Schrijver Dogan Akhanli weer slachtoffer van Turkse repressie

In de herfst van 2011 werd de Duitse schrijver van Turkse afkomst Dogan Akhanli door een rechtbank in Istanbul vrijgesproken van de absurde beschuldiging dat hij in 1989 tijdens een roofoverval een moord zou hebben begaan. Maar het Hof van Cassatie in Ankara kwam in februari jongstleden op die vrijspraak terug.

Ten gevolge daarvan besliste een rechtbank in Istanbul om een nieuw strafproces tegen Akhanli te voeren. Het Turkse ministerie van Justitie schreef vorige week een internationaal opsporingsbevel uit tegen de auteur, die in Duitsland verblijft en al geruime tijd Duits staatsburger is.

Dogan Akhanli zelf was zo verstandig niet op het heropende proces te verschijnen. Hij volgde de gebeurtenissen wel vanuit Keulen, waar hij sedert 1991 woont en leeft. In Duitsland geniet de Turks-Duitse schrijver steun van vele Duitse vrienden en collega’s, onder wie Günter Wallraff en Günter Grass.

Akhanli heeft goede redenen om geen voet meer op Turkse bodem te zetten. Toen hij daar in augustus 2010 zijn zieke vader wilde bezoeken, werd hij door de Turkse autoriteiten op de luchthaven van Istanbul op beschuldiging van roofmoord gearresteerd en opgesloten. In oktober 2011 werd hij zoals gezegd wegens gebrek aan bewijzen door een rechtbank in Istanbul vrijgesproken. Twee getuigen die Akhanli hadden belast, verklaarden dat ze hun getuigenissen onder pressie van de politie hadden afgelegd. Na zijn vrijlating hield Akhanli een reeks kritische voordrachten voor Turkse studenten. Vervolgens keerde hij naar Keulen terug.

Akhanli en zijn Duitse vrienden zijn ervan overtuigd dat de heropening van het strafproces een politiek karakter heeft. De schrijver is immers een luis in de pels van premier Erdogans autoritaire regime. Dogan Akhanli zette zich in het verleden in voor het ophelderen van de moord op Hrant Dink. Dink was een Turkse journalist van Armeense afkomst die in 2007 door een Turkse nationalist werd gedood.

Met zijn roman ‘De rechters van het jongste gerecht’ was Dogan Akhanli de eerste Turkse auteur die in het Turks een roman schreef over het lot van de Armeniërs die het slachtoffer werden van de volkerenmoord van 1915. Sedert zijn domiciliëring in Keulen heeft Akhanli zich altijd opnieuw kritisch uitgelaten over de misstanden in Turkije.

Tegenover de Duitse media verklaarde Akhanli vorige week dat hij geschokt is dat er in Turkije nu een nieuw proces tegen hem wordt gevoerd, ook al zijn er sedert 2011 geen nieuwe feiten opgedoken in de zaak waarvoor hij eerst aangeklaagd en daarna vrijgesproken werd. Door het internationaal arrestatiebevel kan Akhanli nu niet meer veilig in het buitenland rondreizen, want daar kan hij elk moment gearresteerd worden.

In het internationale arrestatiebevel van de Turkse justitie ziet Akhanli een wraakmaatregel van een regime dat gefrustreerd is omdat het hem niet op Turkse bodem kan grijpen. Tegenover de Frankfurter Allgemeine verklaarde de gezochte auteur: ‘Dan blijf ik maar in Duitsland. Hier bevalt het me hoe dan ook uitstekend.’ Maar Akhanli voegde er ook aan toe dat hij van geluk mag spreken dat hij door zijn Duitse vrienden zo loyaal wordt gesteund: ‘Ik stel me liever niet voor hoe het mensen vergaat die op een gelijkaardige manier in de klauwen van de Turkse justitie geraken en die dat geluk niet hebben.’

De verdediger van Akhanli in Istanbul is van mening dat de schrijver door Duitsland niet aan Turkije zal worden uitgeleverd. Te veel wijst erop dat de heropening van het proces politiek gemotiveerd is en dat Ankara de kritische schrijver monddood wil maken. De volgende procesdag is op 4 oktober gefixeerd.

Niet alleen schrijvers lijden in Turkije onder een harde repressie. Meer dan honderd journalisten zitten op grond van antiterreurwetten in Turkse gevangenissen. Waarom ze opgesloten zijn is vaak een raadsel, want het Turkse openbaar ministerie hoeft de inhoud van de aanklachten niet openbaar te maken.

De organisatie ‘Reporters zonder grenzen’ wijst er geregeld op dat de situatie van de persvrijheid in Turkije sedert 2011 erg verslechterd is: ‘Het ongeëvenaarde aantal arrestaties, het massaal afluisteren van telefoongesprekken en het gebrek aan respect voor de geheimhouding van journalistieke bronnen hebben in de media een klimaat van intimidatie en autocensuur gecreëerd.’ Nieuw is dat de laatste tijd ook steeds meer kritische buitenlandse correspondenten in Turkije door de politie psychisch en fysiek worden geïntimideerd.

Piet de Moor