Italiaanse politieke crisis: ‘Silvio Berlusconi wordt andermaal de kingmaker’

Italiaans premier Giuseppe Conte © belga
Kamiel Vermeylen

Italiaans premier Conte heeft zijn vel voorlopig gered. ‘Zonder het te beseffen heeft Renzi zijn eigen politieke toekomst op het spel gezet.’

Vorige week zegde de voormalige eerste minister Matteo Renzi (Italia Viva) zijn steun aan huidig premier Giuseppe Conte op. Daarmee bracht hij de coalitie tussen de Vijfsterrenbeweging (M5S) en de Partido Democratico (PD) aan het wankelen. Conte trok maandag maandag en dinsdag naar respectievelijk de Kamer en de Senaat om het vertrouwen te vragen. Met succes. Zowel maandag als dinsdag overtrof hij de verwachtingen, al kreeg hij in de Senaat zoals verwacht geen absolute meerderheid achter zich. Knack vroeg tekst en uitleg aan Daniele Albertazzi, professor politologie aan de universiteit van Birmingham.

Aan de basis van de politieke crisis ligt gekibbel over het Europese herstelfonds. De Italiaanse regering kan de komende jaren meer dan 200 miljard euro uitgeven, maar geraakt het niet eens over de manier waarop het dat moet doen.

Daniele Albertazzi: Conte meet zichzelf een technocratisch imago aan van iemand die met een half been buiten de regering staat. Hij wil de toewijzing van de Europese middelen laten uitwerken door een expertenwerkgroep die enkel aan hemzelf verantwoording moet afleggen. Bovendien ontbreekt het tot op de dag van vandaag aan een duidelijk plan waar dat geld nu eigenlijk naar toe moet vloeien. Renzi gaat daar om begrijpelijke redenen niet mee akkoord. Maar die Europese geldpot is eigenlijk niet de essentie van de hele zaak.

Renzi denkt wel eens dat hij Machiavelli of Eisenhouwer is, maar in werkelijkheid bestaat zijn politieke carrière uit een lange reeks verkeerde inschattingen en strategische blunders.

Daniele Albertazzi, politoloog aan de universiteit van Birmingham.

Wat speelt er dan wel?

Daniele Albertazzi: De crisis draait eerder rond politieke strategie. Renzi’s partij Italia Viva was slechts het kleine broertje van de twee coalitiepartijen Partido Democratico (PD) en de Vijfsterrenbeweging (M5S). De oud-premier kon met andere woorden nauwelijks op het beleid wegen en zich in de kijker spelen. Daarom is hij naarstig op zoek naar politieke speelruimte en probeert hij de PD en de M5S uit elkaar te spelen. Ironisch genoeg draait die poging op het omgekeerde uit en heeft hij zijn coalitiepartners net dichter bij elkaar gebracht. Die mislukking hoeft ook niet te verbazen: Renzi denkt wel eens dat hij Machiavelli of Dwight Eisenhouwer is, maar in werkelijkheid bestaat zijn politieke carrière uit een lange reeks verkeerde inschattingen en strategische blunders.

De partij van Renzi heeft zich bij de vertrouwensstemming in de Senaat onthouden.

Albertazzi: Precies. Pas na enkele dagen is het besef ingesijpeld dat hij eigenlijk geen kant op kan, hoewel dat in de sterren geschreven stond. Zonder het te beseffen heeft Renzi zijn eigen politieke toekomst op het spel gezet. Door een wijziging van de grondwet worden zowel de Senaat als de Kamer van Volksvertegenwoordigers na de volgende verkiezingen een stuk kleiner. Het beperkte aantal afgevaardigden die Renzi heeft, zal door dit flauwe manoeuvre nog kleiner worden dan momenteel reeds het geval is. Zijn partijgenoten voelen de bui al hangen en denken erover na om andere politieke oorden op te zoeken. Daarom stemden enkelen onder hen gisteren reeds voor Conte en zag Renzi zichzelf verplicht om niet tegen Conte te stemmen.

Van Conte wordt wel eens gezegd dat hij een politieke overlever is. Een terechte inschatting?

Albertazzi: Conte heeft er goed aan gedaan om na Renzi’s manoeuvre niet meteen zijn ontslag aan te bieden. Maar dat hij nog premier is, heeft meer te maken met de flaters van zijn collega’s dan met hemzelf. Matteo Salvini stapte vorig jaar uit de regering om zijn goede peilingen te verzilveren, maar had er domweg niet op gerekend dat de Partido Democratico en de Vijfsterrenbeweging het op een akkoordje zouden gooien. En de blufpoker die Matteo Renzi probeert te spelen, is van zo’n bedenkelijke kwaliteit dat Conte – hoewel verzwakt – opnieuw in het zadel kan blijven.

Conte meent dat het in deze crisistijd niet aan de orde is om politieke spelletjes te spelen en pleit resoluut voor een Europese koers. Wie ook de pro-Europese trom roert, is voormalig premier Silvio Berlusconi. Mag Conte uit die hoek iets verwachten?

Albertazzi: Berlusconi is een van de meest onwaarschijnlijke politieke beesten van de afgelopen dertig jaar. Misschien wel in heel de Europese Unie. Ook nu zit hij weer in een zetel. In principe kan Berlusconi rustig afwachten tot aan de volgende verkiezingen. Hoewel Berlusconi geen belang heeft bij een nieuwe politieke of economische crisis moet Conte momenteel niet op zijn steun rekenen. Berlusconi is de man van centrumrechts en is er niet bij gebaat om een partij zoals de Europese Vijfsterrenbeweging een handje toe te steken. Volgens de meest recente peilingen kan de rechterzijde noch de linkerzijde een aanzienlijke coalitie op de been brengen. Berlusconi wordt andermaal de kingmaker.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content