‘Tijdens mijn studie japanologie in Gent maakte ik kennis met de Japanse literatuur. Daarna ben ik naar Tokio verhuisd. Ik wilde toen vooral verhalen lezen over het hedendaagse Japan, waar ik zelf woonde en leefde. Al die oude boeken leken me niet meer relevant’, vertelt japanoloog en schrijver Luk Van Haute.
Elke week vraagt Knack in de rubriek Durf twijfelen naar de twijfels van bekende mensen.
Dat veranderde toen ik jaren geleden de romans De Poort en Kokoro van Soseki Natsume vertaalde. Ze zijn geschreven in 1910 en 1914, en spelen zich ook in die periode af. Ik maakte de rekensom: dat is ongeveer een halve eeuw vóór mijn geboorte in 1963. Als kind leek vijftig jaar een eeuwigheid geleden. Vandaag voelt mijn kindertijd als gisteren.
‘Beide boeken draaien rond een liefdesdriehoek: het hoofdpersonage wordt verliefd op een vrouw op wie ook zijn beste vriend verliefd is. Wat doe je dan met die gevoelens? Probeer je ze te onderdrukken of volg je je hart? Tegen mijn studenten zeg ik nu vaak: voor sommigen onder jullie klinkt dit vast herkenbaar. Goede literatuur is tijdloos, dat besef ik nu. De thema’s en dilemma’s waar personages honderd jaar geleden mee worstelden, blijven ook vandaag nog actueel. Zowel in Japan als bij ons. Ook mijn kijk op traditionele Japanse gebruiken, zoals bloemschikken of theeceremonies, is veranderd.’
Vertel.
Luk Van Haute: Aanvankelijk was ik daar geen fan van. Niemand die ik kende in Tokio hield zich daarmee bezig – op een paar bejaarden na. Tot ik de filmregisseur Nagisa Oshima, bekend van de schandaalfilm Het rijk der zinnen, in een talkshow in kimono zag verschijnen. Opvallend, want hij staat bekend als links-progressief. Terwijl de kimono juist het kledingstuk is dat symbool staat voor de Japanse traditie. En bijna niemand draagt dat nog. Oshima zei: ‘Die traditionele symbolen zijn ingepikt door nationalisten. Ze gebruiken ze om te benadrukken hoe bijzonder, uniek en zelfs superieur de Japanse cultuur is. Maar dat mag je niet zomaar laten gebeuren. Ik wil er mijn eigen invulling aan geven.’ Hij droeg die kimono dus niet als uiting van culturele superioriteit, maar omdat hij zich er gewoon goed in voelde. Dat veranderde mijn kijk op die tradities. Al ben ik nog niet zelf aan het bloemschikken geslagen. (lacht)
‘Mijn kijk op traditionele Japanse gebruiken, zoals bloemschikken of theeceremonies, is helemaal veranderd.’
Twijfelt u vaak?
Van Haute: In het dagelijks leven niet zo. Maar als ik vertaal, wel. Dan draait alles om het juiste woord. Wat doe je bijvoorbeeld met verwijzingen naar de Japanse mythologie of oude volksverhalen die voor Japanners vanzelfsprekend zijn, maar voor westerse lezers onbekend? Dat soort keuzes vergt voortdurend afwegingen. Ook als ik zelf een boek schrijf, is twijfel een vaste metgezel. Dat heb ik onlangs weer eens ervaren tijdens het werken aan Trein naar Kamakura. Maar dat zal elke schrijver wel herkennen.
Luk Van Haute, Trein naar Kamakura (een literaire reis), Cossee, 384 blz., 29,99 euro.
De twijfels van Ninove-chroniqueur Geert Foutré: ‘Vandaag arriveert de halve wereld in Ninove, of tenminste toch half Brussel’
