Comedian Jeroen Leenders: ‘30.000 is blijkbaar het maximale aantal mensen dat mij leuk kan vinden’

Hij leerde ooit helikopter vliegen, was elf jaar lang taxichauffeur en maakte twee jaar geleden zijn finale doorbraak, met dank aan De slimste mens ter wereld. Komiek Jeroen Leenders over comedy als copingmechanisme, hedendaagse oorlogsvoering en optreden in Hamont-Achel. ‘Mijn marketingplan is er vooral op gebaseerd om mensen weg te houden van mijn shows.’

Een losse T-shirt, een roze short, comfortabele teenslippers. De outfit van Jeroen Leenders zou zelfs in het universum van The Big Lebowski als vrijetijds gelden. Hij excuseert zich voor de vertraging. Het vintage busje waarmee hij weldra op vakantie vertrekt, is zonet zonder benzine gevallen. ‘Twee ton, en geen servostuur’, grinnikt hij. ‘Het viel niet mee om dat te versleuren.’

Leenders verliest er zijn goede humeur niet bij. Laatste kaartjes, zijn volgende zaalshow, start pas in 2026. Hij doet er grote Vlaamse zalen mee aan, zoals de Gentse Vooruit en het Leuvense Depot. Tot het zover is, kunnen nieuwsgierigen nog terecht bij The Jeroen Leenders Experience, een improvisatieconcept waarbij hij totaal onvoorbereid op een podium stapt. Het zijn sessies in kleine zaaltjes, het publiek mag zelf onderwerpen suggereren en Leenders probeert ter plekke iets grappigs te bedenken.

Het is aanpassen voor iemand die tot voor kort gold als een comedian’s comedian: populair bij collega’s, maar voor het grote publiek een nobele onbekende. Dat veranderde toen hij in 2023 deelnam aan De slimste mens ter wereld, en geheel tot zijn eigen verbazing de finaleweken bereikte. Leenders’ traject is atypisch. Na zijn schoolperiode volgde hij een opleiding als helikopterpiloot, werkte hij als magazijnier en heftruckchauffeur. In zijn beginjaren combineerde hij stand-up zelfs met een job als taxichauffeur.

Jeroen Leenders: Mijn jaren in de taxi hebben mijn mensbeeld helemaal veranderd. Ik ben opgegroeid in Westmalle, in een heel beschermde dorpse omgeving. Ik woonde langs de steenweg tussen de danscafés. (grijnst) Ik was een soort Vlaamse redneck. Het was het soort plek waar mensen al opkeken als je zei dat je naam Jeroen was. ‘Jeroen? (knijpt zijn ogen dicht tot spleetjes) Dat hoor je hier niet vaak.’

Hoe heeft de taxi uw blik veranderd?

Leenders: Ik heb er geleerd dat de nacht een andere plek is, met andere regels. ’s Nachts ben je echt afhankelijk van je netwerk en je connecties. Je hebt iemand nodig die je kunt bellen als je in de problemen zit. Het is toch een ruiger bestaan dan wat veel mensen gewoon zijn.

Hebt u zelf agressie meegemaakt als taxichauffeur?

Leenders: Ik ben er een paar keer dichtbij geweest, maar ik heb zelf nooit klappen gekregen. Ik had eens per ongeluk ruzie met een Let – of dat denk ik toch, afgaande op de nummerplaat van zijn auto. Zo’n gast van twee meter, met een granieten kop. Zijn twee vrienden hebben hem net kunnen tegenhouden. Vermoedelijk omdat ze geen zin hadden om halsoverkop te vertrekken omdat hun maat alweer iemand had neergestoken. (grinnikt) Ze zaten duidelijk niet in met mij. Het was eerder de praktische overweging, genre: we hebben geen zin om de bloedsporen uit dat busje te poetsen.

Heftig.

Leenders: (schouderophalend) Ik heb geleerd dat je met praten veel kunt oplossen. Aangeschoten mensen zijn doorgaans geen probleem, die duw je gewoon omver. Het gevaarlijkst zijn mensen die dringend drugs nodig hebben. Drugsgebruikers die neerdalen van hun trip steken je voor nul euro overhoop.

Voor u taxichauffeur werd, volgde u zelfs een opleiding tot helikopterpiloot.

Leenders: Ach ja, dat is nu niets meer waard. Ik zou nu niet in een helikopter kunnen springen en ermee wegvliegen. (denkt na) Hoewel. In een zombieapocalyps zou ik het er nog wel op wagen.

Met alle investeringen in defensie kunt u misschien een carrièreswitch overwegen.

Leenders: Mij niet gezien! Drones hebben helikopters bijna helemaal overbodig gemaakt. Ik heb de indruk dat mensen niet beseffen hoe griezelig oorlogsvoering tegenwoordig is. Soldaten worden letterlijk gemold door speelgoed. Het moment waarop een soldaat merkt dat er een drone boven hem hangt, is het meestal al te laat. Je hoort hem zelfs niet komen. Tenzij het zo’n Iraanse Shahed is, met een luidruchtige motor. Geef het nog een paar jaar, en we vechten letterlijk tussen de robots. En het zijn niet die sympathieke robots uit Star Wars die er eerst drie keer naast schieten. Nee, oorlog is bepaald geen Tolstoj meer.

Die mooie tijd waarbij soldaten op elkaar afwandelden en om beurten schoten?

Leenders: (droomt weg) De tijd waarin oorlog voeren nog vooral veel wandelen was. Toen je nog lekker kon kamperen en soep maken, want de vijand was ook moe van het wandelen. Wist je dat ze tegenwoordig Leopardtanks uitrusten met semiautomatische geschutskoepels om drones neer te schieten?

U volgt het wel op de voet.

Leenders: Sinds Rusland Oekraïne in 2022 binnenviel, kan ik hele dagen kijken naar hoe de frontlijn verschuift – doorgaans niet erg veel. Als Oekraïne een operatie uitvoert met drones om bommenwerpers uit te schakelen, leef ik echt mee. Ik hoop dat het helpt om toch tot een diplomatieke oplossing te komen. Begrijp me niet verkeerd: ik vind het verschrikkelijk voor al die Russische soldaten. Die worden in hun blote fluit op de vijand afgestuurd, zonder al te veel plan. Ze maken geen kans. En toch hoop ik dat ze verliezen.

In tegenstelling tot een bepaald deel van de linkerzijde hebt u geen enkele aarzeling om Oekraïne te steunen.

Leenders: Ja, dan krijg je soms het verwijt dat je vóór oorlog zou zijn. (zucht) Ik ben de laatste om te beweren dat Oekraïne een volmaakte democratie is. Maar tegelijk kun je toch moeilijk ontkennen dat dat land slachtoffer is van Russische agressie? Het is toch niet te begrijpen dat Rusland in 2014 een deel van Oekraïne heeft afgenomen en daar bijna geen gevolgen heeft voor moeten dragen?

Begrijpt u dat zo veel Oekraïners bereid zijn om te vechten?

Leenders: Ik kan alleen maar vaststellen dat er in de Baltische staten en in Oekraïne bijzonder weinig enthousiasme bestaat om weer onder Russisch bewind te vallen. De Esten, Letten en Litouwers marcheren nog liever naar het front dan opnieuw in de Russische invloedssfeer te belanden. Dan denk ik: die volkeren weten waarover ze praten. Dan is het toch duidelijk aan wiens kant wij horen te staan?

In zekere zin is uw hobbelige schoolparcours de norm onder comedians. Hoe komt het dat zoveel komieken een weinig succesvolle schoolcarrière hebben?

Leenders: Omdat je niet goed wordt in grappig zijn als dat geen noodzaak is in je jonge jaren. Humor is voor veel komieken begonnen als een copingstrategie, om jezelf mentaal veilig te houden wanneer dat fysiek niet kan. Als een spier die je heel veel traint.

Een gelukkige jeugd is een slecht idee voor mensen die aan comedy willen doen?

Leenders: Wees eerlijk: waarom zou je komiek worden als je in je jeugd alle ondersteuning en liefde hebt gekregen die je nodig had? Waarom zou je jezelf exploreren en dieper graven? Met een gelukkige jeugd ligt dat niet voor de hand. Ik zie het terug in alle comedians die ik goed vind: (somt op) Bill Burr, Louis C.K., de jonge Dave Chappelle.

Hebt u voor uzelf eigenlijk regels wanneer u op een podium kruipt?

Leenders: Laat ik zeggen dat ik een ethische code heb. De belangrijkste regel is voor mij: no punching down – een regel waarmee overigens bijzonder weinig comedians rekening houden. Geen moppen ten koste van minderheden.

U post enorm veel werk online.

Leenders: (knikt) Ik film en registreer alles wat ik doe. Er staat ongeveer 225 uur comedy van mij online. (grijnst) Dat is meer dan van alle andere Vlaamse comedians samen.

Herbekijkt u zichzelf?

Leenders: Ik herbekijk ál mijn optredens. Als er stukjes zijn waarvan ik merk dat ze werken, houd ik die apart bij, met het idee om er later nog iets mee te doen. En ja, dat is ontzettend veel werk.

Mag ik het opmerkelijk vinden dat iemand die zo oldskool probeert te zijn zo enorm bezig is met zijn online aanwezigheid?

Leenders: (grinnikt) Ik ben een soort Viking met internet. Ik omarm technologie. Ik vind het fantastisch dat mijn publiek zoveel van mijn werk online kan zien.

U zou ook kunnen denken: als ik zoveel online zet…

Leenders: …komt niemand meer naar mijn shows kijken? Dat heb ik al vaak gehoord. Wel, ik vind dat prima. Laat die mensen maar wegblijven. (grinnikt) Mijn marketingplan is er vooral op gebaseerd om mensen weg te houden van mijn shows. (schatert) If you don’t like this: tell your friends.

Ik vermoed dat u uw management vaak tot wanhoop drijft.

Leenders: Ik wil vooral mijn ding doen. Voor Laatste kaartjes organiseren we een tour buiten de culturele centra. We gaan zelf zalen huren en de show aanbieden. Ik wil dat iedereen de kans krijgt om een kaartje te kopen, maar ik heb – zonder arrogant over te willen komen – eigenlijk geen zin om in twintig kleine zaaltjes op te treden als ik ook gewoon een keer in een grote zaal kan optreden.

Bij mijn vorige tournee wilden ze me zowel in Hasselt als in Hamont-Achel boeken. Ik vond dat totaal onlogisch: als ik in Hasselt sta, kun je toch prima vanuit Hamont-Achel naar Hasselt komen? Dat klopt niet, vertelde de boeker mij. ‘Mensen uit Hamont-Achel nemen de auto niet naar Hasselt om jou te zien.’ En weet je wat? Ze hebben daar hon-derd pro-cent gelijk in. Blijf lekker in Hamont-Achel! Waarom zou ik mijzelf opdringen aan mensen die mij énkel willen zien als ik in Hamont-Achel ben?

Hebt u het idee dat uw publiek veranderd is door bekend te worden via De slimste mens ter wereld?

Leenders: Ik heb de indruk dat ik met mijn passage bij De slimste mens vooral de freaks heb aangesproken. Wat in zekere zin de bedoeling was. Mijn volgersaantal op Facebook is sinds mijn deelname geëxplodeerd. Maar ondertussen is het weer redelijk stabiel: om en bij de 30.000. Tegenwoordig gaan er evenveel volgers weg als er bijkomen. (grijnst) 30.000 is blijkbaar het maximale aantal mensen dat mij leuk kan vinden.

Ondanks uw aparte stijl bent u wel stellig in uw ambitie. U wilt uw publiek een boodschap meegeven.

Leenders: Ik hoop mijn toeschouwers lachend te laten instemmen met zaken waarover ze het stellig oneens zijn. Dat is de sweet spot. Ik wil niet alleen voor eigen parochie preken. 

Is dat niet onvermijdelijk? Uit die 225 uur comedy die u online hebt gezet blijken niet bepaald rechtse sympathieën.

Leenders: Daarin vergist u zich. We hebben het eens onderzocht via mijn Facebookprofiel. Daarbij hebben we ontdekt dat een groot deel van de mensen die mij volgen op Facebook ook Vlaams Belang en Tom Van Grieken volgen.

Dat is… apart.

Leenders: Ik denk dat het met mijn harde taalgebruik te maken heeft. Dat spreekt bepaalde mensen van rechtse signatuur aan. Er zijn echt verbazend veel mensen die denken dat ik rechts ben. Ik zorg kennelijk voor verwarring, wat ik voor alle duidelijkheid heel leuk vind. Los daarvan zijn de meeste mensen niet zo bezig met links of rechts. (grijnst) Ik heb de ambitie om met iedereen ruzie te hebben.

Merkt u daar iets van tijdens optredens?

Leenders: Natuurlijk. Als ik een sneer geef naar pakweg Bart De Wever, zie ik bijna altijd iemand in elkaar krimpen. (grinnikt) En vervolgens rondkijken wie er allemaal met die mop durfde te lachen. Dan weet ik: oké, we hebben hem gelokaliseerd. Ik maak er dan een erezaak van om die persoon aan het lachen te krijgen.

U past uw materiaal aan omdat u denkt dat er iemand met rechtse sympathieën in de zaal zit?

Leenders: Mijn boodschap pas ik niet aan. Maar de manier waarop ik het breng probeer ik – hoe zal ik het zeggen – af te stemmen.

U zou ook gewoon het gaspedaal kunnen induwen.

Leenders: Daar heb ik geen zin in. Waarom zou ik er plezier in hebben om die mensen pijn te doen? Het is toch voor niemand leuk als ik zo iemand een rotavond bezorg?