Wildes ‘Dorian Gray’ eindelijk in ongecensureerde versie

Harvard University Press publiceert 120 jaar na datum Oscar Wildes ‘Picture of Dorian Gray’ in onversneden vorm. En dat vindt niet iedereen per se een goede zaak.

‘Het portret van Dorian Gray’ is de enige roman van Oscar Wilde en verscheen voor het eerst in het julinummer van Lippincott’s Monthly Magazine in 1890. Dat gebeurde echter niet zonder slag of stoot, omwille van de seksueel expliciete, hedonistische toon van het werk.

J.M. Stoddart, de uitgever van het literaire magazine en Wilde zelf maakten Dorian Gray wat meer salonfähig. Onder andere de homo-erotische verwijzingen werden wat omspeeld. Al kon dat niet verhinderen dat dit nummer van Lippincott’s en de wat later uitgegeven en door Wilde nog verder aangepaste romaneditie een stevig schandaal veroorzaakten in het Victoriaanse Engeland.

Dat Engeland van korsetstrakke mores en beklemmende preutsheid was duidelijk niet klaar voor een verhaal over Dorian Gary, een jongeman die zijn ziel verkoopt om er ondanks een leven van uitspattingen altijd even jong en mooi te blijven uitzien. Het ouder worden en de tekenen van morele degeneratie laat hij aan het portret dat van hem werd geschilderd.

In de nieuwe, ongecensureerde en geannoteerde uitgave van Harvard University Press, grijpt professor Nicholas Frankel van de Virginia Commonwealth University terug naar het getypte manuscript dat Wilde afleverde op de redactie van Lippincott’s in maart 1890.

The Guardian plaatste die versie naast de uiteindelijke, gepubliceerde roman en zag dat de verschillen opmerkelijk zijn. “Het is waar dat ik je bewonderd heb met meer romantische gevoelens dan een man ooit zou moeten voelen voor een vriend. Eigenlijk heb ik nog nooit van een vrouw gehouden,” bekent schilder Basil Hallward aan zijn model Dorian Gray. In de gecensureerde versie klinken die gevoelens heel wat minder expliciet: “Van toen ik je ontmoette al, heeft je persoonlijkheid de meest bijzondere invloed op mij.”

Harvard University Press gaat er prat op dat ze met deze uitgave een breder publiek toegang geeft tot werk van Oscar Wilde dat voorheen enkel beschikbaar was voor Wilde-kenners. Maar veel critici en academici zijn minder enthousiast.

Auteur en columniste Brooke Allen vraagt zich zelfs af of deze oorspronkelijke versie in literair opzicht wel beter is dan de oorspronkelijk gepubliceerde. “Sommige originele ideeën van Oscar Wilde gingen verloren, maar er werd ook veel gewonnen. Rond het personage van de briljante Lord Henry voegde Wilde heel wat fantastisch verhaalmateriaal toe. Deze geannoteerde editie moet dienen als een supplement bij de standaardtekst en niet ter vervanging ervan.”

Hoe het ook zij, met deze versie krijgen we misschien geen literair verfijndere versie van ‘Dorian Gray’, maar wel een helder beeld van wie Oscar Wilde was en wat hij naar eigen zeggen “graag zou willen zijn – in een andere tijd, misschien.” In onze tijd, bijvoorbeeld.

Jeroen Bert