De loonindexering heeft haar tijd gehad, schrijft hoofdredacteur Johan Van Overtveldt.
Het nieuwe rapport van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven over de evolutie van de loonkosten in België ten opzichte van de buurlanden ligt op tafel. Heel voorspelbaar barstte onmiddellijk een bitsige discussie los tussen de vakbonden en het VBO. De vakbonden trekken de loonkostenhandicap aangegeven in het CRB-rapport in twijfel en het VBO bestrijdt die syndicale nuanceringen.
Laten we het even simpel houden en twee vaststellingen doen. Eén: de tewerkstellingsgraad blijft te laag in België, niet alleen ten aanzien van het Europese gemiddelde maar ook in functie van wat nodig is om de kosten van de vergrijzing op een ordentelijke wijze te kunnen dragen. Twee: België verliest gestaag marktaandeel en dit niet alleen aan opkomende landen maar ook aan andere geïndustriliaseerde, rijke landen. Dit verlies aan marktaandeel toeschrijven aan een gebrek aan innovatievermogen bij onze ondernemingen is onzin (de verdere argumentatie hieromtrent schrijven we graag in een volgende bericht uit).
De conclusie dat er met onze loonkosten iets fout zit, volgt heel logisch uit de twee hierboven gemaakte factuele vaststellingen. De macro-economische cijfers in combinatie met gegevens beschikbaar van individuele ondernemingen maken dat de schatting dat onze loonkosten met 10% uit koers liggen aan de voorzichtige kant is.
Dat het bestaan van een automatische koppeling van de lonen aan de index van de consumptieprijzen (zij het dan via de gzondheidsindex) een systematische opwaartse druk op de loonkosten produceert, is duidelijk voor iedereen die het wil zien. Over de periode 2005-2011 stegen de consumptieprijzen in België met 18%. In de drie buurlanden waarmede de concurrentiepositie van België vergeleken wordt, lag de inflatie behoorlijk lager. Over dezelfde periode haalt Nederland 12% en Frankrijk en Duitsland 13%. Het indexeringsmechanisme vertaalt dergelijke verschillen direct naar de lonen.
Neerwaartse aanpassing van de lonen is binnen het Belgische regime enkel mogelijk via deflatie (en dan nog …) zodat de onvermijdelijke correcties bij een krimp van de economie onvermijdelijk via jobverlies hun beslag krijgen. Loonkosten die uit de hand lopen, kunnen enkel gecorrigeerd worden door ze terug naar … beneden te brengen. Dat zou bijvoorbeeld kunnen door de belastingen op arbeid drastisch te verminderen maar daar hebben we manifest niet de budgettaire ruimte en zeker niet de politieke moed voor. Een daling van het nominale loonpeil is een andere mogelijkheid maar zou op zware tegenstand van de bevolking stuiten.
Voor een zeer open economie als de Belgische kan het loonpeil terug naar een internationaal competitief peil gebracht worden door een devaluatie van de munt. België voerde begin 1982 een succesvolle devaluatie door die het concurrentievermogen van de ondernemingen, aangetast door exorbitante loonsverhogingen in de jaren voordien, terug herstelde. Het spreekt voor zich dat binnen het eurogegeven een soortgelijke devaluatie niet meer aan de orde is. Het komt er dus op aan de loonkosten niet uit de hand te laten lopen en zeker daarom is het intact houden van het indexeringsmechanisme een aberratie.
De loonindexering zorgt bovendien nog voor andere scheeftrekkingen. Ze leidt immers tot een grotere uniformiteit in de loonvorming over sectoren en bedrijven heen. Dit klinkt aanlokkelijk vanuit het standpunt van inkomensgelijkheid maar is desastreus op het vlak van jobcreatie. Die uniformiteit in de loonvorming maakt immers dat in sectoren met lage productiviteitsontwikkeling hogere loonkosten worden opgelegd dan die welke eigenlijk kunnen gedragen worden. Saneringen, afdankingen en faillissiementen zijn het onvermijdelijke gevolg. Wil men in een moderne economie volledige tewerkstelling dan moet een grotere spreiding in de loonwaaier aanvaard worden. Automatische indexering van de lonen staat dat in de weg.
De loonindexering heeft haar tijd gehad. Wie dit ontkent, wenst het lidmaatschap van de eurozone op de helling te zetten en vindt meer jobs duidelijk geen prioriteit.