De forfaitaire maxima: kers op de fraudetaart

Bij de uitreiking van het doctoraat honoris causa aan IMF-directeur Christine Lagarde heeft de KULLeuven zich vergist.

Bij de uitreiking van het doctoraat honoris causa aan IMF-directeur Christine Lagarde heeft de KULLeuven (Kortrijk) zich vergist. Een vergissing die meer doorweegt dan die van de IMF-baas zelf, toen die Stefaan Declerck feliciteerde met zijn herverkiezing als burgemeester van Kortrijk.

Een universiteit moet immers geen hersenpannen volproppen maar kritische studenten vormen, zo leert rechtsfilosofe Martha Nussbaum, auteur van ‘Not for profit’. Voor hen, en onze toekomst zou die plechtigheid een heel ander doordenkertje geworden zijn wanneer die niet dinsdag jl. maar vandaag 2 november plaats gevonden zou hebben. En niet op voordracht van de Faculteit van Economie, maar die van de Rechten: een doctoraat voor pijnlijk recht.

Vooreerst de datum. Vandaag is het de allereerste werkdag met de ‘Una Via Wet’ van 20 september jl. Fraudeurs kloppen sinds vanmorgen bij het Parket aan voor een ‘fiscaal pardon’ dat nu op punt staat in het systeem dat startte met de wetten van 14 april en 11 juli 2011, evenals de Circulaire van 30 mei jl. Nieuw is het uiteraard niet dat daarbij nu belastingen en interesten moeten betaald worden. Nieuw is wel de start van de solden: de fiscale verhogingen van meestal rond de 50% worden nu de facto vervangen door penale boetes die het Parket zal voorstellen aan 10 à 15%. Kers op de fraudetaart: de wet voorziet zelfs forfaitaire maxima: de weggeefprijs van €12.500 voor feiten voor 2007, €125.000 sindsdien, en voor de toekomst €3 miljoen.

Reken het na met een voorbeeld. Op dit ogenblik heeft de belastinginspectie Electrabel in het vizier voor €285 miljoen. Daarop zou een strafrechtelijke boete van maximum €125.000 van toepassing kunnen zijn: een lachertje van 0,04 % dus. Je kunt dus rustig stellen dat deze Allerzielen niet even triest voorbij gaat voor iedereen. Zelfs professor en fiscaal advocaat Michel Maus vereert dit cadeau op zijn website Everest-law.be met de academische onderscheiding ‘absurd’.

Vervolgens het gevierde personage van de dag: Christine Lagarde-Lallouette, 25 jaar staat van dienst tot aan de top van het juridisch zakenkantoor Baker & McKenzie, en vervolgens van bij het aantreden van de bling-bling-president, Nicolas Sarkozy, diens minister.

Het is als minister van Economie dat ze de zaak Bernard Tapie “oplost”. De blitse zakenman Tapie werd destijds minister onder Mitterand, om zich in 2007 tot Sarkozy te bekeren. Tussen die twee keerpunten in volgde een heel feuilleton: diverse inbeschuldigingstellingen, het failliet van voetbalploeg Olympique de Marseille, 10 maanden cel effectief ondergaan voor omkoping met als (voorlopig) slot zijn persoonlijk faillissement.

Het is in die zaak Adidas dat Tapie na een lange juridische strijd in een arrest van het Hof van Cassatie een opening krijgt voor schadevergoeding tegen zijn vroegere bankier, de Crédit Lyonnais en daardoor onrechtstreeks tegen de Franse Staat. Uiteindelijk zal die zaak noch naar het principe van de verantwoordelijkheid, noch naar de omvang van de vergoeding beoordeeld worden door een Franse rechtbank, maar wel in arbitrage. Een première: de Franse Staat laat zich daarvoor beoordelen door een geprivatiseerde justitie van betaalde arbiters.

Dat juridisch unicum is de beslissing van minister Lagarde, volgens velen op bevel van Sarkozy. Daarna zal de arbitrage een ander record doen breken: een pakket van €403 miljoen aan diverse schadevergoedingen voor Bernard Tapie. Die beslissing werd toen onmiddellijk als “vriendjespolitiek” aan de kaak gesteld door Jean-Marc Ayrault, huidig eerste minister van François Hollande. Professor Thomas Clay, een autoriteit in arbitrage en decaan aan de rechtsfaculteit van Versailles noemt de arbitrage verbatim “onwettelijk”. Wanneer Bernard Tapie hem voor laster vervolgt, wordt zijn eis afgewezen en hijzelf veroordeeld tot een schadevergoeding van €34.000 aan Clay wegens procesrechtsmisbruik.

Op 18 september 2012 brengen de journalisten van Mediapart het nieuws van een gerechtelijk onderzoek naar de betwiste arbitrage. Het Parket van Parijs richt zich met vragen over machtsafwending en favoritisme o.a. tot Stéphane Richard, vroeger kabinetschef van Lagarde, en ondertussen grote baas van France Telecom.

Het was echter tegen ex-minister Lagarde zelf (sinds 5 juli 2011 bij het IMF) dat de ‘Cour de Justice de la République’ al in augustus 2011 een onderzoek geopend had voor medeplichtigheid aan valsheid in geschrifte en aan verduistering van overheidsgeld. Dit speciale hoge gerechtshof is het enige dat in Frankrijk bevoegd is voor vervolging en veroordeling van ministers voor misdrijven in hun functie begaan. Het onderzoek startte op vraag van de procureur-generaal bij het Hof van Cassatie.

Wordt wellicht nog heel lang vervolgd: de Figaro van 4 augustus 2011 voorzag geen oproeping van Lagarde “binnen meerdere jaren” – wat een beetje kan tellen als geruststelling vanwege mediamagnaat, vliegtuigbouwer en UMP-senator Serge Dassault. En inderdaad: een jaar later is Lagarde zelfs nog niet eens ondervraagd.

Ondertussen uiteraard genietend van het vermoeden van onschuld leverde professor Lagarde nu snel wat ex-cathedra-lessen voor de Belgische economie af. Een beetje alsof we in Kortrijk – stad der Guldensporenslag – plots expatride onderdanen van het Sarkozysme waren geworden.

De lijfspreuk van die politiek van oligarchen is bekend: “fort avec les faibles, faible avec les forts”, of ‘sterk tegen de zwakkeren, zwak tegenover de machtigen’.

Sterk, zoals in het verhaal van Ford dat recordwinsten boekt op een moment dat de sluiting van haar fabriek in Genk tot 50.000 mensen raakt. Het budget van €500 miljoen dat de federale begroting daarvoor onmiddellijk moet ophoesten is nochtans maar de optelsom van enkele fraudezaken, zoals dit in Turnhout gevoerd tegen de (Franse) Société Générale over verdachte banktransacties à €89 miljoen.

Dat onderzoek was al afgerond voor de wet van 14 april 2011. Toch sloot het Antwerpse fiscaal parket de procedure plots haastig af, zelfs voor de inwerkingtreding van de reparatiewet per 11 augustus. En zie, diezelfde week triomfeerde de Société Générale met een verdrievoudiging van haar netto kwartaal(!)winst tot €1,08 miljard. Zo’n opoffering ontroert.

Dus kan er misschien toch nog een kleine inspanning van af met wat beter juridisch huiswerk: als er bespaard moet worden, zal de opvolger van Lagarde bij Bernard aankloppen. Niet bij een andere Bernard: die is de eerste Franse doodgevrorene op straat, verleden week zondag. De 300ste van het jaar, volgens de telling van het ‘Collectief Morts de la rue’.

Terwijl Christine Lagarde de toga van professor in Kortrijk aantrok, deed Sarkozy hetzelfde met die als advocaat in Parijs. Zou er nog hoop zijn, Bernard ?