‘Het trumpiaanse optreden van Johnson spuit flink wat gif in de gesprekken met Europa’

Boris Johnson gooit een steen in de kikkerpoel: hij wil terugkomen op een deel van het brexitverdrag met Europa.

De belangrijkste knoop die bij de uitstap van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie moest worden doorgehakt, was die van de Ierse grens. Het Goede Vrijdagakkoord uit 1998, dat een einde maakte aan het geweld in Noord-Ierland, veronderstelde onder meer dat er op het eiland geen voelbare grens meer zou zijn tussen de Ierse Republiek en Noord-Ierland, dat een deel van het Verenigd Koninkrijk blijft. Zolang de Britten lid waren van de Europese Unie was dat geen probleem. In het verdrag dat de Britse premier Boris Johnson vorige herfst met de Unie ondertekende, accepteerde hij dat Noord-Ierland deel zou blijven van de Europese douane-unie en de interne markt. Economisch zou de grens tussen het Verenigd Koninkrijk en de Unie zo in de Ierse Zee liggen. Voor de lieve vrede zouden in Noord-Ierland dan niet helemaal dezelfde regels gelden als in de rest van het Verenigd Koninkrijk.

Toen vorige week duidelijk werd dat Londen een wet voorbereidt die precies op dat deel van het uitstapakkoord terugkomt, reageerde Brussel verbaasd en boos. Dublin was verbijsterd en ook bij veel Britten overheerste ongeloof. Johnson suste dat het vooral de bedoeling was om de gesprekken met de Unie over een handelsakkoord na de brexit los te wrikken. Maar dat heeft niet iedereen zo begrepen. Als de nieuwe wet bedoeld is als een onderhandelingstactiek, schreef het zakenblad The Economist, dan is dat niet alleen dwaas maar ook gevaarlijk. Volgens de krant The Guardian kun je niet eenzijdig uitmaken welke regels je wilt naleven en welke niet.

De voorzitster van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, de Democrate Nancy Pelosi, was duidelijk: zo doen de VS geen zaken met de Britten. Want Londen plaatst zich met deze wet buiten de internationale rechtsorde. Als het op dit verdrag terugkomt, kan het dat later net zo goed met andere verdragen doen. Wat meer is: hoe kan het Verenigd Koninkrijk nu de Chinezen nog met goed fatsoen kapittelen omdat ze het verdrag over de overdracht van Hongkong niet respecteren?

Het trumpiaanse optreden van Johnson spuit flink wat gif in de gesprekken met Europa. Dat dreigt met gerechtelijke stappen, maar onderhandelt ondertussen verder. Hoofdonderhandelaar Michel Barnier zag vorige week zelfs vooruitgang. Hij liet ook fijntjes weten dat Johnson vorig jaar uiteindelijk ook inbond. De brexit staat normaal niet op de agenda van de Europese top van volgende week. Die overlegt over de migratiepolitiek en over de toenemende spanning tussen Griekenland en Turkije. Maar het kan moeilijk anders of de naam van Boris Johnson zal nu toch ook vallen.