René Magritte, de Belgische surrealist die wereldberoemd werd met zijn pijp die geen pijp is, zijn zwevende mannen met bolhoed en zijn raadselachtige appels, blijft decennia na zijn dood fascineren. Naar aanleiding van de nieuwe fictiereeks This is not a murder mystery blikken we terug op zijn bekendste schilderijen. Van Ceci n’est pas une pipe tot Le fils de l’homme: een reis door de verbeelding van een meester.
René Magritte schilderde niet altijd surrealistisch. Toen hij begon als grafisch ontwerper in een behangfabriek, waren de werken die hij schilderde kubistisch, futuristisch en abstract. Maar toen hij in 1925 het werk van Giorgio de Chirico ontdekte, begon hij surrealistische elementen over te nemen. Maar ook gebeurtenissen uit zijn leven hebben een invloed gehad op zijn werk.
1. La trahison des images
Beginnen doen we meteen met het bekendste werk van Magritte, dat we allemaal kennen onder de naam Ceci n’est pas une pipe. Zo wilde René Magritte tonen dat een afbeelding of schilderij van iets, hoe realistisch het ook gebracht is, niet de realiteit is.
Datum: 1928 – 1929
Locatie: Los Angeles County Museum of Art in de VS
2. Les amants
Het lijkt een romantisch werk, maar Les amants heeft ook een duistere kant. In 1912 pleegde de moeder van Magritte zelfmoord, en dat liet op de dertienjarige René een grote indruk na. De gesluierde of ontbrekende gezichten zouden verwijzen naar die ingrijpende gebeurtenis van zijn leven.
Datum: 1928
Locatie: Museum of Modern Art in New York City
3. Golconda
Dan maken we even een sprong in het leven van Magritte, niet omdat zijn andere werken niet belangrijk waren, wel omdat dit bekender is bij het publiek. Tientallen mannen in donkere jassen met bolhoeden zweven in de lucht, een beetje zoals Magritte zichzelf altijd kleedde.
Datum: 1953
Locatie: The Menil Collection in Houston
4. L’empire des lumières
La trahison des images is dan wel zijn bekendste werk, L’empire des lumières is het duurste werk van Magritte. Het werd in 2024 geveild voor 121,16 miljoen dollar, ofwel 114 miljoen euro. Het schilderij toont een paradoxaal beeld, want het lijkt tegelijk dag en nacht te zijn.
Datum: 1949 – 1964
Locatie: afwisselend tentoongesteld in de musea Solomon R. Guggenheim en MoMA in New York , in de Peggy Guggenheim Collectie in Venetië, en in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten in België.
5. Le seize septembre
In Le seize septembre lijkt de maan volledig door een boom te schijnen, in plaats van door de bladeren te schemeren. Net zoals L’empire des lumières bestaan er van dit werk verschillende versies. Magritte schilderde namelijk graag variaties op hetzelfde thema.
Datum: 1956
Locatie: Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen
6. Le fils de l’homme
Le fils de l’homme bevat bijna alle bekende elementen waar je aan denkt bij het horen van de naam Magritte: de bolhoed, de appel, een man in een lange jas… Mogelijks is dit een zelfportret, al zien we het gezicht niet. Dat zou als reden hebben dat de man een angst heeft om de dingen te zien zoals ze zijn.
Datum: 1964
Locatie: privécollectie
7. Le retour
Naast de pijp, de bolhoed en de appel is er nog een element dat waarschijnlijk in je opkomt bij het horen van de naam Magritte: de duif. Maar ook de blauwe lucht met witte wolkjes in het silhouet van de duif is iconisch.
Datum: 1940
Locatie: Koninklijke Musea voor Schone Kunsten in Brussel
This is not a murder mystery
Deze zesdelige fictiereeks toont een jonge Magritte die naar een Engels landgoed reist om er aan een tentoonstelling te werken met Salvador Dalí, Man Ray en Lee Miller. Maar een mysterieuze moord zorgt ervoor dat dit een surrealistische whodunit wordt.
This is not a murder mystery is vanaf 14 augustus te zien op Proximus Pickx, en dit najaar op VRT. Pierre Gervais (bekend van Knokke off en Julie Zwijgt), Lauren Versnick en Geert Van Rampelberg zijn er te zien naast een internationale cast.