Bernard Dewulf was verbijsterd dat hij de Libris Literatuurprijs won voor ‘Kleine dagen’, maar zijn concurrenten waren zo mogelijk nog meer verbijsterd, aldus een zelf verbaasde Maarten Dessing die de uitreiking gisteren van nabij volgde.
Het gebeurt vaker dat een outsider een van de grote literaire prijzen wint. Zo verrast als de aanwezigen gisterenavond in het Amstel Hotel in Amsterdam reageerden, komt echter zelden voor. Nadat juryvoorzitter Hans Wijers de naam van de laureaat van 2010 bekendmaakte, steeg geen gejuich op, maar viel er – heel even – een stilte. Dewulf? Meende hij dat nou?
Ook op het gezicht van Dewulf zelf was groot ongeloof te lezen. ‘Daar had ik echt niet op gerekend’, zei hij een paar minuten later – met sterke nadruk op ‘echt niet’. ‘Tussen al die grote talenten… Ik kan de beweegredenen van de jury niet. Ik neem aan dat het spannend was.’
Helemaal aan de andere kant van de zaal was het ongeloof op de gezichten van met name Tom Lanoye en Peter Terrin misschien nog groter. In de beschouwingen vooraf waren ‘Sprakeloos’ en ‘De bewaker’ de grote favorieten. Dat de jury anders oordeelde, was een hard gelag. Dat één jurylid direct na de bekendmaking aan een verliezer onthulde dat de jury niet unaniem was, was maar schrale troost.
On the record heette Dewulf ‘een verdiende winnaar’, zei Terrin. Maar hun gezichten verraden hoe zuur ze het in werkelijkheid vonden dat hun grote romans het moest afleggen tegen uitgerekend deze gebundelde columns over het gezinsleven. Dan had Lanoye liever gehad dat Mensje van Keulen won: net als hij was zij genomineerd voor De Gouden Uil én de Libris zonder een van beide te winnen.
Zelfs Dewulfs eigen uitgever Emile Brugman, voor wie het al een verrassing was dat de jury ‘Kleine dagen’ op de longlist had gezet, had niet echt rekening gehouden met een overwinning voor Dewulf. Uitgeverij Atlas had twee auteurs op de shortlist. Brugman koos ervoor bij Van Keulen aan tafel te zitten. Zijn omhelzing na de bekroning was er niet minder innig om.
Alleen de nestor onder de genomineerden Walter van den Broeck reageerde laconiek. ‘Ik had niets verwacht, dus ik kan ook niet teleurgesteld zijn’, zei hij. ‘Ik ga nu niet aan het gas liggen thuis. Ik kan me voorstellen dat het anders was geweest als ik nog twintig, vijfentwintig was. Maar op mijn leeftijd heb ik geen gevoelens van concurrentie meer. Voor mijn uitgever had ik het wel mooi gevonden: de enige Vlaamse uitgever tussen alle Nederlandse uitgevers.’
In ieder geval bleken vier Vlaamse nominaties voldoende voor een Vlaamse overwinning. Maar was de aanwezige Carlo van Baelen van het Vlaams Fonds voor de Letteren niet de enige die daar blij mee was? ‘Ik wed erop dat het onderscheid Nederland-Vlaanderen niet mee telde bij de jury’, zei Dewulf. ‘Voor mij speelt het ook niet. Het een sluit het ander ook niet uit: Tom Lanoye schreef een bij uitstek Vlaams boek, maar in een feilloos Nederlands.’
Maarten Dessing