‘De Wever verplaatst zich met zijn euroscepticisme naar de verkeerde kant van de geschiedenis’

‘Als pro-Europese krachten in België niet opstaan, dreigen we als land te slaapwandelen richting het populistische, euro-sceptische kamp’, schrijven Bart Staes en Petra De Sutter (Groen). ‘Als de N-VA stelt dat ze “eurorealistisch” en niet “eurosceptisch” is, is dat niet meer dan een semantisch rookgordijn.’

Er waart een spook door Europa: een alsmaar aanzwellend koor van politici, ook uit regerende, mainstream partijen die zich tegen de essentie van de Europese samenwerking keren. We noemen Italië, Hongarije en Polen maar ook Oostenrijk en godbetert Nederland. En ook in ons land regeert met de N-VA een steeds meer openlijk euro-sceptische partij. Dat is voor België, een historische steunpilaar van het Europees project, van groot belang. Het is ronduit bizar dat er over dit gegeven amper een publiek debat is. Volgend jaar staat bij de Europese verkiezingen eigenlijk voor een deel de raison d’être van de Europese Unie ter discussie.

De Wever verplaatst zich met zijn euroscepticisme naar de verkeerde kant van de geschiedenis.

Vandaag, op dezelfde dag dat Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker een speech geeft over ‘de Staat van de Europese Unie’ zal het Europese parlement stemmen over het rapport van onze groene collega Judith Sargentini over het Hongarije onder premier Orban. We gaan ervan uit dat de christendemocratische collegae van de EVP vandaag eindelijk doen wat ze al lang moeten doen: hun familiegenoot Orban ter verantwoording roepen op een wijze die hij verstaat.

Het rapport-Sargentini stelt vast dat de Hongaarse regering in de afgelopen jaren de democratie en rechtsstaat dusdanig heeft verwaterd dat een zogenaamde artikel 7-procedure aan de orde is. Dit is een procedure die in het EU-verdrag voorzien is en uiteindelijk kan leiden tot zware sancties, zoals het ontnemen van het stemrecht van Hongarije in de EU-besluitvorming.

Een van de meest geuite klachten van Orban en zijn Europese Orbanites overal in de EU is dat ‘de EU de natiestaten vluchtelingen en een multiculti-samenleving wil opdringen’. Als je alleen al naar de cijfers kijkt is dit je reinste flauwekul, maar het discours werkt wel. Angst is nu eenmaal een krachtig middel.

Zo zien we ook bij ons: het inbeuken op pogingen om de opvang van vluchtelingen op een solidaire, Europese wijze te organiseren gaat hand in hand met een steeds harder discours van de N-VA. De migratiecrisis is deels een crisis die door de politiek gecreëerd werd. Als je er immers toe bijdraagt dat Europese ministers geen overeenstemming bereiken over een gezamenlijke aanpak, zorgt dat dat Europese besluiteloosheid en machteloosheid. Die chaos versterkt dan weer angstgevoelens en de euro-sceptische politici. De cirkel kan dan weer opnieuw beginnen.

Het inbeuken op pogingen om de opvang van vluchtelingen te organiseren gaat hand in hand met een steeds harder discours van de N-VA.

Het is een politiek proces dat zich wat onder de radar voltrekt, maar het patroon wordt duidelijk, zeker nu te duchten politieke vijanden van het Europese project zich openlijk outen en aankondigen dat ze de Brexit-blues nog wat willen uitbreiden. Zo kondigde Steve Bannon, de controversiële ex-adviseur van Amerikaans president Donald Trump en boegbeeld van radicaal rechts in de VS, een maand geleden aan dat hij middels de nieuwe organisatie ‘The Movement’ in Europa een rechts-populistische revolutie op gang helpen.

Of moeten we zeggen ‘verder uitbreiden’? Bannon hoopt potten te breken bij de verkiezingen voor het Europees parlement in mei 2019. Ook Europees parlementslid voor Vlaams Belang Gerolf Annemans droomde er al luidop over dat zo’n coalitie in het Europees Parlement na mei 2019 een ‘blokkeringsminderheid’ kan vormen.

Dat zou inderdaad het Europees vredesproject schaden en de reeds bestaande interne spanningen verder kunnen versterken in plaats van oplossen. Bannon wil zich vanaf november in Brussel vestigen om vanuit daar zijn giftige cocktail van haat, leugens en blank-christelijke superioriteit in Europa te gaan rondpompen en coalities te smeden. Hij wordt bijgestaan door de Belgische advocaat Modrikamen, oprichter van de Parti Populaire, die reeds zoete broodjes bakte met extreemrechtse Brexiteer Nigel Farage.

Modrikamen stelde onlangs in De Standaard dat hij wel zou willen samenwerken met de N-VA. Wie aandachtig de recente uitlatingen van de kopstukken uit die partij over Europa volgde, weet dat Modrikamen dat nog niet eens zo slecht bekeken heeft. In de woorden van de Waalse filosoof Drieu Godefridi: ‘Er is een objectief bondgenootschap tussen Trump en de Europese krachten die de migratie willen beteugelen, waaronder de N-VA.’

Europese cockpit

We willen premier Michel best geloven in zijn Europees engagement wanneer hij beweert in ‘de cockpit van de EU’ te willen zitten. Vermits de schaduw-premier van dit land in Antwerpen huist en dat diens N-VA steeds meer euro-sceptisch wordt, lijkt het ons essentieel meer parlementair toezicht te organiseren op wat ministers namens ons land op EU niveau uitspoken. Wij pleiten er voor dat alle Belgische vakministers, maar ook premier Michel, voorafgaand aan elke Europese ministerraad, en voor elke Europese top, in het federale parlement komen vertellen wat er op de agenda staat en welk standpunt België daar zal innemen.

Een debriefing achteraf is geen overbodige luxe. Deze ‘politieke innovatie’, wordt al jaren toegepast in Nederland en Denemarken en kan alleen de transparantie van het Europese besluitvormingsproces ten goede komen. Meer democratisch debat over de EU op nationaal niveau leidt tot meer politieke verantwoording voor er sprake is Europese besluitvorming. Die besluitvorming is tenslotte de basis voor ruim de helft van alle Belgische wetten.

Als de N-VA stelt dat ze ‘eurorealistisch’ en niet ‘eurosceptisch’ is, is dat niet meer dan een semantisch rookgordijn.

De aanwezigheid van een steeds meer euro-sceptische partij in de Belgische regering, maakt dit urgenter. Want als de N-VA stelt dat het ‘eurorealistisch’ en niet ‘euro-sceptisch’ is, dan is dat niet meer dan een semantisch rookgordijn. Dat werd zeer duidelijk tijdens het bezoek van De Wever aan Londen dit voorjaar, waar hij de ‘Edmund Burke Award’ kreeg van zijn conservatieve vrienden van de ‘Alliance of Conservatives and Reformists in Europe’ (ACRE).

Voor de goede orde: in ACRE zetelen naast de Britse Conservatieven ook de Turkse AK partij van dictator Erdogan, de populistisch-nationalistische (ware) Finnen, het zionistische Likud van Benjamin Netanyahu en de Poolse conservatief-katholieke PiS. Mooie bondgenoten.

De Wever betreurde in zijn Londense toespraak het nakende vertrek uit Brussel van de Britse Tories, zijn bondgenoten in het gevecht tegen de ‘dreigende Europese superstaat’. Hij beloofde trots ‘de fakkel te zullen overnemen’ in de strijd tegen de ‘elite van bureaucraten die controle probeert te krijgen op ons leven’. Een uitspraak die verdacht veel lijkt op het discours van Wilders, Salvini, Le Pen of rechts-conservatieve populisten in Polen en Hongarije.

Het is de definitie van populisme: het plaatsen van een ‘zuiver, soeverein volk’ tegenover ‘een elite van machthebbers en bureaucraten’. In zijn verzet tegen de vermeende ‘Europese superstaat’ verwijst De Wever steevast naar de Europese kernwaarden uit de verlichting, die volgens hem slechts tot volle kracht kan komen binnen de grenzen van een natiestaat. Maar De Wever heeft helemaal niets met de kernwaarden van de Europese Unie, dat hij immers ‘maar een verdrag’ noemde.

De Wever toont een afkeer van supranationale instellingen, die net verlichtingswaarden als mensenrechten, bescherming van minderheden, of ecologisch patrimonium kunnen beschermen. De Wever deelt zijn romantisch conservatieve afkeer voor supranationale instellingen met het groeiende regiment aan oprukkende en oorlogstaal bezigende autocratische leiders.

Alsof mensen zich niet en Vlaming, Belg en Europeaan kunnen voelen. Alsof de natiestaat nog iets vermag tegen globaliserende krachten, multinationals die wetgeving naar hun hand zetten, flitskapitaal, belastingparadijzen, internationaal georganiseerde criminaliteit of klimaatverandering.

De Wever verplaatst zich met zijn euroscepticisme naar de verkeerde kant van de geschiedenis. Een supranationaal niveau is van belang, niet alleen om de uitdagingen van deze tijd aan te pakken, maar net om de waarden uit de verlichting te beschermen. Een supranationaal niveau is van belang voor het voorkomen van ongezonde alleenheerschappij en machtsmisbruik op nationaal niveau, denk maar aan Hongarije.

Wie wil weten hoe het voelt om aan de verkeerde kant van de geschiedenis te staan, moet het maar eens aan de Britten vragen.

Over de verlichting als cultureel-filosofische en intellectuele stroming, de basis voor de Europese beschaving, bestaan vele visies. Maar eensgezind zijn de verlichtingsfilosofen wel in hun pleidooi voor gelijkberechtigdheid van alle mensen, voor de mens als wereldburger met gegarandeerde grondrechten, tegen misbruik van recht in kerk en staat, tegen intolerantie en voor vrijheid van meningsuiting.

Dat De Wever openlijk kiest voor de natiestaat als veilige cocon voor zijn handelen en pleit tegen de huidige vorm van samenwerken in de EU met zijn vele checks and balances is zijn goed recht. Het is wel een flagrante breuk met het volksnationalisme dat steeds stond voor een pro-Europese aanpak en internationalisme.

Als pro-Europese krachten in België niet opstaan, dreigen we als land te slaapwandelen richting het populistische, euro-sceptische kamp. En dan bevinden we ons plots collectief aan de verkeerde kant van de geschiedenis. Wie wil weten hoe dat voelt, moet het maar eens aan de Britten vragen.