Catalaanse ex-minister in België: ‘Deze hoge celstraffen gooien olie op het vuur’

Meritxell Serret met Carles Puigdemont: 'Ook van premier Sanchez hoeven we niet op toegevingen te rekenen.'
Kamiel Vermeylen

Opruiing, ongehoorzaamheid en misbruik van publieke fondsen. Maandagochtend werden dertien Catalaanse separatisten veroordeeld voor hun betrokkenheid bij het Catalaans onafhankelijkheidsreferendum in 2017. ‘Wie denkt dat onze eisen hiermee van tafel zullen verdwijnen, heeft het grondig mis,’ zegt de Catalaanse ex-minister in ballingschap Meritxell Serret aan Knack.

Maandag werden twaalf Catalaanse activisten en politici door het Spaanse Hooggerechtshof veroordeeld voor opruiing, misbruik van publieke fondsen en ongehoorzaamheid. Volgens Meritxell Serret, die als ballinge in België de Catalaanse regering bij de Europese Unie vertegenwoordigt, zijn de veroordelingen en de celstraffen tot 13 jaar onaanvaardbaar. Zelf verwacht ze dat de Spaanse staat binnenkort ook tegen haar opnieuw een Europees en internationaal aanhoudingsbevel zal uitvaardigen.

Hoe schat u het oordeel van het Spaanse Hooggerechtshof in?

Serret: De uitspraak is een vergissing van historisch formaat. Mensen die vreedzaam protest hebben georganiseerd of een democratisch parlementair debat hebben toegelaten, worden botweg gecriminaliseerd. En dat terwijl zulke feiten volgens het Spaanse recht helemaal niet strafbaar zijn. Dit is een donkere periode voor de Spaanse democratie en rechtstaat en zet een precedent voor de manier waarop Spanje met de rechten van haar burgers omgaat. Dat geldt zowel voor separatisten als voor diegenen die tegen een onafhankelijk Catalonië zijn. Alsof zulke celstraffen het politiek conflict zullen oplossen. Er is nood aan dialoog en wederzijds respect om de situatie te ontmijnen.

De Spaanse grondwet is nochtans duidelijk: ‘Spanje is een en ondeelbaar’. Dialoog lijkt daar weinig aan te zullen veranderen.

Serret: De grondwet is intussen bijna 42 jaar oud en stemt niet langer overeen met de politieke realiteit van het land. Het wordt tijd dat we nadenken over de manier waarop we die moderniseren.

De openbare aanklager had aanvankelijk celstraffen geëist die konden oplopen tot 25 jaar celstraf. Heeft het Hooggerechtshof zich niet mild opgesteld?

Serret: Elke dag die de politieke gevangenen in de cel zitten, is er een te veel. Iedereen die ietwat democratische aanvoelen heeft, weet dat er op een politieke twist geen celstraffen zouden moeten staan. De uitspraken gooien vooral olie op het vuur. Wie denkt dat onze eisen hiermee van tafel zullen verdwijnen, heeft het grondig mis. Onafhankelijkheidsstreven blijft ons einddoel.

Ik heb het volste vertrouwen in de Belgische democratie en rechtstaat.

Mertixell Serret, vertegenwoordiger van de Catalaanse regering bij de Europese Unie.

U heeft het over een ‘politiek conflict’. In Madrid benadert men het onafhankelijkheidsstreven daarentegen vanuit een juridisch oogpunt. Dat verschil lijkt onoverbrugbaar.

Serret: Het Hooggerechtshof heeft de reikwijdte van het wetboek overgeïnterpreteerd. Het is niet omdat een bepaalde handeling volgens de wet strafbaar is – wat in dit geval zelfs niet zo was – dat die ook vanuit ethisch perspectief misdadig is. Een betoging bestraffen met dertien jaar celstraf staat totaal niet in proportie met de werkelijke bedoeling van een legitieme politieke beweging.

U vindt dat het Hooggerechtshof zich politiek heeft laten beïnvloeden?

Serret: Het is toch opvallend dat het Hooggerechtshof vreedzame betogingen beoordeelt als een grote bedreiging voor de samenleving?

Carles Puigdemont kijkt intussen opnieuw aan tegen een Europees en internationaal aanhoudingsbevel. Verwacht u dat Spanje opnieuw hetzelfde voor u zal vragen?

Serret: Iedereen, onder wie ikzelf, die in het buitenland in ballingschap verblijft, mag hetzelfde verwachten. Het is slechts een kwestie van tijd.

U riskeert eveneens een aanzienlijk celstraf. Wat betekent dat voor u persoonlijk?

Serret: Inderdaad. De vorige keer werden we beschuldigd van ongehoorzaamheid en misbruik van publieke goederen. Het valt af te wachten of de Spaanse staat ditmaal andere redenen zal aandragen. Maar wat er ook gebeurt, ik zal mij altijd ter beschikking stellen van de Belgische justitie. We zijn in ballingschap naar België gekomen net omdat we het volste vertrouwen in de Belgische democratie en rechtstaat hebben. Ik hoop vooral dat iedereen intussen begrijpt dat het Spaanse Hooggerechtshof de grondrechten van haar burgers niet langer respecteert.

De Vlaamse regeringspartijen noemden de celstraffen ‘disproportioneel’. In de rest van de Europese Unie blijft het daarentegen stil.

Serret: We merken toch dat er steeds meer stemmen opgaan die een politieke en democratische oplossing bepleiten. Onder meer in Duitsland, Frankrijk, Portugal, Italië en het Verenigd Koninkrijk merken volksvertegenwoordigers op dat de celstraffen voor vreedzame protesten exuberant zijn.

Dat gebeurt echter nooit op het vereiste diplomatieke niveau. Geen enkele nationale regering kiest nadrukkelijk de Catalaanse kant of veroordeelt de Spaanse staat.

Serret: Het is inderdaad een moeilijke kwestie.

De Europese Unie voert een onderzoek naar de rechtsstaat in Polen en Hongarije. Verwacht u dat de nieuwe Europese Commissie gelijkaardige stappen onderneemt tegen Spanje?

Serret: Het is niet aan mij om te zeggen wat de Europese Commissie moet doen. Maar iedereen die in het Europese project gelooft, beseft dat een politiek twistpunt enkel kan worden opgelost door onderling overleg. De Europese Commissie kan die context creëren. Misschien levert het nieuwe initiatief om de rechtstaat in alle Europese landen voortdurend te monitoren iets op.

Vox is een homofobe en seksistische partij. Wie met zo’n partij in zee gaat, wekt de indruk dat die overtuigingen aanvaardbaar zijn.

Spaans premier Pedro Sanchez roept intussen op om de resetknop in te duwen en de dialoog te hervatten. Wil de Catalaanse regering daarop ingaan?

Serret: We staan altijd open voor dialoog. Maar nu onze politici en activisten veroordeeld zijn, krijgen we weeral het gevoel dat we niet als gelijkwaardige gesprekspartners aan tafel kunnen plaatsnemen. We zullen ook een oplossing moeten vinden voor de politieke gevangenen, anders zal de kern van het probleem nooit aangepakt kunnen worden.

Binnen enkele weken vinden er Spaanse parlementsverkiezingen plaats. Hopen jullie in ruil voor een regeringsdeelname enkele toegevingen te kunnen afdwingen?

Serret: We moeten afwachten hoe de Spaanse verkiezingen uitdraaien en of de uitslag de context voor een nieuwe dialoog kan scheppen. Maar tot op heden hebben we van Pedro Sanchez nog geen signalen ontvangen dat hij met ons in zee wil gaan. Wanneer hij aanvankelijk aan de macht kwam, waren er voldoende redenen voor optimisme. Maar de laatste maanden heeft Sanchez zijn houding opnieuw aangescherpt. Hij kan maar geen coalitie op de been brengen en weet dat een coalitie met Catalaanse onafhankelijkheidspartijen erg gevoelig ligt. Sanchez dreigt er zelfs opnieuw mee om, net als Mariano Rajoy twee jaar geleden, een deel van de Catalaanse autonomie op te schorten.

Op sommige plaatsen vormen de Partido Popular, Ciudadanos en het radicaal-rechtse Vox een coalitie. Is dat de grootste vrees van de Catalaanse regering?

Serret: Ze zijn in ieder geval klaar om op het nationale niveau de handen in elkaar te slaan. Dat zou niet alleen problematisch zijn voor Catalonië, maar eveneens voor Spanje en de Europese Unie. Vox is een homofobe en seksistische partij. Wie met zo’n partij in zee gaat, wekt de indruk dat die overtuigingen aanvaardbaar zijn.

De Spaanse staat verhindert dat Oriol Junqueras, Carles Puigdemont en Toni Comin hun zetel in het Europees Parlement opnemen. Wat zijn jullie daarmee van plan?

Serret: Op 12 november doet het Europees Hof van Justitie uitspraak over de zaak. Dat wordt een belangrijk oordeel, want het gaat in feite over de fundamentele keuze of het volk dan wel de staat bepaalt wie er in het Europees Parlement mag zetelen.

Tot slot, als u terugkijkt op het onafhankelijkheidsreferendum in 2017. Was het wel zo’n goed idee om die radicale stap te zetten?

Serret: Wat gebeurd is, is gebeurd. Er waren op dat moment goede redenen voor de beslissingen die we hebben genomen, ook al heeft het niet meteen opgeleverd waar we toen op hadden gehoopt. Vergeet niet dat een referendumvolgens de Spaanse wetgeving toegelaten is. Het waren de Spaanse regering en de politiediensten die ervoor hebben gekozen om een legitieme keuze met buitensporig geweld de kop in te drukken. De afgelopen twee jaar hebben tal van onafhankelijke internationale organisaties benadrukt dat onze rechten zijn geschonden en dat de politieke gevangenen moeten worden vrijgelaten.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content