Cath Luyten filosofeert in nieuw stuk over stilte: ‘Géén geitenwollensokkenbedoening!’

Programmamaakster Cath Luyten gaat met muzikant Jan Swerts en filosoof Jean Paul Van Bendegem de hort op. Hun stuk Silence, please! hoort bij Luytens gelijknamige boek.

Hebt u intussen een hond die hondt of een kat die kat?

Cath Luyten:(lacht) Nog niet. U verwijst naar een uitspraak van psychiater Dirk De Wachter in het boek. Mijn interview met hem vond helaas niet in zijn woonkamer plaats, hoe nieuwsgierig ik ook was naar hoe hij leefde, met een hond of kat. Door die zin – ‘De hond hondt en de kat kat‘ – gaf hij me het grappigste en beste advies: stilte ervaar je door gewoon te bestaan en je niet door alles en iedereen te laten opjagen.

Hoe bent u een stiltejager geworden?

Luyten: Door Jan Van Parijs. Hij produceert voorstellingen over filosofische thema’s en vroeg me een stuk over stilte te maken. Omdat ik graag schrijf, besloten we ook een boek te maken. Ik zat net verwikkeld in een echtscheiding en kon wel wat stilte gebruiken. Met mijn gesprekspartners mogen filosoferen over hoe het luide leven aan te pakken, was mooi meegenomen.

In het boek interviewt u tien mensen. Hoe selecteerde u hen?

Luyten: Puur op intuïtie. Ik koos voor mensen die me intrigeren en van wie ik wilde weten hoe zij omgaan met de stilte. Psychiater Dirk De Wachter interviewen was bijvoorbeeld een gratis sessie bij hem lospeuteren. (lacht) Met anderen was er al een klik, zoals met Guido Belcanto, die ik in 2018 heb geportretteerd in het Eén-programma Buurman, wat doet u nu? In zijn woning – een boshutje – is hij zowat de belichaming van de stilte. En theatermaker Josse De Pauw, die graag de stilte opzoekt in zijn huis in Morvan, bewonder ik al jaren. Ik neem de lezers mee op bezoek en probeer te verwoorden wat dat bezoek met me doet.

Wat doet u met de theatertoeschouwers?

Luyten: Hun een mooie avond proberen te bezorgen – géén geitenwollensokkenbedoening waarin we pretenderen de stilte te ‘bezitten’. Er staan twee mannen naast me met wie ik al lang een band heb en die ik ook interview in het boek: Jan Swerts – mijn ex Frank Raes draait zijn muziek al jaren – en Jean Paul Van Bendegem. Ik had ooit les van hem en hij is me altijd bijgebleven. Samen boksen we dit stuk in elkaar.

Hoe doet u dat?

Luyten:Onder meer door elk een monoloog te brengen over wat de stilte voor ons betekent. Ik vertel bijvoorbeeld hoe ik tijdens mijn jeugd met mijn hond door Koewacht doolde. Stilte ruikt sindsdien naar de Zeeuwse polders, met een vleugje golden retriever. (lacht)

Jan verzorgt de muziek. Hij speelt onder meer Jef, een song over zijn zoon die het syndroom van Gilles de la Tourette heeft, terwijl hijzelf met het syndroom van Asperger kampt. En hij componeerde Nyepi, een song vernoemd naar ‘de dag van de stilte’ in Bali. Dan is alles er stil. Zelfs de liefde bedrijven moet in stilte. Wij kunnen ons dat amper voorstellen: wij verdrukken de stilte en daardoor vervreemden we van onszelf. We hopen ons publiek daarover te laten nadenken. Tijdens de show of nadien, in bed misschien? En elke opvoering interviewen we een gast.

Wie zijn die gasten?

Luyten:Onder meer Tom Waes komt langs. Hij is niet de stilste mens ter wereld maar hij maakt wél vaak tijd voor stilte. Delphine Boël is een van de gasten die ook in het boek getuigen. Aan haar keukentafel gaf ze me een openhartig interview over ‘stilzwijgen’. En ze wil ook iets kwijt aan onze tafel op het podium. Naast die tafel prijkt Jans piano. Dat is het decor. Dat – en al dan niet ongemakkelijke stiltes.