Het Europees Hof van Justitie heeft woensdag opnieuw de onafhankelijkheid van het Poolse gerecht in vraag gesteld.
Ditmaal boog het Hof zich over de zaak van een rechter die zich kritisch had uitgelaten over de gerechtelijke hervormingen en zonder zijn instemming werd overgeplaatst naar een andere kamer in een regionale rechtbank in Krakow.
Het Hof in Luxemburg boog zich woensdag over een prejudiciële vraag met betrekking tot de zaak van rechter Waldemar Zurek. Hij had beroep aangetekend tegen zijn overplaatsing, maar dat werd verworpen door een kamer van het Hooggerechtshof. Daarin zetelde toen een rechter die was benoemd door de Poolse president, wat volgens Zurek in strijd was met de regels van het Hooggerechtshof.
Het Europese Hof stelt woensdag in eerste instantie dat een overplaatsing zonder instemming dreigt in te druisen tegen het principe dat rechters niet uit hun functie kunnen ontheven worden en het principe van gerechtelijke onafhankelijkheid. Er moeten dan ook garanties tegen externe interventies worden ingebouwd, aldus het Hof.
De verwerping van het beroep dat Zurek tegen de overplaatsing had aangetekend moet volgens het Hof dan ook worden vernietigd indien de verwerpende rechter is benoemd op een manier die in strijd is met fundamentele rechtsprincipes. Het is aan de nationale rechter om hierover een oordeel te vellen. Het Hof is alvast van mening dat deze rechter was benoemd via een procedure die ‘gerede twijfel zaait (…) wat zijn neutraliteit betreft’ en die ‘allicht het vertrouwen schaadt dat justitie in een democratische rechtsstaat bij individuen moet inboezemen’.
Onzekerheid voor de Poolse burgers
In Polen is al verbolgen gereageerd op de uitspraak. ‘Dit is een poging om de stabiliteit van het sociale en gerechtelijke systeem in zijn kern aan te tasten’, fulmineerde premier Mateusz Morawiecki. Dat kan de regering niet dulden, maakte hij duidelijk. Het verdict kan volgens Morawiecki ‘hypothetisch tot diepe chaos leiden’ omdat Poolse burgers niet meer zeker zouden zijn van de rechtmatigheid van gerechtelijke beslissingen.
De rechtsconservatieve regeringspartij PiS van Morawiecki heeft de voorbije jaren tal van gerechtelijke hervormingen doorgevoerd die volgens criticasters de onafhankelijkheid van de rechters in het gedrang brengen. De hervormingen hebben de relaties met de Europese Unie onder hoogspanning gezet. Donderdag volgt een nieuw hoofdstuk in de saga. Op vraag van Morawiecki buigt het grondwettelijke hof in Warschau zich opnieuw over de vraag of de grondwet voorrang heeft op het Europese recht. Een beslissing is al verscheidene keren uitgesteld.
