Wie wint de Man Booker Prize 2013?

© Afbeelding covers

Dinsdag 15 oktober wordt de Man Booker Prize 2013, de belangrijkste Engelstalige literaire prijs, uitgereikt. Het wordt de laatste editie zonder Amerikaanse deelnemers. Jeroen Bert stelt de 6 genomineerden voor.

Ondanks de afwezigheid van Amerikaanse auteurs – of net dankzij, want tegenstanders van die toekomstige Amerikaanse deelname aan de Booker vrezen dat de verscheidenheid erdoor zal afnemen – komen de romans op de shortlist uit zowat alle hoeken van de (Engelstalige) wereld. Hun auteurs kunnen niet méér van elkaar verschillen. En ook qua verhaal, stijl en dikte kan de selectie niet meer divers zijn. Een overzicht in alfabetische volgorde van de boeken op de shortlist.

In ‘We Need New Names’ schetst NoViolet Bulawayo – een geboren Zimbabwaanse die in de VS woont – hoe jonge Afrikanen niet ontsnappen aan die dwingende droom om een betere toekomst buiten Afrika te vinden, in Amerika, Europa of tegenwoordig ook Dubai. Bulawayo zoomt in op de levens van de tienjarige Darling en haar vrienden Bastard, Godknows en co. Ze leven in een Zimbabwaanse sloppenstad, maar woonden ooit in een echt huis. Aan de hand van deze kleurrijke groep opgroeiende tieners weet Bulawayo het schrijnende verhaal van haar geboorteland en landgenoten – de verloedering van de graanschuur van Afrika tot een puinhoop en wat dat met de Zimbabwanen deed en doet – op een verteerbare manier te vertellen.

Eleanor Catton is een 27-jarige Nieuw-Zeelandse die geboren werd in Canada en tekent voor het dikste boek op de shortlist. ‘The Luminaries’, haar ‘moeilijke’ tweede, is goed voor 832 pagina’s waarin ze haar hoofdpersonage Walter Moody anno 1866 bij zijn aankomst in het Nieuw-Zeelandse kuststadje Hokitika laat binnenvallen in een geheime vergadering van twaalf plaatselijke notabelen. Aan de hand van hun soms sterk uiteenlopende getuigenissen creëert Catton het gelaagde relaas van het vreemde overlijden van een kluizenaar bij wie een fortuin in zijn hut wordt gevonden, de verdwijning van de rijke eigenaar van een goudmijn en de poging van een hoertje om een einde aan haar leven te maken.

Jim Crace is met zijn 67 de ouderdomsdeken op deze shortlist. Naar eigen zeggen is ‘Harvest’ zijn laatste roman. Het is daarom wellicht zijn laatste kans om de Booker binnen te rijven. Volgens de bookmakers is de kans groot dat het hem lukt, hij start als favoriet. In ‘Harvest’ keert Crace terug naar de late middeleeuwen, toen de open akkers werden omheind en de gewassen werden vervangen door schapen voor de wolproductie. Een markant moment, volgens Crace, want zo verloor de mens het contact met zijn eigen voedselvoorziening en dus zijn eigen omgeving. Crace schreef eerder al een aantal opmerkelijke historische romans, waarin hij de witte vlekken in de reguliere geschiedschrijving probeert in te kleuren. Dat leverde hem al een rist prijzen op.

De Amerikaans-Indische Jhumpa Lahiri wordt een van de meest talentrijke schrijfsters van haar generatie genoemd. Voor haar debuut ‘Interpreter of Maladies’ won ze in 2000 nog de Pulitzerprijs voor fictie en intussen werd ze ook door president Barack Obama aangesteld als lid van het President’s Committee on the Arts and Humanities. Met ‘The Lowland’ is ze na twee verhalenbundels aan haar tweede roman toe. Het verhaal speelt zich af in 1967, het geboortejaar van Lahiri en een turbulent jaar voor de jonge, onafhankelijke staat India, dat met een communistische opstand te kampen heeft in de regio West-Bengalen. Een van Lahiris hoofdpersonages is Udayan, een idealistische student uit Calcutta die zich aangetrokken voelt tot de communistische verzetsbeweging en met zijn studiegenoten de Indiase variant van de studentenrevolte uit de jaren 1960 beleeft. Zijn broer Subhash kiest een andere levensweg, hij krijgt een beurs om in de VS te studeren en wil daar zijn leven uitbouwen. Maar dat leven, en het leven van zijn familieleden, wordt door elkaar geschud wanneer Udayan gewelddadig om het leven komt en een zwangere vrouw achter laat.

In ‘A Tale for the Time Being’ van Ruth Ozeki is een Hello Kitty-lunchbox de motor achter het verhaal. Althans, de inhoud van deze box – het donkere dagboek van het Japanse meisje Nao – drijft het alter ego van Ozeki, schrijfster Ruth, op een zoektocht naar de auteur van deze zieleroerselen. Ruth vermoedt dat de lunchbox kwam aangedreven op de golven van de tsunami van december 2011 en vraagt zich af of Nao nog leeft. De zoektocht is voor Ozeki een excuus om het in haar derde roman over de relativiteit van tijd te hebben. Ozeki, een dochter van een Amerikaanse vader en een Japanse moeder en zelf boeddhistisch zenmeester, onderbouwt die beschouwingen met talrijke citaten van Japanse zenmeesters, voetnoten en wel zes appendices. Geen gesneden koek, dus.

De Ier Colm Tóibín lijkt met het 104 pagina’s tellende ‘Het testament van Maria’ wél een hapklare brok te hebben geschreven, maar schijn bedriegt. In de prozabewerking van zijn toneelstuk ‘Testament’ uit 2011, maakt Tóibín van de Heilige Maagd Maria een vrouw van vlees en bloed, die een hekel heeft aan de volgelingen van haar zoon en die hem ziet als een eigenzinnige kerel die problemen zoekt. Geloven dat hij de zoon van God is, doet ze al helemaal niet (zij kan het weten). Tóibín schrijft het neer op impliciete wijze, waardoor dit verhaal ook kan gaan over andere moeders met zonen die slechte vrienden hebben. Dat maakt van ‘Het testament van Maria’ ook voorbij z’n Bijbelse aard een universeel verhaal.

Twee jaar geleden won Julian Barnes ook met een flinterdunne, maar universele roman. We denken daarom dat Tóibín zeker niet kansloos is. Als we de bookmakers echter geloven, dan krijgt hij het nakijken van Jim Crace of misschien ook Catton. Dinsdagavond weten we wie de Man Booker Prize 2013 wint.

Jeroen Bert

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content