Enkele van de mooiste dichtregels van de overleden Poolse dichteres en Nobelprijswinnares Wislawa Szymborska.
Grafschrift
Hier ligt, zo ouderwets als komma en punt,
zekere maakster van enige verzen. Gegund
is haar de eeuwige rust, al verwarde het lijk
traditie met avant-garde in haar praktijk.
Op dit graf kunt u daarom niet veel verwachten,
alleen deze uil, wat klitten, en dit rijm.
O passant, pak uit uw tas uw elektronisch brein
en weeg Szymborska’s lot in uw gedachten.
Niets tweemaal
Niets gebeurt tweemaal en niets
zal tweemaal gebeuren. Geboren
zonder kundigheden, sterven we
dus als onervaren senioren.
Uit: Niets tweemaal
Wanneer ik het woord Toekomst uitspreek, vertrekt de eerste lettergreep al naar het verleden.
Wanneer ik het woord Stilte uitspreek, vernietig ik haar.
Wanneer ik het woord Niets uitspreek, schep ik iets dat in geen enkel niet-bestaan past.’
Afwezigheid
Het scheelde niet veel of mijn moeder was getrouwd
met meneer Zbigniew B. uit Zdunska Wola.
En hadden zij een dochter gehad – ik was het niet geweest.
Gelukkige liefde.
Is dat normaal, verdient dat respect, heeft dat nut – wat moet de wereld met twee mensen die voor elkaar de hele wereld zijn?
Uit: Uitzicht met zandkorrel
Het leven op aarde is tamelijk goedkoop.
Voor dromen bijvoorbeeld betaal je hier geen cent.
Voor illusies – pas als je ze kwijt bent.
Voor het hebben van een lichaam – alleen met dat lichaam.
Mijn excuus, grote vragen voor mijn kleine antwoorden.
Duld, geheim van het bestaan, dat ik draadjes uit je sleep pulk.
Neem me niet kwalijk, taal, dat ik pathetische woorden van je leen en vervolgens veel moeite doe om ze luchtig te laten klinken.
Onze enige ontmoeting na jaren
was een gesprek van twee stoelen
aan een koud tafeltje.
Uit: Eerste Liefde/Het moment
Waar is de plaats van de vrije wil,
die het klaarspeelt er tegelijk
te zijn en niet te zijn.
Uit: Lijst /Het Moment
De vreugde van het schrijven.
De macht van vereeuwiging.
De wraak van een sterfelijke hand.
Voorbeeld
Een stormwind
heeft vannacht alle bladeren van de boom gerukt
behalve een enkel blaadje,
achtergelaten,
om solo te wapperen aan een naakte tak.
Met dit voorbeeld
demonstreert het Geweld,
dat het, jawel —
soms van een geintje houdt.
Vertaling: Karol Lesman
Metafysica
Het was, het is voorbij.
Het was, dus is het voorbij.
In altijd onomkeerbare volgorde,
want zo luidt de regel van dit verloren spel.
Een banale slotsom, het noteren niet waard,
ware er niet het onbetwistbare feit,
een feit tot in eeuwen der eeuwen,
voor de hele kosmos, zoals hij is en zal zijn,
dat iets werkelijk was,
zolang het niet voorbij is,
zelfs
dat je vandaag noedels met kaantjes at.
Vertaling: Karol Lesman
Einde en begin
Na elke oorlog
moet iemand opruimen.
Min of meer netjes
wordt het tenslotte niet vanzelf.
Iemand moet het puin
aan de kant schuiven
zodat de vrachtwagens met lijken
over de weg kunnen rijden.
Iemand moet waden
door het slijk en de as,
de veren van canapés,
de splinters van glas
en de bloederige vodden.
Iemand moet een balk aanslepen
om die muur te stutten,
iemand het glas in het raam zetten,
de deur in de hengels tillen.
Fotogeniek is het niet
en het kost jaren.
Alle camera’s zijn al
naar een andere oorlog.
De bruggen moeten terug
en de stations opnieuw.
Van het opstropen
gaan mouwen aan flarden.
Met een bezem in de hand
vertelt iemand nog hoe het was.
Iemand luistert en knikt
met een hoofd dat nog niet is afgekletst.
Maar bij hen in de buurt
duiken al gauw lieden op
die het begint te vervelen.
Soms zal iemand nog
onder een struik
doorgeroeste argumenten opgraven
en ze naar de vuilnishoop brengen.
Zij die wisten
waarom het hier ging,
moeten wijken voor hen
die weinig weten.
En minder dan weinig.
En ten slotte zo goed als niets.
In het gras, overwoekerd
door oorzaak en gevolg,
moet iemand liggen die
met een aar tussen zijn tanden
naar de wolken staart.
Vertaling: Gerard Rash