‘Er zit voor de Europese Unie weinig anders op dan met Turkije te praten’

Europa wil een grotere rol in de wereld. De nieuwe migratiecrisis laat zien dat het daar niet klaar voor is.

De Oostenrijkse socioloog Gerald Knaus, die in 2016 aan de wieg stond van de Europese vluchtelingendeal met Turkije, gelooft dat Europa nog altijd geen andere uitweg heeft dan toch opnieuw met de Turken over geld te praten. In een gesprek met journalisten verkoos hij die oplossing vorige week boven de weinig verheffende manier waarop Griekenland de grenzen van Fort Europa op slot houdt, met sloten traangas en soms zelfs scherpe munitie. Knaus is bang dat de harde migratiepolitiek van de Hongaarse premier Viktor Orbán in Europa het pleit heeft gewonnen.

Tegelijk kan het Griekenland ook moeilijk worden verweten dat het doet wat de rest van de Europese Unie wil. Als het over vluchtelingen gaat, is Europa het vijf jaar na de grote crisis van 2015 alleen hierover eens: zoiets mag niet opnieuw gebeuren. Om de Grieken te helpen, wil Duitsland nog wel enkele honderden kinderen opvangen die op de Griekse eilanden vastzitten. Maar bondskanselier Angela Merkel zal niet snel herhalen dat haar land wel een paar honderdduizend migranten kan opvangen. De prijs die in het spoor van de crisis in zo ongeveer de hele Unie aan extreemrechts is betaald, is veel landen te hoog.

Zo ongeveer met de wasknijper op de neus liet Europa aan Turkije weten dat er over geld kan worden gepraat. Het heeft alleen nog altijd geen zin om zijn euro’s in de Turkse staatskas te storten, zoals president Recep Tayyip Erdogan wil. Europa steunt liever direct organisaties die voor onderwijs, huisvesting en medische hulp voor de Syrische vluchtelingen in Turkije zorgen. De Europese buitenlandministers, van hun kant, werden het erover eens dat steun aan een door Turkije gecontroleerde bufferzone voor vluchtelingen in de belaagde Syrische provincie Idlib zinloos is. Vooral Frankrijk vreest dat Europa zich daarmee te veel zou mengen in het schaduwspel dat Rusland en Turkije daar opvoeren. De Unie heeft bovendien sowieso niet de mogelijkheid om zo’n bufferzone en het bijbehorende vliegverbod, dat Turkije graag wil, te laten respecteren.

Het idee is volgens de Europese buitenlandchef, de Spanjaard Josep Borrell, trouwens gewoon wensdenken. De nieuwe Europese Commissie wil dat de Unie een grotere rol speelt op het wereldtoneel, maar daar is ze dus niet klaar voor. Er klonk in Brussel ook geen protest toen Griekenland besloot om het recht op asiel op te schorten. Dat is in strijd met de internationale regels, die Europa anders zo vurig verdedigt. Er zit dus weinig anders op dan met Turkije te praten en vóór een volgende crisis over een fatsoenlijk migratiebeleid na te denken. Want dit is ongetwijfeld niet de laatste.