Jolien Janzing volgde verliefde Charlotte Brontë in Brussel

In haar nieuwe historische roman ‘De Meester’ belicht schrijfster- journaliste Jolien Janzing een pikante episode uit het Brusselse kostschoolleven van de 19e-eeuwse Britse schrijverszussen Charlotte en Emily Brontë.

Janzing focust in ‘De Meester’ meer bepaald op hun verblijf in het Brusselse Pensionnat Heger en op de liefde van Charlotte Brontë voor de schooldirecteur-‘Meester’ Constantin Heger. Michiel Leen stelde Janzing enkele vragen over Brontë’s Brusselse passie bij de voorstelling van haar boek in de neogotische zaal van het Brusselse Stadhuis.

‘Op zoek naar een nieuw romanonderwerp, botste ik op het verhaal van Charlotte Brontë en Constantin Heger,’ zegt Janzing. ‘Fictie is echt mijn ding, maar tegelijkertijd ben ik ook journaliste. Het leek me leuk historische fictie te schrijven, zodat ik me ook in het detectivewerk kon smijten. Ik begon historische figuren te googelen die ooit in Brussel hadden verbleven, en zo kwam ik bij de Brontës uit. Over hun verblijf in Brussel was nog maar weinig bekend.’

Waarom heb je er dan niet voor gekozen de definitieve biografische studie over die Brusselse episode te schrijven, met een controversieel hoofdstuk over wat er al dan niet gebeurd is tussen Charlotte en Heger? ‘Het pure biografische werk is mij te sec. Ik moet een verhaal kunnen vertellen.’

Of is er te weinig bronnenmateriaal overgeleverd voor een lijvig biografisch werk? Er zijn enkele brieven van Charlotte aan Heger bewaard gebleven, maar daar houdt het zowat op. ‘De antwoorden vind je in Charlottes fictionele werk: ‘Villette’ en ‘The Professor’. Mr Rochester in Jane Eyre is eveneens een afspiegeling van Constantin Heger. Je moet tussen de lijnen lezen, en als je haar brieven aan Heger gelezen hebt, weet je ook waar je precies naar op zoek moet.’

Wat voor een man was Constantin Heger? ‘Heger was gepassioneerd door de Franse literatuur, en wist dat ook op een erg gepassioneerde manier over te brengen. Hij kon erg koleriek zijn, zodat zijn studentes aan het huilen sloegen. En dan werd hij plots poeslief en troostend. De geniale manier om iemand verliefd te doen worden, natuurlijk. Charlotte was daar erg gevoelig voor. Een knappe man was hij niet: hij moet het postuur hebben gehad van een boottrekker. Hij zag er niet uit als een intellectueel type, maar hij wàs het wel. Die combinatie moet hem sexy gemaakt hebben. ‘

Hoe stond Charlotte Brontë in het leven toen zijn in Brussel aankwam? Haar emoties lijken die van een kostschoolmeisje, terwijl ze op dat ogenblik toch al 25 jaar is. ‘Charlotte was op dat moment nog nooit verloofd geweest, ze had geen enkele ervaring op emotioneel vlak. In Brussel ging alles plots heel snel. Op haar 25e was ze emotioneel nog erg jong. Op intellectueel vlak stak ze dan weer met kop en schouders boven haar medeleerlingen in het pensionaat uit. Ze wilde echt wel weg uit het beklemmende leven in Yorkshire. Heel haar leven lang had Charlotte de behoefte aan liefde. Eerst vond ze die maar niet, en in Brussel valt ze voor die getrouwde man. Het feit dàt hij getrouwd was, moet deel hebben uitgemaakt van zijn aantrekkingskracht. ‘

Je kiest ervoor de brieven van Charlotte te fictionaliseren, al zijn ze bewaard? ‘Ik heb de brieven herschreven. Ik had immers mijn eigen Charlotte gecreëerd, mijn eigen interpretatie van de historische figuur Charlotte Brontë. Letterlijke citaten uit de brieven leken misplaatst: ik vond dat ik mijn ‘eigen’ brieven moest schrijven. ‘

Moeten we ervan uitgaan dat er ook effectief iets gebeurd is tussen Charlotte en Heger? Dat lijkt je roman wel te insinueren. ‘Ik kan niet geloven dat er niets is gebeurd. De familie Heger heeft doen uitschijnen dat Constantin nooit op Charlottes gevoelens is ingegaan, dat hij de deugdzame huisvader was en dat Charlotte zich alles heeft ingebeeld. Haar brieven aan hem, al zijn ze met een Victoriaanse pudeur geschreven, zijn erg passioneel. Heger moet haar ook minstens één keer hebben geantwoord: Charlotte verwijst naar die brieven. Wanneer Heger in de roman een brief terug schrijft aan Charlotte, baseer ik me op een liefdesbrief die hij schreef aan een àndere leerlinge.

Dat zet meteen het beeld van Heger als deugdzame huisvader op losse schroeven: Charlotte is niet de enige geweest, en hij was zich dus wel degelijk bewust van zijn aantrekkingskracht op de jongedames die zijn pensionaat bevolkten? ‘Dat blijkt ook uit het verhaal van Charlottes brieven. Heger zou ze verscheurd hebben, en madame Heger zou ze weer aan elkaar hebben genaaid. Althans, zo vertelde Hegers dochter. Maar Heger zelf had de brieven in zijn bezit, en hij toonde ze fier aan de eerste Britse toeristen die na Charlottes dood het pensionaat wilden bezoeken. Als je dergelijke liefdesbrieven ooit zelf verscheurd hebt, denk ik niet dat je ze achteraf trots gaat tonen aan wildvreemden.’

Veel locaties uit die tijd, waaronder het pensionaat Heger, zijn verdwenen. ‘Vanuit het pensionaat ging je de trappen op en kwam je in het Warandepark. De hele omgeving van het Paleizenplein, de Koningsstraat, de protestantse kapel waar zowel de zusters Brontë als Leopold I de eredienst bijwoonden, zijn nog allemaal bewaard. Ook de kathedraal van Sint – Michiel en Sint – Goedele staat er nog, net als hoekjes als de Rue Teraerken.’

Intussen wordt er luidop gedroomd van een verfilming, en is er ruime interesse van Engelstalige lezers. Komt er een Britse vertaling? ‘De interesse vanuit de Engelstalige gemeenschap in Brussel is erg groot. Een producent van BBC heeft al interesse voor het boek getoond. Concrete plannen zijn er nog niet, maar de vooruitzichten zijn goed.’

Michiel Leen