De Zweedse acteur Björn Andrésen is zaterdag op 70-jarige leeftijd overleden. De jonge ster werd op zijn vijftiende wereldberoemd door zijn rol in Death in Venice van Luchino Visconti.
Hij had een bloedhekel aan zijn bijnaam ‘the most beautiful boy in the world’. ‘Je kunt een man knap vinden,’ zei hij vaak in interviews. ‘Maar beautiful… wie vindt dat nu van een man? Ach kom, dat is niet normaal.’
Maar er was niets normaals aan het leven van Björn Andrésen. Alleen zijn geboorte in Stockholm misschien. Zijn vader had hij nooit gekend, en zijn moeder verdween al op zijn negende uit zijn leven. Later werd ze teruggevonden in een bos: ze had de hand aan zichzelf geslagen.
Björn werd opgevoed door zijn grootmoeder, die graag in zijn plaats droomde. Ze stuurde hem naar pianoles en naar allerlei audities. Op zijn vijftiende had hij prijs: hij mocht meespelen in de verrukkelijke coming-of-agefilm A Swedish Love Story van Roy Andersson. Het leverde hem nationale roem op – en nog meer audities.
Op een van die castings ontmoette hij Luchino Visconti. De legendarische regisseur speelde met het idee om Thomas Manns novelle Dood in Venetië te verfilmen: het verhaal van dirigent Gustav von Aschenbach, die in de herfst van zijn leven in Venetië geobsedeerd raakt door de jonge Tadzio, en uiteindelijk ten onder gaat aan het besef dat schoonheid vergankelijk is.
Visconti had al heel Europa doorkruist op zoek naar de ultieme schoonheid, zijn Tadzio. Telkens had hij het hoofd geschud, tot Andrésen die middag in Stockholm voor hem stond. ‘Hoe oud is hij?’, vroeg Visconti. ‘Hij is groot.’ ‘Kan hij zijn hoofd draaien, zodat ik zijn profiel zie?’ ‘Hij is mooi… Vraag hem of hij zijn bovenlijf wil ontbloten.’
Later zou Andrésen over de regisseur zeggen: ‘Hij was een genie. Maar ook een cultureel roofdier dat alles en iedereen voor zijn werk zou opofferen.’
Jong en verliefd
Toch waren de opnames voor Death in Venice onvergetelijk. Dat kwam door de stad die weer in topvorm was. Maar ook Andrésen was jong, dronken en bedwelmd door het leven. Op de première in Cannes noemde Visconti hem voor het eerst ‘the most beautiful boy in the world’. Maar, merkte hij op, die schoonheid was al tanende. ‘Je had hem eens op zijn vijftiende moeten zien.’
Death in Venice werd een mijlpaal, Andrésen een wereldster. Elk schoolplein had zijn Tadzio. De Vlaamse auteur Yannick Dangre poseerde zelfs ooit op de cover van Knack Focus als Tadzio.
‘Je had hem eens op zijn vijftiende moeten zien’, zei Luchino Visconti.
De echte werd intussen achtervolgd door paparazzi en meegesleurd naar homobars, waar obers ongegeneerd op hem geilden. ‘Alsof ik een aantrekkelijk object was. Ik wist dat ik niet mocht reageren, dat zou zelfmoord zijn geweest.’
Niet alleen Europa was in de ban van zijn schoonheid. Even was hij ook big in Japan: zijn gezicht verscheen in reclamespots voor chocolade en in muziekvideo’s. De gele mensen maakten hem even populair als The Beatles, alleen lachte de soloversie nooit.
Afrekenen met Tadzio
Niets blijft duren, wist hij sinds Venetië. Hij was te mooi om oud te worden. ‘Mijn carrière is een van de weinige die begon helemaal aan de top en zich daarna naar beneden heeft gewerkt. Dat was eenzaam,’ zei hij later.
Hij speelde nog in enkele films, maar de belangrijkste rol van zijn leven werd die van het afrekenen met Tadzio. Dat deed hij met verve, en met veel drank. Het dieptepunt kwam toen zijn tweede kind, Elvin, aan wiegendood stierf – terwijl hij ernaast lag, lazarus van de drank, zijn roes uit te slapen.
Op het einde brak hij met de schoonheid die hem zijn hele leven had achtervolgd.
Andrésen belandde in de donkerste krochten van Zweden. Van zijn schoonheid bleef toen al niets over. Zelfs zijn huisbazin wilde hem buitenzetten, omdat hij voortdurend het gasvuur liet aanstaan.
Twee keer keerde hij nog terug naar de cinema: in de documentaire The Most Beautiful Boy in the World (2021) en in de film Midsommar (2019). Daar speelt hij een lid van de sekte The Hårga. Op het einde van de film stort hij zich te pletter. Zijn lichaam breekt, maar zijn gezicht blijft ongeschonden — datzelfde gezicht dat ooit schitterde in de branding van Venetië en door zovelen werd begeerd. Uiteindelijk wordt ook dat verpletterd, alsof hij eindelijk brak met het beeld dat hem zijn hele leven had achtervolgd.
LEES OOK | 100 jaar ‘Dood in Venetië’, en nog altijd geen schandaal
