. Maar ditmaal heeft Sanchez goede redenen om niet meer in dezelfde val te trappen. Eerst en vooral dreigen de separatisten dezelfde eisen te stellen als voordien. Bovendien zitten enkele prominente Catalaanse parlementsleden, waaronder ERC-voorzitter Oriol Junqueras, nog steeds in de cel voor hun betrokkenheid bij het onafhankelijkheidsreferendum in 2017. Nu het proces tegen de twaalf separatisten is afgelopen en de uitspraak in de herfst wordt verwacht, bereikt de politieke hoogspanning in het land een nieuw hoogtepunt.

Voor Sanchez is het té riskant om structureel samen te werken met personen die aankijken tegen een gevangenisstraf van meer dan tien jaar. Dat zou voor het rechtse blok koren op de molen zijn. De Partido Popular en Ciudadanos willen zich bij belangrijke stemmingen bewust niet onthouden. Op die manier willen ze Sanchez ertoe verplichten om steun te zoeken bij de Catalaanse onafhankelijkheidspartijen en hem daarvoor vervolgens fel voor bekritiseren. Dat de rechtse partijen elkaar voortdurend onderling willen aftroeven met gespierde kritiek is daarvan het logische bijproduct.

Zowel Ciudadanos als de Partido Popular kondigde dinsdag aan dat ze zich ook ditmaal niet zullen onthouden. Formateur Sanchez moet dus op zoek naar andere partijen die hem uit de nood kunnen helpen. Met de Baskische onafhankelijkheidspartij NPV lopen momenteel gesprekken. Die is minder aangebrand dan haar Catalaanse evenknieën omdat ze tot voor kort nog gedoogsteun gaf aan de minderheidsregering van voormalig premier Rajoy.

Afhankelijk

Sanchez wil het zekere voor het onzekere nemen en moet daarom nog op zoek naar andere partijen. Daarvoor komen onder meer de regionale spelers uit de Canarische eilanden en Navarra in beeld. Probleem is echter dat die conservatieve partijen niet erg hoog oplopen met Podemos. Met dat in het achterhoofd speelde Sanchez het erg slim en vormde samen met Podemos de basis voor een samenwerkingsregering. In die constellatie krijgt Podemos naar alle waarschijnlijkheid geen ministerpost toebedeeld – voor de partij was het voorstel te nemen of te laten. Omdat Iglesias geen andere keuze had, besloot hij om voor het eerste te gaan.

Met het manoeuvre lijkt de regering minder aangebrand en heeft Sanchez de steun van de regionale partij in Navarra alvast weten binnen te halen. Althans op voorwaarde dat zijn regering niet afhankelijk is van de separatistische partijen. Of Sanchez ook nog andere partijen zal kunnen overtuigen, blijft voorlopig koffiedik kijken. Momenteel moet hij er nog op hopen dat een van de Catalaanse of Baskische partijen zich bij de tweede stemming onthouden. En laat die afhankelijkheid van de onafhankelijken hetgeen zijn wat Sanchez zo graag wil voorkomen.

De premier heeft er intussen mee gedreigd dat er nieuwe verkiezingen zullen komen indien hij onvoldoende steun vergaart. Nu Sanchez de wind in de zeilen heeft, moet dat andere partijen ertoe nopen om de regering te steunen of om zich te onthouden in de tweede ronde. Anders kunnen de Spanjaarden binnenkort voor een derde keer in een half jaar naar de stembus.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content