Tsjechië gaat het recht op zelfverdediging met wapens verder in de grondwet verankeren. Verweer tegen de Europese Unie of een onnozel staaltje symboolpolitiek?
Tsjechië en geweren: het zijn twee handen op één buik. In Tsjechië zijn er ongeveer 900.000 vuurwapens officieel geregistreerd – meer dan het dubbele van België per hoofd van de bevolking. Bij de laatste regularisatie- en amnestieperiode voor niet-vergunde wapens werden zelfs anti-luchtafweergeschut en een tank uit de tijd van de Tweede Wereldoorlog aangegeven. Het woord ‘pistool’ stamt niet toevallig af van het oud-Tsjechische pístala.
Aanslagen
Die cultuur maakt reeds een tijdlang deel uit van een politieke strijd waarin er over dat wapenbezit gediscussieerd. Binnenkort wordt het onvoorwaardelijke recht op het bezit van lichte vuurwapens in de grondwet verankerd. Concreet gaat het om ‘het recht om onder de wettelijke bepalingen het eigen leven of dat van anderen met wapens te verdedigen’. De beslissing werd reeds door beide kamers van het Tsjechische parlement goedgekeurd en wacht enkel nog op de handtekening van president Milos Zeman.
Het debat rond het vuurwapenbezit kwam ruim vijf jaar geleden op gang na de terroristische aanslagen in Kopenhagen en Parijs op gang. In een reactie op de gebeurtenissen op de redactie van Charlie Hebdo, de dubbele schietpartij nabij een kunstencentrum en synagoge in de Deense hoofdstad en het drama in concertgebouw Bataclan probeerde de Europese Commissie van toenmalig voorzitter Jean-Claude Juncker het persoonlijke bezit en de aankoop aanzienlijk te bemoeilijken.
Met succes: eind mei 2017 kwamen de lidstaten en het Europees Parlement tot een akkoord. Daarin werd vooral de toegang tot semiautomatische vuurwapens beperkt aangezien die relatief gemakkelijk tot volautomatische versies kunnen worden omgebouwd en bij een eventuele aanslag enorm veel schade kunnen aanrichten. Daarnaast maakte de Europese richtlijn het wapenbezit voor onder meer jagers, sportschutters en verzamelaars een stuk strenger. Het hoeft weinig te verbazen dat het Europese initiatief door hen erg lauw ontvangen werd.
Beroep
Ook in Tsjechië kon het pakket op weinig goeddunken rekenen. Praag ging met de steun van Polen en Hongarije via het Europees Hof van Justitie in het verweer. Bedoeling was om de richtlijn deels of zelfs helemaal teniet te doen. Tsjechië ving echter nul op het rekest in Luxemburg. Uiteindelijk zette Tsjechië de Europese richtlijn zonder al te veel verpinken om in nationale wetgeving om een Europese inbreukprocedure en sancties van het Europees Hof van Justitie te vermijden.
Ook stuitte de Europese richtlijn op een aanzienlijke portie protest van onder meer wapenverzamelaars en jagersverenigingen. In geen tijd verzamelden zij 100.000 handtekeningen om wapenbezit beter te beschermen. Ze werden daarbij gesteund door de relatief invloedrijke wapenlobby in het land. Denk maar aan de legendarische Amerikaanse wapenfabrikant Colt’s Manufacturing Company, die een klein half jaar geleden werd overgenomen door het Tsjechische concern Ceska Zbrojovka Group SE.
De toenmalige Tsjechische minister van Binnenlandse Zaken Milan Chovanec ging met die petitie aan de slag en ontwierp een grondwettelijke uitzondering waarin wapengebruik in tijden van terrorisme net wél wordt toegelaten. Al is het maar de vraag wat van dat alles het nut is. Ten eerste houdt de grondwetswijziging rekening met de gehekelde Europese richtlijn en zal die dat ook met eventuele toekomstige Europese afspraken doen. Bovendien, aldus critici, is het recht om zichzelf te verdedigen met een vuurwapen reeds in artikel 6 van het Tsjechische handvest voor grondrechten en vrijheden vervat.
Symboolpolitiek
Met andere woorden: de grondwetsverankering zet momenteel weinig zoden aan de dijk. Hoewel ook de meeste oppositiepartijen voor de grondwetsaanpassing hebben gestemd, weerklinkt ook de kritiek dat de regering aan symboolpolitiek doet. De Tsjechische politoloog Jiri Pehe liet in een reactie optekenen dat het initiatief ‘misschien wel de meest onnodige rechtshandeling van de Senaat in haar hele bestaan’ is. Op acht en negen oktober staan er in Tsjechië verkiezingen voor het Lagerhuis van het Parlement op het programma.
In die context wordt Tsjechië misschien nog wel meer dan voordien het Europese walhalla voor hen die een vuurwapen willen bezitten. In het land hebben ongeveer 300.000 mensen een wapenvergunning. In de zestigtal schietstanden in het land kan men relatief gemakkelijk met een Kalasjnikov aan de bak, zonder al te gedegen controles. Het is een van de redenen waarom sommige extreemrechtse politieke groeperingen graag naar Tsjechië afreizen voor hun zogenaamde trainingskampen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
