De Europese Commissie wil de Schengenzone hervormen. Het grensvrije gebied dat intussen 26 landen omvat moet niet helemaal op de schop, maar zou weerbaarder gemaakt moeten worden.
Vooral de ongecoördineerde, veralgemeende grenscontroles die lidstaten invoeren in tijden van crisis zijn de Commissie een doorn in het oog.
Het is vooralsnog een hoofdzakelijk theoretisch oefening, maar als het van de Commissie afhangt, moet de Schengenzone worden versterkt om haar te behouden. ‘Schengen is een goed geoliede machine, maar zoals elke machine moeten haar fundamenten voortdurend versterkt worden zodat ze kan blijven meegaan’, zegt vicevoorzitter van de Commissie Margaritis Schinas.
Ten eerste zouden de controles aan de buitengrenzen verbeterd moeten worden. Dat kan door de verdere uitbouw van de grens- en kustwacht, maar ook door een meer gestroomlijnd migratiebeleid.
De lidstaten moeten ten tweede ook binnen de Schengenzone hun samenwerking versterken. Zo belooft de Commissie een voorstel om de politiediensten beter te coördineren en een update van het netwerk waarbinnen DNA-gegevens, vingerafdrukken en informatie over voertuigregistratie beter kunnen worden uitgewisseld.
Een derde prioriteit voor de Commissie is het weerbaarder maken van de Schengenzone voor toekomstige crisissen. Tegen het einde van het jaar wil ze een herziening van de grenscode voorstellen, die voor meer coördinatie moet zorgen en kan garanderen dat het opnieuw invoeren van grenscontroles een laatste redmiddel blijft.
Tijdens de migratiecrisis van 2015-2016 en de coronapandemie voerden verschillende landen – ook België – vaak op eigen houtje grenscontroles in. ‘Die hebben eerlijk gezegd niet veel geholpen, maar net onze ‘way of life’ gehinderd’, verwoordde Schinas woensdagmiddag de ergernis in het Berlaymontgebouw.
Weten wie zich op het grondgebied bevindt
Belgisch staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) steunt de nieuwe strategie voor de Schengenzone, en met name ‘het voorstel voor sterke buitengrenzen en de systematische check van iedereen die de Schengenzone binnenkomt’. ‘We moeten weten wie zich op het grondgebied bevindt. Uit een rapport van 2018 blijkt dat een kwart van de binnenkomsten onvoldoende gecheckt wordt. Ik ben dan ook blij dat de Europese Commissie dit opneemt en hier iets aan wil doen’, zegt hij in een mededeling. Vooral de ambitie om tegen 2023 de informatiesystemen inzake grens- en migratiemanagement op elkaar aan te sluiten, vindt hij ‘ambitieus maar noodzakelijk’.
Mahdi benadrukt wel dat het recht om asiel aan te vragen gewaarborgd moet worden voor wie aan de Europese buitengrenzen aanklopt.
Als het van de Europese Commissie afhangt, kan de Schengenzone ook verder worden uitgebreid. Bulgarije, Roemenië en Kroatie zijn de drie EU-landen die aan alle criteria beantwoorden en in aanmerking komen voor lidmaatschap, maar de eindbeslissing wordt door de lidstaten genomen. Voor Cyprus komt lidmaatschap van Schengen nog te vroeg, vindt de Commissie.
