‘Rusland heeft zwaar geblunderd, maar de strijd is nog niet gestreden’

‘Oorlogen zijn grillig en moeilijk te voorspellen, en het wedervaren van dictators is al helemaal iets waar men moeilijk peil op kan trekken’, schrijft Jonathan Holslag (VUB).

Vladimir Poetin heeft zich vertild aan Oekraïne. Hij heeft zijn militaire slagkracht overschat, hij heeft de tegenstander onderschat. Hij volgt daarmee de overmoed van de regimeveranderingscampagnes van George W. Bush, met dat verschil dat het Russische defensiebudget zeventien keer kleiner is dan dat van het Westen tijdens de global war on terror. Net zoals het Westen riskeert Rusland het onderspit te delven. Maar dat is geen zekerheid.

De Russische bevolking mort, maar de bevolking is vooral verdeeld. Er is nog steeds een harde kern die de oorlog steunt. Argwaan tegenover het Westen is wijdverbreid. De notie dat het Westen wapens levert die in burgerzones worden ingezet en mee de burgerdoden verklaren, wordt in de Russische pers breed uitgesmeerd. De internationale gemeenschap is kritisch, maar landen als India en China weigeren de invasie te veroordelen en wachten af hoe de oorlog kantelt.

Rusland heeft troeven. Om te beginnen ligt Oekraïne nabij. Zodra veldslagen, zoals die rond Kiev, in het Russische voordeel zouden beginnen te kantelen, kan dat de logistieke kosten voor het Kremlin beperken. Het heeft geen dure vliegdekschepen of eindeloze vloot transportvliegtuigen nodig. Rusland heeft bovendien de intentie om te blijven, in tegenstelling tot het Westen in Irak en Afghanistan. En het heeft belangrijke uitvalbasissen: de Krim, Donbas, Belarus.

Als Kiev valt, zal een jarenlange, harde guerrillacampagne volgen. Maar Rusland zal het theater relatief goed kunnen afsluiten. Het zou grote delen van de grens moeten kunnen controleren. Bovendien zal Rusland bij winst in de grote steden beschikken over middelen en een aanzienlijke afschrikkingskracht om de bevoorradingslijnen af te snijden en westerse bemoeienis in Oekraïne te ontmoedigen. We evolueren ook naar een situatie waarin alle vrouwen en kinderen Kiev hebben verlaten en de stad door Rusland beschouwd zal worden als een militair bolwerk, waartegen grof geweld, zoals in Charkiv en Marioepol, denkbaar wordt.

Als Kiev valt en Rusland de verovering consolideert, zullen onvermijdelijk gesprekken met het Westen volgen. Landen die zich nu afzijdig houden, zoals China en India, zullen hun relaties met Rusland snel herstellen. Rusland is economisch ernstig verzwakt, maar het land heeft gigantische rijkdommen waarvoor allerlei klanten staan te trappelen: van aardgas over titanium tot graan.

Het blijft belangrijk om voorbij de soms nogal eenzijdige berichtgeving te kijken. Rusland heeft zwaar geblunderd en vertoont belangrijke gebreken, maar de strijd is nog niet gestreden. Dictators kunnen omgeworpen worden, zeker als de censuur en propaganda omzeild worden. Maar dat gebeurt meestal niet snel. Rusland moet de komende weken winnen. Als dat niet gebeurt, betekent dat het einde van Poetins macht en een enorme deuk in de Russische invloed. In zo’n scenario wacht het Westen een formidabele uitdaging: het moet zowel met een verzwakt Rusland als met een in puin geschoten Oekraïne leren omgaan.

Als Rusland de komende weken wel militair vooruitgang boekt, zal de bredere context eveneens opnieuw beginnen te kantelen. We zullen dan geen volledige normalisatie meemaken, maar evenmin hoeft dit een complete isolatie of implosie in te houden. Behoedzaamheid blijft aangewezen. Oorlogen zijn grillig en moeilijk te voorspellen, en het wedervaren van dictators is al helemaal iets waar men moeilijk peil op kan trekken. Pas als het stof om Kiev de komende weken of maanden wat gaat liggen, zullen we kunnen inschatten hoe de situatie finaal kantelt.